3 scenariusze i 5 zadań: polska energetyka przed epokową szansą

Przeczytaj także: 6 rekomendacji dla Polski na drodze do transformacji energetycznej

Polska energetyka w dobie transformacji

Na podstawie analiz trendów rynkowych, kosztów technologii oraz danych dotyczących miksu energetycznego, raport McKinsey & Company „Polska Energetyka 2050. Czas odważnych decyzji” przedstawia obraz polskiego systemu elektroenergetycznego w procesie transformacji. Rosnące ceny uprawnień do emisji CO₂, wysokie koszty wydobycia węgla i malejąca konkurencyjność elektrowni węglowych poddają w wątpliwość ekonomiczną opłacalność stosowania dotychczasowego modelu energetyki opartej na paliwach kopalnych.

Jednocześnie dynamicznie rozwijają się odnawialne źródła energii – zwłaszcza fotowoltaika i farmy wiatrowe – których tempo wzrostu jest najwyższe w historii. Nowoczesne źródła, w tym wysokosprawne bloki gazowe i OZE, już dziś oferują niższe koszty wytwarzania energii niż większość istniejących elektrowni węglowych, otwierając drogę do bardziej konkurencyjnego i zrównoważonego systemu.

Polska energetyka stoi przed historyczną szansą. Konieczne będą odważne i mądre decyzje dotyczące przyszłego kształtu systemu. Skala niezbędnych inwestycji, szacowanych na blisko 275 mld zł do końca dekady i nawet 1,9 biliona (tysiąc mld) do 2050 r., może stać się impulsem rozwoju gospodarczego, tworząc nowe łańcuchy wartości i miejsca pracy. Jednocześnie modernizacja sektora energetycznego może obniżyć intensywność emisji CO₂ nawet o 95% względem dzisiejszego poziomu – informuje Gustaw Szarek, Partner w McKinsey & Company w Polsce.

Trzy scenariusze transformacji polskiej energetyki

W raporcie przeanalizowano dziewięć scenariuszy rozwoju systemu elektroenergetycznego, z których trzy uznano za najbardziej prawdopodobne: rynkowy, przyspieszony i opóźniony.

W każdym z nich przewidziano znaczny wzrost zapotrzebowania na energię, konieczność odchodzenia od węgla i rozwój niskoemisyjnych źródeł energii.

1. Scenariusz rynkowy zakłada umiarkowany wzrost zapotrzebowania na energię oraz realizację inwestycji z lekkimi opóźnieniami względem planów – to wariant najbardziej zbliżony do obecnych trendów.
2. Scenariusz przyspieszony przewiduje szybszą elektryfikację przemysłu, transportu i ogrzewania oraz terminowe uruchamianie nowych źródeł energii – co pozwala na większe oszczędności i silniejsze wsparcie wzrostu gospodarczego.
3. Scenariusz opóźniony wiąże się z wolniejszym wdrażaniem inwestycji i dłuższym okresem eksploatacji elektrowni węglowych, co prowadzi do wyższych cen energii i mniejszych redukcji emisji.

Redukcja emisji i spadek cen energii

Efektem transformacji będzie nie tylko zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju, ale także znaczące obniżenie cen energii elektrycznej i emisji gazów cieplarnianych. Według scenariusza rynkowego przedstawionego w raporcie, średnie hurtowe ceny energii elektrycznej w Polsce mogą spaść o około 15% do 2035 r., a do 2050 r. nawet o 30% w porównaniu do poziomu z 2023 r. Oznacza to, że ceny mogłyby obniżyć się z ok. 500 zł/MWh do około 350 zł/MWh (w wartościach realnych), co przełoży się na oszczędności rzędu 25 mld złotych rocznie dla gospodarki i gospodarstw domowych.

Jednocześnie, zwiększenie udziału niskoemisyjnych źródeł energii – takich jak fotowoltaika, lądowe i morskie farmy wiatrowe oraz nowoczesne bloki gazowe – umożliwi radykalne ograniczenie emisji dwutlenku węgla. Do 2030 r. sektor elektroenergetyczny może zredukować emisje o 60% względem 2023 r., a do 2050 r. – nawet o 97%. W praktyce oznacza to niemal pełną dekarbonizację wytwarzania energii elektrycznej w Polsce. Redukcja emisji wpłynie nie tylko
na realizację celów klimatycznych, ale również na poprawę jakości powietrza oraz zdrowia publicznego. Ponadto, mniejsza emisja CO₂ oznacza niższe koszty związane z zakupem uprawnień w systemie EU ETS, co z kolei ogranicza ryzyko kolejnych wzrostów cen energii w przyszłości.

5 zadań dla polskiej energetyki

Transformacja polskiego sektora energoelektrycznego, wymaga zdecydowanych i strategicznych decyzji. Raport przedstawia pięć zadań dla polskiego sektora elektroenergetycznego, które wymagają natychmiastowego działania:

1. Określenie harmonogramu zastępowania elektrowni węglowych.
2. Przygotowanie realistycznego harmonogramu budowy pierwszej elektrowni atomowej w Polsce i jego upublicznienie.
3. Określenie krótko- i długoterminowej roli elektrowni gazowych w systemie elektroenergetycznym.
4. Wypracowanie mechanizmów finansowych i ram regulacyjnych wspierających rozbudowę OZE.
5. Poprawa efektywności energetycznej i zwiększenie elastyczności popytu.

Najbliższa dekada przedefiniuje polski sektor energetyczny – od kierunku i tempa podjętych decyzji będzie zależeć nie tylko sposób wytwarzania energii elektrycznej, ale konkurencyjność całej gospodarki oraz jakość życia milionów Polaków– podsumowuje Gustaw Szarek, Partner w McKinsey & Company w Polsce.