Karty płatnicze wg UOKiK

Przeczytaj także: Światowy Dzień Konsumenta: co wiemy o swoich prawach?

Dokonanie przez osobę nieuprawnioną transakcji potwierdzonych PIN nie stanowi wystarczającej przesłanki do obciążenia kosztami operacji posiadacza karty. Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych nie różnicuje odpowiedzialności w zależności od sposobu potwierdzenia dokonywanej operacji. Użycie PIN przez osobę nieuprawnioną nie musi być bowiem konsekwencją zawinionego działania bądź zaniechania konsumenta. Tym bardziej, że wiele przestępstw związanych z kartami płatniczymi połączone jest właśnie z uzyskaniem wiedzy o identyfikacji (na przykład zamontowanie kamery w bankomacie, założenie nakładki na klawiaturę itp.). Tym samym nie można założyć, że użycie PIN przez osobę nieuprawnioną w każdym przypadku obciąża posiadacza karty. Niektóre banki w postępowaniach reklamacyjnych przyjmują jednak takie założenie, co więcej niektóre – Citibank Handlowy, Raiffeisen Bank Polska – umieszczają taką klauzulę w regulaminach.

Niemal każda czynność związana z użytkowaniem kart płatniczych podlega opłacie. Niektóre z nich mogą się kumulować. W niedawnym wyroku Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zakwestionował opłatę za nieterminową spłatę zadłużenia na karcie kredytowej pobieraną przez Raiffeisen Bank Polska niezależnie od naliczanych z tego samego tytułu odsetek. Niedozwolonym postanowieniem umownym jest również klauzula stosowana przez Millennium, zobowiązująca konsumenta do wniesienia opłaty za rozpatrzenie nieuzasadnionej reklamacji – przy czym to bank dokonuje arbitralnej oceny zasadności roszczenia oraz kosztów jego zbadania. Wątpliwości UOKiK budzi również wysokość opłat związanych z dochodzeniem wierzytelności. W przypadku Lukas Banku sięgają one 10 złotych za monit, 15 za telefon oraz 50 zł za wyjazd interwencyjny do klienta. W opinii Urzędu wysokość pobieranych opłat powinna być ekonomicznie uzasadniona, a nie dowolnie ustalana.

Za naruszenie interesów słabszej strony obrotu uznać należy również potrącanie (Citibank Handlowy, mBank, Millennium, Multibank oraz PKO BP) zadłużenia z tytułu karty kredytowej z innych rachunków (w tym na przykład lokat terminowych, co wiąże się z utratą odsetek). Niedopuszczalna jest sytuacja, w której bank dysponuje środkami pieniężnymi konsumenta bez jego zgody, a często nie informując go o tym. Praktyka ta jest niezgodna z prawem bankowym, gwarantującym posiadaczowi rachunku możliwość swobodnego dysponowania środkami pieniężnymi na nim zgromadzonymi.
Urząd stwierdził również pojedyncze nieprawidłowości we wzorcach stosowanych przez poszczególne banki – na przykład uzależnianie decyzji o odblokowaniu karty płatniczej od swobodnego uznania banku (Bank Zachodni WBK); zastrzeganie, że w przypadku zadłużenia różnie oprocentowanego pierwsze spłacane są nie długi najdawniejsze – zgodnie z kodeksem cywilnym – lecz najniżej oprocentowane, co wiąże się z dalszym naliczaniem wyższych odsetek (Citibank Handlowy); informowanie o zmianach opłat i prowizji wyłącznie w lokalu banku i na stronie internetowej (Bank Zachodni WBK); pobieranie odsetek od zaległych odsetek (Lukas Bank); wyłączenie swojej odpowiedzialności za rozpatrzenie reklamacji przez organizacje wydające karty – na przykład Visa, MasterCard (Bank Zachodni WBK).

Prezes UOKiK wystąpił do poszczególnych banków wskazując nieprawidłowości stwierdzone w trakcie analizy wzorców stosowanych przy zawieraniu umów o korzystanie z kart płatniczych. W zależności od udzielonych przez przedsiębiorców odpowiedzi, Urząd podejmie działania zgodnie z posiadanymi kompetencjami (wszczęcie postępowań w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, złożenie do SOKiK pozwów o uznanie klauzul za niedozwolone).