Rozwój demograficzny Polski 2009

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2008

Szczególnie duże zmiany można zaobserwować w grupie osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku 18-59 lat, mężczyźni - 18-64 lata). Od 1990r. odsetek osób w wieku zdolności do pracy wzrósł o ponad 6 pkt, tj. z poziomu 58,2% do ok. 64,5% w 2008r. (w 2000r. wynosił 60,8%), przy czym tempo przyrostu ludności w wieku produkcyjnym jest coraz wolniejsze. Jednocześnie występuje zaawansowany proces starzenia się zasobów siły roboczej powodowany zwiększaniem się liczby osób w wieku niemobilnym, tj. powyżej 44 roku życia. Udział ludności w tym wieku wynosi ponad 24% i jest o ponad 3 pkt większy niż w 2000r. Szacuje się, że w latach 2000-2009 liczba ludności w wieku produkcyjnym zwiększyła się o ponad 1,3 mln, tj. corocznie przybywało średnio ok. 130 tys. osób, przy czym praktycznie cały ten przyrost dotyczył osób w wieku niemobilnym.

W ostatnich latach obserwowany jest także dalszy wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej), których udział w ogólnej populacji wynosi ok. 16,5% (w 2000 r. – prawie 15%, a w 1990 r. niespełna 13%). Szacuje się, że w końcu 2009r. ludność w wieku poprodukcyjnym liczyła prawie 6,3 mln osób wobec prawie 5,7 mln w 2000r., co oznacza średni roczny przyrost o ok. 60 tys. osób.
Coraz mniej korzystne stają się relacje między poszczególnymi grupami wieku ludności - co obrazuje malejący (na niekorzyść grupy wieku przedprodukcyjnego) współczynnik obciążenia demograficznego. Obecnie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 55 osób w wieku nieprodukcyjnym (25 osób w wieku poprodukcyjnym oraz 30 w wieku 0-17 lat), podczas gdy w 2000r. wielkość współczynnika obciążenia wynosiła 64 (24 – dla poprodukcyjnego i 40 – przedprodukcyjnego). Udział osób w wieku 65 lat i więcej (razem mężczyzn i kobiet) stanowi obecnie 13,5%, a w 2000r. wynosił 12,4%.

Struktura wieku ludności ulega nadal dynamicznym zmianom; liczba i struktura ludności w wieku produkcyjnym determinuje podaż zasobów siły roboczej na rynku pracy. Należy jednak pamiętać, że w prezentowanych stanach ludności uwzględnione zostały osoby, które czasowo wyemigrowały za granicę i - chociaż są one w Polsce zameldowane na stałe - nie są już polskimi rezydentami, jeśli ich czas pobytu za granicą wynosi co najmniej 1 rok. W zdecydowanej większości osoby te są w wieku produkcyjnym mobilnym.

Perspektywy rozwoju demograficznego - prognoza do 2035 roku

Wyniki opublikowanej w 2008 roku prognozy ludności faktycznej dla Polski i województw wskazują na istotne przemiany ludnościowe, jakich można oczekiwać w perspektywie horyzontu prognozy, tj. do 2035 roku.

W założeniach prognostycznych przyjęto, że współczynnik dzietności ogólnej będzie systematycznie wzrastał - od 1,30 w roku 2007, osiągnie 1,42 w 2015, zaś od ok. 2020 roku wielkość współczynnika z niewielkimi wahaniami będzie oscylowała wokół wartości 1,45. Poziom reprodukcji ludności – podobnie jak obecnie – nie będzie zatem gwarantował prostej zastępowalności pokoleń. W świetle przyjętych założeń należy oczekiwać, że w najbliższych dwóch – trzech latach może oczekiwać wyższej liczby urodzeń, zaś w kolejnych latach liczba urodzeń będzie się zmniejszać - do poziomu 272 tys. w 2035 roku.

Te niekorzystne zmiany wynikają w dużej mierze ze zmieniającej się struktury wieku populacji kobiet. O ile w 2008r. kobiety w wieku rozrodczym stanowiły 48,8% ogólnej ich liczby, to w 2035 – będzie to tylko 38,8%. Jednocześnie przewiduje się wzrost udziału starszych grup wieku kobiet (35-49 lat), co mimo rosnącego średniego wieku rodzenia będzie miało niekorzystny wpływ na prognozowany poziom urodzeń.