-
![Rynek kredytów hipotecznych VII 2017]( "Rynek kredytów hipotecznych VII 2017 [© Vitaliy - Fotolia.com]")
Rynek kredytów hipotecznych VII 2017
... pieczenie na jednym ogniu. Z jednej strony mogą poprawić swoje zyski, które podgryzają m.in. podatek bankowy czy składki na BFG. Z drugiej mogą w ten sposób nieco hamować dynamicznie rosnący ... kredyt 68 351 zł 2,20% 4,01% Deutsche Bank Sprawdź kredyt 72 329 zł 2,50% 4,23% Alior Bank Sprawdź kredyt 80 439 zł 3,30% 5,03% * W BZ WBK marża zależy od ...
-
![Oferta noclegu/najmu w social media z podatkiem od firmy?]( "Oferta noclegu/najmu w social media z podatkiem od firmy? [© Iriana Shiyan - Fotolia.com]")
Oferta noclegu/najmu w social media z podatkiem od firmy?
... zarobek, a od takiego urząd skarbowy nie tylko każe zapłacić podatek – może też wymagać rejestracji własnej firmy. Kwestia wynajmu prywatnych ... i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania” (interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 23 marca 2017 r. o sygn. 1462-IPPB1.4511.2.2017.2.KS). Opodatkowanie przedsiębiorcy ...
-
![Jak sprzedać dom w spadku bez podatku dochodowego?]( "Jak sprzedać dom w spadku bez podatku dochodowego? [© tamayura39 - Fotolia]")
Jak sprzedać dom w spadku bez podatku dochodowego?
... zadała pytanie, czy z tego tytułu będzie musiała zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) Na podstawie art. 9 ... z odpłatnego zbycia w ogóle nie podlega opodatkowaniu. (...) Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.) ...
-
![Umowa dożywocia bez podatku od spadków i darowizn]( "Umowa dożywocia bez podatku od spadków i darowizn [© JackF - Fotolia]")
Umowa dożywocia bez podatku od spadków i darowizn
... określonych w art. 908 Kodeksu cywilnego. Rodzice będą nadal zamieszkiwali w budynku będącym przedmiotem umowy. Umowa dożywocia uregulowana jest w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, ze zm.). Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli w zamian za przeniesienie własności ...
-
![Wyniki finansowe banków I-VI 2017]( "Wyniki finansowe banków I-VI 2017 [© adix89 - Fotolia.com]")
Wyniki finansowe banków I-VI 2017
... ,5% do poziomu 0,3 mld zł. Wynik z tytułu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych obniżył się o 23,0% do 0,9 mld zł. W rezultacie wynik z działalności operacyjnej zmniejszył się o 1,4 mld zł (o 13,1%) i osiągnął wartość 9,3 mld zł. Podatek dochodowy dotyczący działalności kontynuowanej wyniósł 2,4 mld zł (o 2,9% mniej). Wynik finansowy netto ...
-
![Lektura na wakacje. Tradycyjne książki czy e-booki?]( "Lektura na wakacje. Tradycyjne książki czy e-booki? [© Kaspars Grinvalds - Fotolia.com]")
Lektura na wakacje. Tradycyjne książki czy e-booki?
... od 25 zł do 35 zł. Jedną z przyczyn takich cen jest wysoki podatek, jaki państwo narzuca przedsiębiorcom. Od tradycyjnych książek trzeba odprowadzić pięcioprocentowy VAT, natomiast e-booki opodatkowane są stawką 23 procentową. Mimo to księgarnie internetowe na e-booki oferują o wiele bardziej atrakcyjne rabaty ...
-
![Zapłata gotówką przy budowie środka trwałego]( "Zapłata gotówką przy budowie środka trwałego [© Bartlomiej Zyczynski - Fotolia.com]")
Zapłata gotówką przy budowie środka trwałego
... została zawarta żadna dodatkowa umowa; dokupiono w nich na bieżąco jedynie brakujące materiały). Wszystkie wyżej wymienione faktury, za wyjątkiem malowania - zawierały 23% podatek VAT. Ostatecznie wartość początkowa środka trwałego wyniosła 510.000 zł. Czy przy zaliczaniu naliczanych odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu ...
