Polski konsument 2009

Przeczytaj także: Seniorzy a ochrona praw konsumenta

Na pytanie czy lubimy zakupy, twierdząco odpowiedziała co piąta badana osoba, czyli tzw. „nieostrożny optymista”. Osoby te mają pełne zaufanie do reklamy i dość słabo orientują się w swoich prawach. Podczas zakupów nie dbają o pozyskanie paragonów, ułatwiających procedurę reklamacyjną. W tej grupie jest ponadprzeciętnie dużo mężczyzn (54 proc.) oraz osób, które nie uzyskały średniego wykształcenia (62 proc.).

Także „niepewnych przeciętniaków” cechuje słaba znajomość praw konsumenckich. Grupa to 28 proc. badanych. W przypadku stwierdzenia wady zakupionego produktu często nie podejmują żadnych działań. Mimo deklaracji, że robią zakupy rozważnie np. kierując się przygotowaną wcześniej listą, często nie czytają informacji o produkcie ani nie biorą paragonu. W tej grupie jest więcej kobiet (55 proc.), zdecydowanie dominują osoby ze średnim wykształceniem (35 proc.), takie, które przekroczyły 50 rok życia (47 proc.).

Konsumenci nadal nie znają swoich praw. Przyznaje się do tego 75 proc. badanych (dla porównania w roku 2007 było to 74 proc.). Większość uznaje przepisy za zbyt skomplikowane i oczekuje, że kwestiami egzekwowania praw konsumenckich będą zajmować się odpowiednie urzędy. Konsumenci często czują się bezsilni – prawie dwukrotnie spadła liczba osób postrzegających własną pozycję jako tych, którzy mają przewagę nad sprzedawcą, obecnie jest to jedynie 11 proc.

Niezłą orientację w przysługujących im prawach posiadają natomiast „ostrożni pragmatycy”, którzy stanowią największą grupę badanych (33 proc.). Starają się oni kupować świadomie – zapoznają się wcześniej z towarem, dokładnie czytają umowę przed podpisaniem, a także zachowują paragon. Nie mają oporów przed egzekwowaniem swoich praw i składaniem reklamacji. Cenią produkty markowe. Mogą sobie na nie pozwolić, bo na tle niektórych innych grup są to osoby lepiej postrzegające sytuację ekonomiczną swoich gospodarstw domowych. Wśród „ostrożnych pragmatyków” częściej niż w innych grupach można spotkać mieszkańców największych miast (25 proc.), osoby z wyższym wykształceniem (17 proc.), osoby zatrudnione w wymiarze pełnego etatu (54 proc.) lub prowadzące własną działalność gospodarczą (7 proc.).

Czwartą grupę (19 proc. populacji) stanowią osoby, które najlepiej orientują się w zakresie przysługujących sobie praw konsumenckich. W odróżnieniu jednak od „ostrożnych pragmatyków” uważają, że sprzedawcy nie cofną się przed niczym, by tylko „wcisnąć” klientowi towar. Nie mają także zaufania do reklamy, uznają ją za narzędzie wprowadzające konsumentów w błąd. Bronią konsumentów w takiej sytuacji może być tylko doskonała znajomość przysługujących im praw. Dlatego „nieufni liderzy znajomości praw” należą do najlepiej wyedukowanych klientów. Charakteryzują ich podobne jak „ostrożnych pragmatyków” zachowania konsumenckie: starannie wybierają produkty, by nie musieć ich później reklamować.

„Nieufni liderzy” są przeciętnie zamożni, należą od osób oszczędnych, dlatego w wyborach konsumenckich kierują się raczej ceną niż jakością towaru lub marką. W tej grupie jest najwięcej kobiet (55 proc.), mieszkańców średniej wielkości miast (30 proc. to mieszkańcy miast o wielkości 20-200 tys. mieszkańców).