Niewłaściwa polityka migracyjna obniży PKB?

Przeczytaj także: 3 zmiany w polityce migracyjnej, które przyciągną cudzoziemców

OCENA SKUTKÓW BRAKU REGULACJI

Jak wspomniano w dokumencie, zaniechania rządu polskiego wiążą się z określonymi efektami ekonomicznymi, które można jednoznacznie określić jako negatywne dla Polski. Szacunki dotyczące ich skali znajdują się w poniższym opracowaniu.

1. Ukraińcy na polskim rynku pracy – zarobki i wykształcenie

a) Zarobki
Wbrew częstym opiniom zarobki Ukraińców w Polsce nie są znacznie niższe niż zarobki Polaków. Badania ankietowe wykazują m. in.: że aż 75% osób zadeklarowało zarobki na poziomie powyżej 2.500 tys. PLN (miesięcznie netto) . Warto w tym miejscu przypomnieć, że średnie wynagrodzenie netto w Polsce w 2017 r. wg PARP wyniosło 2.758 PLN.

b) Wykształcenie
Warto zauważyć, że ok. 90% Ukraińców pracujących w Polsce deklaruje wykształcenie co najmniej średnie.

Jednocześnie ponad 70% Ukraińców pracuje fizycznie co oznacza, że występuje bardzo wysokie niedopasowanie na rynku pracy. Bazując na obserwacjach polskiej emigracji zarobkowej można założyć, że w dłuższej pespektywie emigranci będą poszukiwali możliwości zmiany charakteru pracy (na bardziej zgodny w wykształceniem lub predyspozycjami) a poziom zadowolenia będzie malał. Oznacza to bardziej intensywne poszukiwanie nowych możliwości zawodowych.

2. Skutki otwarcia niemieckiego rynku pracy na Ukraińców dla polskiej gospodarki

a) Uszczerbek PKB
Otwarcie niemieckiego rynku pracy z pewnością spowoduje relokację części emigrantów z Polski do Niemiec. Istnieją różne, bardzo rozbieżne, warianty szacunków ilu pracowników z Ukrainy, pracujących obecnie w Polsce, spróbuje swoich sił w Niemczech. Agencje pracy szacują, że może to być przynajmniej 500 tysięcy osób . Rozbieżność szacunków wynika najprawdopodobniej ze słabego ogólnego rozeznania rzeczywistej skali zatrudnienia Ukraińców w Polsce oraz z ograniczonej wiedzy w zakresie panujących w tej grupie nastrojów.

Wysoka rozbieżność danych powoduje, że skutki zmian na rynku pracy należy rozpatrywać w wariantach. Czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo decyzji o wyjeździe do Niemiec będą:

• Niskie zarobki;
• Praca poniżej kwalifikacji (i aspiracji);
• Brak więzów rodzinnych w Polsce;
• Znajomość jeżyków obcych.

Z kolei czynnikami zachęcającymi do pozostania w Polsce będą:

• Względny sukces na polskim rynku pracy (względnie dobre zarobki, sukces własnej firmy, itd.);
• Posiadanie rodziny w Polsce;
• Pochodzenie z zachodniej Ukrainy (możliwość odwiedzenia domu rodzinnego w ciągu np. 10 godzin).

Ogólnym wniosek jaki można w tym miejscu wyciągnąć jest taki, że wyjadą osoby relatywnie gorzej zarabiające i nieobciążone osobiście.

Wyliczenia uszczerbku PKB z tytułu wyjazdu emigrantów do Niemiec przedstawiamy w 3 wariantach opartych na liczbie wyjeżdżających oraz PKB per capita generowanych przez wyjeżdżających:

• Wariant 1: 500 tysięcy wyjeżdżających oraz PKB per capita równy 60% PKB per capita (dla Polski ogółem);
• Wariant 2: 1 mln wyjeżdżających oraz PKB per capita równy 80% PKB per capita (dla Polski ogółem);
• Wariant 3: 1,5 mln wyjeżdżających oraz PKB per capita równy 90% PKB per capita (dla Polski ogółem).

Uszczerbek wyrażony procentowo zestawiono z dynamiką PKB (wartości odnoszące się do PKB dotyczą 2017 r.). Jak pokazano na wykresie pracownicy z Ukrainy są na tyle ważnym elementem kreacji PKB, że ich nagły brak może spowodować (ceteris paribus) ujemną dynamikę PKB.

b) Odpływ Ukraińców a branże
Pracownicy z Ukrainy się są rozmieszczeni na rynku pracy w sposób równomierny, lecz są branże, które w ostatnim czasie uzależniły się od nich w sposób szczególny. Należy do nich branża spożywcza, rolnictwo i sadownictwo, budownictwo, gastronomia oraz branża opiekuńcza. Jeżeli zapowiadane zmiany urzeczywistnią się należy w tych branżach spodziewać się znacznego wzrostu kosztów i cen, czego czynnikiem sprawczym będzie wzrost kosztu robocizny.

Do ciekawych wniosków prowadzi zestawienie grożącego nam uszczerbku z PKB w tytułu wyjazdy części emigrantów z Ukrainy do Niemiec do udziału wybranych branż w PKB. Przy założeniu, że z Polski wyjedzie milion osób, co spowoduje uszczerbek w PKB na poziomie 4,2% (por. wyżej wariant nr 2) luka w PKB okazuje się większa niż w udział w PKB rolnictwa , czy przemysłu spożywczego i niewiele mniejsza niż udział w PKB budownictwa czy turystyki . Takie porównanie pokazuje skalę zagrożenia dla Polskiej gospodarki.

c) Odpływ Ukraińców a niedobór na rynku pracy
Niezależnie od konsekwencji odpływu pracowników z Ukrainy do Niemiec w odniesieniu do PKB pozostaje problem rynku pracy i niedoboru pracowników. Na początku 2018 r. oficjalnie na pracowników oczekiwało 150 tys. miejsc pracy, przy czym są to oficjalne dane GUS, które dotyczą jedynie ofert w pełni legalnie zgłoszonych . Z kolei z szacunków agencji pośrednictwa pracy wynika, że z przyczyn demograficznych z rynku pracy w Polsce rocznie odchodzi ok. 250 tys. pracowników więcej, niż na rynek wchodzi. Dotychczas luka ta była, przynajmniej w wybranych branżach dość skutecznie uzupełniania pracownikami z Ukrainy. Wyjazd choćby 500 tys. Ukraińców z polski do Niemiec spowoduje już w 2020 r. niedobór „rąk do pracy” przekraczający milion osób. Załatanie takiego niedoboru będzie olbrzymim wyzwaniem i raczej nie będzie możliwe bez zaproszenia emigrantów z innych państw.