-
![Polacy nie zdają testu z ekonomii]( "Polacy nie zdają testu z ekonomii [© anyaberkut - Fotolia.com]")
Polacy nie zdają testu z ekonomii
... po wygaśnięciu lokaty – nie pamiętamy, że od dochodów kapitałowych płacimy podatek. Co ciekawe, dość dobrze radzimy sobie z pytaniami dotyczącymi ochrony danych osobowych. ... proc.). Polegamy też na własnych doświadczeniach (34 proc.) lub zdaniu znajomych/rodziny (23 proc.). – Polacy potrzebują przede wszystkim wiedzy w obszarach „użytkowych”, takiej ...
-
![Odziedziczenie nieruchomości nieistotne dla podatku dochodowego?]( "Odziedziczenie nieruchomości nieistotne dla podatku dochodowego? [© Andrey Armyagov - Fotolia.com]")
Odziedziczenie nieruchomości nieistotne dla podatku dochodowego?
... dom. Zadała ona pytanie, czy od sprzedaży tej powinna zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) W myśl art. 9 ust. 1 ... nabycia nieruchomości. Wskazać należy, że zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą ...
-
![Gabinet Cieni BCC: są nowe rekomendacje dla rządu]( "Gabinet Cieni BCC: są nowe rekomendacje dla rządu [© whitelook - Fotolia.com]")
Gabinet Cieni BCC: są nowe rekomendacje dla rządu
... na poziomie 7,1%). Wzrost nakładów inwestycyjnych o 2,6 mld zł. Wzrost z wpływów VAT o 23% i CIT o 13% w rezultacie uszczelnienia systemu podatkowego (rząd 15 -18 ... (sygn. akt K 21/14), który uznał brak mechanizmu waloryzacji kwoty zmniejszającej podatek za niezgodny z Konstytucją. Zbliży to również Polskę do standardów kilku europejskich krajów ...
-
![JPK_VAT u podatników zwolnionych podmiotowo z podatku VAT]( "JPK_VAT u podatników zwolnionych podmiotowo z podatku VAT [© hin255 - Fotolia.com]")
JPK_VAT u podatników zwolnionych podmiotowo z podatku VAT
... opodatkowania, kwota podatku zostanie ustalona przy zastosowaniu stawki 23% Dodajmy, że obowiązku prowadzenia takiej ewidencji nie mają podatnicy, którzy wykonują ... Art. 109 ust. 3 mówi jednakże o ewidencji prowadzonej przez podatników rozliczających podatek VAT a nie korzystających ze zwolnienia podmiotowego (na których to obowiązek prowadzenia ...
-
![Sprzedaż działki wykorzystywanej w działalności gospodarczej z PIT]( "Sprzedaż działki wykorzystywanej w działalności gospodarczej z PIT [© pabisiak - Fotolia.com]")
Sprzedaż działki wykorzystywanej w działalności gospodarczej z PIT
... podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym ... z działalności gospodarczej. Zauważyć należy, że zgodnie z art. 46 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, z późn. zm.), ...
-
![Umowa cesji wierzytelności na samochód zastępczy bez podatku PCC]( "Umowa cesji wierzytelności na samochód zastępczy bez podatku PCC [© kurgu128 - Fotolia.com]")
Umowa cesji wierzytelności na samochód zastępczy bez podatku PCC
... pytanie, czy w związku z zawarciem umową cesji wierzytelności należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) Przepis art ... o której mowa we wniosku − wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, ze ...
-
![Spłata kredytu mieszkaniowego w ramach ulgi mieszkaniowej]( "Spłata kredytu mieszkaniowego w ramach ulgi mieszkaniowej [© suthisak - Fotolia.com]")
Spłata kredytu mieszkaniowego w ramach ulgi mieszkaniowej
... pkt 8 ww. ustawy. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, zgodnie z art. 244 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny oraz art. 172 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia ... z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Stosownie do art. 30e ust. ...
-
![Sprzedaż rodzinnego ogrodu działkowego bez PIT]( "Sprzedaż rodzinnego ogrodu działkowego bez PIT [© mmckis - Fotolia.com]")
Sprzedaż rodzinnego ogrodu działkowego bez PIT
... . Wnioskodawczyni zadała pytanie czy od takiej sprzedaży musi zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) W myśl art. 9 ust. ... ustawy - umowa, o której mowa w art. 41 ust. 1. Zgodnie z treścią art. 48 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380 z późn. zm.), ...
