Model flexicurity jako alternatywa dla zatrudnienia

Przeczytaj także: Rynek pracy w Polsce: model flexicurity

Model duński zawiera kombinację trzech elementów: bardzo elastycznego rynku pracy, aktywnej polityki rynku pracy i hojnego systemu socjalnego. Strzałki pokazują przepływy osób pomiędzy różnymi pozycjami wewnątrz rynku pracy, systemu socjalnego i programów rynku pracy. Dwie strzałki łączące rynek pracy i system socjalny wskazują, że ok. 20% osób pracujących dotkniętych jest bezrobociem każdego roku, ale znacząca większość z nich szybko znajduje nową pracę. Pozostałe strzałki pokazują, że ludzie, którzy nie wracają szybko do zatrudnienia objęci są aktywnymi programami rynku pracy, które większości z nich pomagają znaleźć pracę. (Źródło: K. Madsen, Elastyczność i bezpieczeństwo zatrudnienia (flexicurity) w Danii: wzór dla reform rynku pracy w Unii Europejskiej?, [w:] W. Bieńkowski, M. Radło, Wzrost gospodarczy czy bezpieczeństwo socjalne, Warszawa 2010, s. 64–65.)

Model, który został przyjęty w Danii, cechuje wysoka zewnętrzna elastyczność ilościowa, czyli możliwość łatwej rekrutacji i derekrutacji pracowników, a także swobodnego regulowania czasu pracy. Obserwowana jest również elastyczność funkcjonalna, umożliwiająca dopasowanie organizacji pracy do potrzeb przedsiębiorstwa oraz elastyczność płac, uzależniająca wynagrodzenie od wyników i efektywności.

Drugim wzorcowym przykładem flexicurity jest model holenderski wprowadzony w Holandii ustawą Flexibility and Security w 1999 r. Cechuje go rozwój pracy tymczasowej i pracy w niepełnym wymiarze godzin przy zapewnieniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa socjalnego dla osób zatrudnionych w tych formach (Rysunek 3).

W Holandii praca na część etatu oprócz możliwości łączenia kariery zawodowej z obowiązkami rodzinnymi zapewnia niemal pełne zabezpieczenie socjalne, w tym zwłaszcza gwarancję uzyskania świadczeń emerytalnych zbliżonych do tych, które otrzymają osoby zatrudnione w pełnym wymiarze godzin¹ . Po przyjęciu nowych regulacji zmiany na rynku pracy charakteryzował szczególnie dynamiczny rozwój pracy tymczasowej, która gwarantuje przedsiębiorcy wysoką elastyczność funkcjonalną i numeryczną² , a pracownikowi wysoką ochronę socjalną³ . Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy również rosło, jednak w wolniejszym tempie. Sprawiło to, że w Holandii najwięcej osób spośród krajów całej Unii Europejskiej zatrudnionych jest właśnie na podstawie pracy tymczasowej – jest to 47% pracujących (ponad 75% kobiet i prawie 25% mężczyzn). Ponieważ elastyczność poprawia sytuację na holenderskim rynku pracy, wskaźnik zatrudnienia w tym kraju wyniósł w 2009 r. 77% (71% wśród kobiet i blisko 85% wśród mężczyzn), a stopa bezrobocia nie przekroczyła 3%⁴ .

Flexicurity można zatem uznać za rodzaj strategii politycznej zmierzającej w sposób zsynchronizowany i skoordynowany z jednej strony do wzmocnienia elastyczności rynku pracy, organizacji pracy i stosunków pracy, a z drugiej do wzmocnienia bezpieczeństwa zatrudnienia i bezpieczeństwa socjalnego pracowników będących w relatywnie gorszej pozycji na rynku pracy lub będących poza nim⁵ . Model flexicurity stanowi więc zintegrowaną strategię, zapewnia możliwość połączenia bezpieczeństwa socjalnego z elastycznym zarządzaniem zasobami ludzkimi.