Kryzysowa sytuacja demograficzna

Przeczytaj także: Ludność w UE: prognoza 2008 - 2060

Odmienna struktura rodziny i inne potrzeby

Te kraje które przeżywają demograficzne załamanie zostaną skonfrontowane z szeregiem wyzwań ekonomicznych, politycznych i socjalnych w zarządzaniu starzejącym się społeczeństwem i zagwarantowaniem im właściwej jakości życia. Proces ten będzie następował gwałtownie, gdyż w wielu krajach proces narastania ilości ludzi starszych i starych będzie następował szybko i to w dwóch płaszczyznach- relatywnie i w liczbach absolutnych. Starzenie się społeczeństwa będzie miało silny wpływ na procesy społeczne i ekonomiczne. Już obecnie obserwujemy nadzwyczajną aktywność grup, które oddziaływają na zmiany w kierunku reorientacji produktowo-usługowej w kierunku lepszej akomodacji warunków bytu ludzi starszych. Przykładowo w USA jedną z najbardziej wpływowych jest AAST poprzedniczka American Association of Retired. Ich aktywność zawdzięczamy ekspansję wypoczynku, produktów i usług nakierowanych na emerytów (rozwój wyjazdów rekreacyjnych, Spa, reklam nakierowanych na ten segment rynku, jak i specjalistycznych czasopism, nie wspominając o lekach, czy też pomocnych robotach). Zastanawiając się nad potrzebami w przyszłości nie wystarczy ekstrapolować obecnych trendów, ale należy uwzględnić w jaki sposób ten proces będzie wpływał na transfery międzypokoleniowe, jak i konflikty generacyjne, rodziny również w aspekcie podziału dochodów i spraw majątkowych. Starsze pokolenie z natury ma obawy dotyczące zdolności do sfinansowania kosztów ochrony zdrowia, opieki nad niepełnosprawnymi, czy niechęci do przebywania w domu starców. Starzejące się społeczeństwo z natury charakteryzuje się większym poziomem niepewności i nierówności majątkowych niż pokolenia z okresu boomu. Starzenie się społeczeństwa oznacza nie tylko fakt, że społeczeństwo będzie miało więcej czasu do spędzenia, ale przede wszystkim że będzie przeznaczało więcej środków na służbę zdrowia, a poziom stawek ubezpieczeniowych znacząco wzrośnie. W praktyce oznacza że państwo będzie musiało w znacznie większym stopniu finansować emerytury i potrzeby emerytów opodatkowując dodatkowo młode pokolenie. Niskie emerytury w połączeniu z presją na indywidualną zapobiegliwość spowodują że majątek emerytów będzie w coraz większym stopniu przeznaczany na sfinansowanie ich potrzeb, a w mniejszym stopniu będzie kapitałem młodszego pokolenia. Zanik młodego pokolenia będzie prowadził nie tylko do zmiany charakteru miejscowości, ale przede wszystkim do zmiany struktury rodziny w kierunku coraz mniej licznych jednostek. Rodziny o charakterze horyzontalnym z licznym rodzeństwem i ich dziećmi przemienią się w pionowe w których będzie mało dzieci, a dużo osób starszych wliczając w to dziadków i pradziadków którzy będą wymagali opieki. O ile część małżeństw spędzi większość swojego życia bez dzieci po ich wyprowadzeniu się z domu, inni będą w tym czasie się rozwodzić i nawiązywać nowe związki osłabiając w efekcie związki rodzinne.

Aby sprostać tym wszystkim wymaganiom należy uwzględniać w swoich rachubach finansowych fakt starzenia się społeczeństwa i aktywnie jemu przeciwdziałać. Istnieje obawa, że brak reakcji w odpowiednim czasie doprowadzi do sytuacji w której Polska stanie się dużym dom starców z którym nikt nie będzie się liczył, a brak podatników doprowadzi do tego, że nie będzie wystarczającej liczby osób aby sfinansować niezbędne potrzeby starzejącej się populacji .

Kryzys gospodarczy i kryzys demograficzny

Obecny kryzys światowy jest wynikiem powstania nierównowag na rynku kapitałowym, brakiem aktywności instytucjonalnej struktur gospodarczych, jak i też faktu, że w międzyczasie w trakcie procesu globalizacji nastąpiło znaczące przemieszczenie aktywności produkcyjnej w kierunku Azji. Powstały nowe, prężne gospodarki – Chiny i Indie, które w znaczący sposób stały się fabrykami świata, choć nadal społeczeństwa tych krajów pozostają bardzo ubogie. Następuje trwała relokacja dochodu światowego na rzecz tych dwóch gospodarek, w połączeniu z przeorientowaniem zużycia surowców w kierunku tych dwóch prężnie rozwijających się państw. Na świecie olbrzymia podaż pieniądza kreowana przez banki centralne przekłada się na wzrosty na rynku kapitałowym. W Polsce napływ kapitałów, połączony z zaciąganiem zobowiązań Ministerstwa Finansów w walutach i sprzedażą prywatyzacyjną napędzają procesy aprecjacyjne hamujące ożywienie eksportowe.

Obecnie na świecie panuje najpoważniejsze załamanie gospodarcze od czasu Wielkiego Kryzysu z lat 30 ubiegłego wieku. I następuje też próba ograniczania zadłużenia obywateli i przedsiębiorstw. A to pociąga za sobą ograniczenie zapotrzebowania na produkty i powstanie nadwyżki mocy produkcyjnych w gospodarce światowej skutkujące postępującym wzrostem bezrobocia. Te zjawiska będą w negatywny sposób oddziaływać na polską gospodarkę, która nadmiernie otworzyła się na procesy globalizacji, sprzedając nasze przedsiębiorstwa i banki instytucjom światowym. A zatem będziemy przez długi czas odczuwać trudności w uzyskaniu kredytów i grozi nam zamykanie zakładów w Polsce. A to oczywiście bardzo silnie wpłynie na stan finansów publicznych państwa. Brak adekwatnej polityki gospodarczej doprowadzi do powstawania chronicznych deficytów budżetowych i wzrostu zadłużenia publicznego. Jednak ten dotkliwy kryzys nie stanowi najpoważniejszego problemu dla stabilności finansów publicznych w naszym kraju. I nie powinno się skupiać całej uwagi na jego redukcji – zwłaszcza poprzez obcinanie gałęzi na której siedzimy.