-
![Zwolnienie z długu bez podatku dochodowego?]( "Zwolnienie z długu bez podatku dochodowego? [© Adam Machocki - Fotolia.com]")
Zwolnienie z długu bez podatku dochodowego?
... trzy pożyczki u swoich rodziców na kwotę 117 246 zł. Od pożyczek zapłacił podatek PCC. Pożyczki nie były oprocentowane. Wnioskodawca spłaca je od lutego 2017 r. zgodnie z ... postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia. Jak wynika z art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r poz. 459 ze zm.) ...
-
![Data nabycia przy zwrocie wywłaszczonej nieruchomości]( "Data nabycia przy zwrocie wywłaszczonej nieruchomości [© drubig-photo - Fotolia.com]")
Data nabycia przy zwrocie wywłaszczonej nieruchomości
... pytanie, czy w przypadku sprzedaży nieruchomości po ciotce będzie musiała zapłacić podatek? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 ... data śmierci spadkodawcy. Zgodnie bowiem z art. 924 i 925 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.) – ...
-
![Wyniki finansowe banków I-IX 2017]( "Wyniki finansowe banków I-IX 2017 [© johan10 - Fotolia.com]")
Wyniki finansowe banków I-IX 2017
... wynik z działalności operacyjnej zmniejszył się o 0,6 mld zł (o 3,8%) i osiągnął wartość 14,2 mld zł. Podatek dochodowy dotyczący działalności kontynuowanej wyniósł 3,6 mld zł (o 3,9% więcej). Wynik ... nadwyżka kredytów nad depozytami zmniejszyła się do poziomu 23,7 mld zł (mniej o 6,0 mld zł). W sektorze instytucji rządowych i samorządowych ...
-
![Data nabycia w PIT a odzyskanie sprzedanej nieruchomości]( "Data nabycia w PIT a odzyskanie sprzedanej nieruchomości [© 1506965 - Fotolia.com]")
Data nabycia w PIT a odzyskanie sprzedanej nieruchomości
... Powstała w związku z powyższym wątpliwość, w jaki sposób winien zostać rozliczony podatek od tej sprzedaży? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) ... W przedmiotowej sprawie w pierwszej kolejności sięgnąć należy do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.) ...
-
![Przy sprzedaży nieruchomości ważna jest data zakupu gruntu]( "Przy sprzedaży nieruchomości ważna jest data zakupu gruntu [© tobisto - Fotolia.com]")
Przy sprzedaży nieruchomości ważna jest data zakupu gruntu
... w 2017 r. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy od sprzedaży będzie musiała zapłacić podatek dochodowy? Jak liczyć tutaj pięcioletni termin, po upływie którego nie trzeba ... przepisie. W związku z powyższym wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 46 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459), nieruchomościami są ...
-
![Zmiany w prawie 2018 ważne dla przedsiębiorców]( "Zmiany w prawie 2018 ważne dla przedsiębiorców [© corund - Fotolia.com]")
Zmiany w prawie 2018 ważne dla przedsiębiorców
... akcje lub udziały. Ponadto, też od 1 stycznia: zacznie obowiązywać tzw. minimalny podatek dochodowy z tytułu własności środka trwałego (np. centrum handlowego) położonego na ... z gatunku bydła. SEKTOR ENERGETYCZNY Rozporządzenie Komisji (UE) 2017/2195 z dnia 23 listopada 2017 r. ustanawiające wytyczne dotyczące bilansowania Od 18 grudnia będą ...
-
![Co czeka polski rynek nieruchomości?]( "Co czeka polski rynek nieruchomości?")
Co czeka polski rynek nieruchomości?
... na temat nowego Kodeksu powinniśmy poznać w pierwszym kwartale 2018 r. Podatek od nieruchomości W 2018 r. wyższe będą maksymalne stawki podatkowe dotyczące nieruchomości ... w przypadku lokalu lub budynku związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej z 22,66 zł / mkw. na 23,10 zł / mkw. Podsumowując, w 2018 r. nie można spodziewać się rekordowej ...
-
![Leasing operacyjny i finansowy - jak rozliczać każdy z nich?]( "Leasing operacyjny i finansowy - jak rozliczać każdy z nich? [© Piotr Adamowicz - Fotolia.com]")
Leasing operacyjny i finansowy - jak rozliczać każdy z nich?
