Koronawirus a zachowania konsumenckie: czy kupujemy inaczej?

Przeczytaj także: Pandemia COVID-19 nie budzi już naszego niepokoju?

Ostatnie dni przyniosły nam to, czego w dobie dostatku, konsumpcjonizmu oraz szerokiego dostępu do różnorodnych dóbr, nie spodziewał się właściwie nikt. Na wieść o pierwszych, odnotowanych w naszym kraju przypadkach zachorowania na koronawirusa i zamknięciu szkół, Polacy rozpoczęli szturm na sklepy spożywcze. Sklepowe półki pustoszały błyskawicznie i nie powstrzymywały tego nawet rządowe zapewnienia o braku konieczności robienia zakupów na zapas.

Jak zauważa prof. Dominika Maison, która we współpracy z Forum Konsumentów postanowiła przyjrzeć się ostatnim zachowaniom konsumenckim, sposób postępowania w czasie epidemii w dużej mierze uwarunkowany jest poczuciem wewnętrznego zagrożenia.

Osoby, które bardziej boją się epidemii, więcej kupowały w ostatnim czasie i robiły większe zakupy. Swoje zachowanie zazwyczaj tłumaczą potrzebą przygotowania się na wybuch prawdziwej epidemii, kiedy nie będzie można wychodzić z domu. U podłoża tych zachowań też leży próba uzyskania kontroli nad tym co dla osób jest nieznane i niekontrolowane - mówi prof. Maison.

Zachowania konsumenckie na wieść o epidemii

Nieuniknione konsekwencje gospodarcze pandemii koronawirusa są w dużej mierze następstwem zmian zachowań konsumenta. Póki co jej negatywne skutki w najmniejszym stopniu odczuwa branża spożywcza oraz kosmetyczna, w tym zwłaszcza producenci środków czystości. Jest to efekt gromadzenia zapasów - 56% Polaków przyznało, że na wieść o pojawieniu się koronawirusa również w Polsce kupowało więcej niż normalnie. Najczęściej wydane kwoty w związku z epidemią to między 100 a 200 zł (32% osób, które zrobiły zapasy) oraz 201 a 500 zł – 33%. Spośród osób, które zrobiły zapasy najwięcej kupiło makaron (66%), mąkę (55%), papier toaletowy (53%) oraz mydło lub żel do mycia (48%). Co zaskakujące, zdecydowanie rzadziej kupowano żel antybakteryjny (24%) oraz maseczki ochronne (8%), czyli produkty bezpośrednio powiązane z epidemią.

Jednocześnie w znacznie gorszej sytuacji niż branża spożywcza i kosmetyczna są inne sektory naszej gospodarki. Jak zauważa prof. Maison:

Większość polskich konsumentów ograniczyła podróże, co wyraźnie uderzy w branżę turystyczną, z powodu zamkniętych galerii handlowych i sklepów, konsekwencje poniesie branża odzieżowa czy obuwnicza, z powodu zamkniętych restauracji i punktów usługowych poniesie konsekwencje branża gastronomiczna i usługowa. A to dopiero początek zmian, które pojawiają się w zachowaniach konsumentów.

Co dalej?

Nagła zmiana warunków życia dotyczy aktualnie wielu państw. Rytm funkcjonowania, dostępność usług i możliwość skorzystania z nich została gwałtownie ograniczona. Patrząc na mikro skalę poszczególnych gospodarstw domowych to okazja do wyraźniejszego zobaczenia ile kupujemy, ile zjadamy, ile potrzebujemy, z czego korzystamy i jak spędzamy czas. Przywoływana ostatnio w wielu publikacjach Li Edelkoort twierdzi, że epidemia koronawirusa doprowadzi do "kwarantanny konsumpcji", zmieni gospodarkę i kulturę światową.

,,Uważam, że refleksja przyjdzie, ale nie mam pewności, że nastąpi globalna zmiana postaw i zachowań konsumenckich. Sądzę, że zradykalizują się postawy konsumentów bardziej świadomych, ale nie sądzę, że segmenty mniej świadome zmienią swoje zachowanie na stałe. Zobaczymy, Forum Konsumentów będzie obserwowało zmiany w czasie”- mówi Agnieszka Plencler, prezes Forum Konsumentów.

O badaniu:
Badanie zrealizowane na próbie N=1080 dorosłych Polaków w dniach 13-18 marca 2020, metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) na panelu badawczym Ariadna.