... czy notarialne. W przypadku kiedy podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony (w całości lub części), nieodliczony VAT przypadający na część ... kursu NBP z dnia poprzedzającego przekazanie pojazdu do używania, zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT. Należy pamiętać, że wprowadzenie samochodu w leasingu ...
-
![Ceny mieszkań w Polsce stabilniejsze niż w UE. Już niedługo?]( "Ceny mieszkań w Polsce stabilniejsze niż w UE. Już niedługo? [© Andrey Popov - Fotolia.com]")
Ceny mieszkań w Polsce stabilniejsze niż w UE. Już niedługo?
... zaostrzano wymogi kredytowe np. rósł wymagany wkład własny. Poza tym, wprowadzono podatek bankowy, który spowodował istotny wzrost marż, a więc ograniczył dostępność kredytów. Nie ... . Oprócz tego, w 2017 r. deweloperzy dostali o 20% więcej pozwoleń na budowę i rozpoczęli o 23% więcej budów niż w 2016 r. To oznacza, że wysoki popyt powinna zaspokoić ...
-
![Polska: wydarzenia tygodnia 5/2018]( "Polska: wydarzenia tygodnia 5/2018 [© RVNW - Fotolia.com]")
Polska: wydarzenia tygodnia 5/2018
... PIT-11. Jeśli dochody były mniejsze niż 200 zł brutto, pracodawca pobrał podatek zryczałtowany, który został odprowadzony za emeryta. W tej sytuacji pracodawca nie ... inwestycji miał miejsce w 2008 r. kiedy inwestorzy zgłosili 387 projektów, o łącznej wartości 23 mld euro i zadeklarowali stworzenie ponad 110 tys. miejsc pracy. Podsumowując dodajemy, ...
-
![Czy towary otrzymane w darowiźnie są w końcu kosztem podatkowym?]( "Czy towary otrzymane w darowiźnie są w końcu kosztem podatkowym? [© cat027 - Fotolia.com]")
Czy towary otrzymane w darowiźnie są w końcu kosztem podatkowym?
... sobą wystąpienie także kosztów ich uzyskania, w związku z czym sam podatek płacony jest od uzyskanego z tego tytułu dochodu. Niestety 21 grudnia 2017 ... zabezpieczenia źródła przychodów, • został właściwie udokumentowany, • nie jest kosztem wymienionym w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, (...) skoro nabycie towarów ...
-
![Nie każde odszkodowanie za służebność przesyłu zwolnione z PIT]( "Nie każde odszkodowanie za służebność przesyłu zwolnione z PIT [© aleksandar29 - Fotolia.com]")
Nie każde odszkodowanie za służebność przesyłu zwolnione z PIT
... .000 zł. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy musi zapłacić podatek od otrzymanych pieniędzy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko: „(...) ... za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. W myśl art. 3051ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze ...
-
![Inwestowanie pieniędzy 2017. W czym ulokowaliśmy 44 mld?]( "Inwestowanie pieniędzy 2017. W czym ulokowaliśmy 44 mld? [© Cherries - Fotolia.com]")
Inwestowanie pieniędzy 2017. W czym ulokowaliśmy 44 mld?
... której należy Polska, sprzedano 27 ton złota inwestycyjnego. W roku 2017 popyt spadł do poziomu 23,3 ton. Jeśli „Nad Wisłą” ruchy były podobne, to popyt na inwestycyjne złoto ... roku oprocentowana na niewiele ponad 1,6% (dane NBP), a od tego wyniku należy odjąć podatek (19%), co daje odsetki „na rękę” na poziomie około 1,3%. Efekt jest więc zbyt ...
-
![Nadal nie ma zasad należytej staranności w rozliczeniach VAT]( "Nadal nie ma zasad należytej staranności w rozliczeniach VAT [© magele-picture - Fotolia.com]")
Nadal nie ma zasad należytej staranności w rozliczeniach VAT
... Pojęcie należytej staranności nie zostało precyzyjnie zdefiniowane w obowiązujących przepisach. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, 933, 1132 ... : sprawdzenia w systemach, czy podatnik jest czynnym podatnikiem VAT, czy opłaca on podatek VAT, jak długo istnieje na rynku, opinii o sprzedawanych towarach, w celu ...
-
![Europa: wydarzenia tygodnia 11/2018]( "Europa: wydarzenia tygodnia 11/2018 [© RVNW - Fotolia.com]")
Europa: wydarzenia tygodnia 11/2018
... firmy, które mają globalne dochody wynoszące około 750 mln euro. Nowy podatek będą musiały zapłacić spółki, które np. czerpią zyski z reklam w sieci czy ... r. najwięcej Polaków wyjeżdżało na saksy do Niemiec - 41 proc. oraz do Wielkiej Brytanii - 23 proc. Zarobkową emigrację w Czechach wybierało 5 proc. spośród wszystkich pracujących za granicą Polaków ...
-
![Fiskus łamie prawo częściej niż przedsiębiorcy?]( "Fiskus łamie prawo częściej niż przedsiębiorcy? [© Thomas Reimer - Fotolia.com]")
Fiskus łamie prawo częściej niż przedsiębiorcy?
... organów podatkowych uchylonych przez sąd I instancji w stosunku do liczby odwołań w 2016 r. wyniosła 23%. W 2015 r. było to 25%, a rok wcześniej – 26%. W tym kontekście tytuł wspomnianej ... . Najistotniejsze jest, by fiskus pamiętał, że sami przedsiębiorcy są równie ważni jak podatek VAT, który właśnie oni płacą, a hipokryzją jest widzieć w cudzym ...
-
![Ulgi mieszkaniowej nie można odziedziczyć?]( "Ulgi mieszkaniowej nie można odziedziczyć? [© Laurent Hamels - Fotolia.com]")
Ulgi mieszkaniowej nie można odziedziczyć?
... rozliczenia podatku poprzez skorzystanie z ulgi mieszkaniowej, ulga tak, tak jak podatek - jest dziedziczona i czy w związku z tym może ona zbierać dokumenty i faktury w ... spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) o przyjęciu ...
-
![Cele mieszkaniowe: zakup mieszkania nie może wyprzedzić sprzedaży]( "Cele mieszkaniowe: zakup mieszkania nie może wyprzedzić sprzedaży [© mizar_21984 - Fotolia.com]")
Cele mieszkaniowe: zakup mieszkania nie może wyprzedzić sprzedaży
... wpłaty na poczet sprzedaży mieszkania. Kolejnym krokiem było podpisanie 23 stycznia 2013 r. przedwstępnej umowy zakupu prawa własności innego mieszkania wraz z ... z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ...
-
![„Dobry zwyczaj nie pożyczaj”. Czy rzeczywiście?]( "„Dobry zwyczaj nie pożyczaj”. Czy rzeczywiście? [© olejx - Fotolia.com]")
„Dobry zwyczaj nie pożyczaj”. Czy rzeczywiście?
... pożyczania rośnie wraz z wielkością miejscowości, w której mieszkają respondenci. Niespełna 23 proc. ankietowanych z największych miast jest skłonna udzielić pożyczki, natomiast ... Wonga Polska. – Jeśli jednak pożyczkobiorca nie dopełni koniecznych formalności, będzie musiał zapłacić podatek od pożyczki, który wyniesie już nie 2 proc., ale aż 20 proc. ...
-
![Europa: wydarzenia tygodnia 19/2018]( "Europa: wydarzenia tygodnia 19/2018 [© RVNW - Fotolia.com]")
Europa: wydarzenia tygodnia 19/2018
... podatków, a nie tylko na wpłatach państw członkowskich". Na plan pierwszy wysuwa się podatek internetowy. PE zwraca uwagę na wzrastającą aktywność firm z Chin czy USA ... na całym świecie wartość rynku samochodów luksusowych do 2022 roku wzrośnie do 23,2 mld dol. Także w Polsce samochody premium i luksusowe cieszą się coraz większym zainteresowaniem, ...
![Miasta nieprzygotowane na upały i zmiany klimatyczne [© Freepik]](https://s3.egospodarka.pl/grafika2/klimat/Miasta-nieprzygotowane-na-upaly-i-zmiany-klimatyczne-266612-50x33crop.jpg "Miasta nieprzygotowane na upały i zmiany klimatyczne [© Freepik]")
Miasta nieprzygotowane na upały i zmiany klimatyczne
