Rozwój demograficzny Polski IX 2007

Przeczytaj także: W 2050 r. seniorzy liczniejsi niż dzieci

Począwszy od 2002 roku wiek produkcyjny osiągają coraz mniej liczne roczniki 18-latków; w 2001 roku było ich ponad 694 tys., w 2002 r. – już 679 tys., zaś w 2006 r. na rynek pracy mogło wejść tylko 569 tys. 18-latków. Jednocześnie występuje proces starzenia się zasobów siły roboczej powodowany zwiększaniem się liczby osób w wieku niemobilnym, tj. powyżej 44 roku życia. Udział ludności w tym wieku wynosi 37,8% i jest o 3 punkty procentowe mniejszy niż w 2000 r., kiedy osiągnął nieco ponad 34%.


W latach 2001-2006 liczba ludności w wieku produkcyjnym zwiększyła się o 1,2 mln, tj. corocznie wzrastała średnio o ok. 200 tys. Przyrost liczby ludności w tej grupie był bardzo zróżnicowany: w 2006 r. wynosił 77 tys., podczas gdy w 2001 roku – 265 tys.; należy podkreślić, że przyrosty te w zasadzie dotyczyły osób z grupy wieku niemobilnego (45-65 lata dla mężczyzn i 45-59 lat dla kobiet).

Struktura wieku ludności ulega nadal dynamicznym zmianom, liczba i struktura ludności w wieku produkcyjnym determinuje podaż zasobów siły roboczej na rynku pracy. Należy jednak pamiętać, że w przedstawianych stanach ludności uwzględnione zostały osoby, które czasowo wyemigrowały za granicę i - chociaż są one w Polsce zameldowane na stałe - nie są już polskimi rezydentami, jeśli ich czas pobytu za granicą wynosi co najmniej 1 rok. W zdecydowanej większości osoby te są w wieku produkcyjnym mobilnym.

W ostatnich latach obserwowany jest także dalszy wzrost liczby osób w wieku emerytalnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej). Udział tej grupy ludności w ogólnej populacji wynosi 15,8% (w 2000 r. – prawie 15%, a w 1990 r. niespełna 13%). W połowie 2007 r. ludność w wieku poprodukcyjnym liczyła ponad 6 mln osób wobec nieco ponad 5,6 mln w 2000 roku.

Coraz mniej korzystne stają się relacje między poszczególnymi grupami wieku ludności co obrazuje współczynnik obciążenia ekonomicznego; na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 56 osób w wieku nieprodukcyjnym (tj. 25 osób w wieku poprodukcyjnym oraz 31 w wieku 0-17 lat), podczas gdy w 2000 r. wielkość współczynnika obciążenia wynosiła 65 (24 – dla poprodukcyjnego i 41 – przedprodukcyjnego), a w 1990 r. odpowiednio – 72, 22 i 50. Udział osób w wieku 65 lat i więcej (razem mężczyzn i kobiet) stanowi obecnie 13,4%, w 2000 r. wynosił 12,2%, a w 1990 r. – 10,1%.
Zmiany demograficzne, jakie są obserwowane w ostatnich latach, tj. przede wszystkim wzrost liczby urodzeń oraz nowozawartych małżeństw, mogą wskazywać na przełom w dotychczasowym rozwoju ludności. Jednak odległa jest perspektywa szybkiego wyjścia z głębokiej depresji demograficznej, w jakiej znajduje się Polska już od dłuższego czasu. Dzietność polskich kobiet kształtuje się na najniższym poziomie wśród krajów UE i jednym z najniższych w krajach europejskich. Jednocześnie coraz więcej osób wyjeżdża z Polski deklarując pozostanie za granicą przynajmniej przez dłuższy czas.

Perspektywy rozwoju demograficznego w najbliższych latach są już przesądzone. Głęboki niż demograficznych z lat 90-tych oraz utrzymująca się duża emigracja za granicę (zwłaszcza ludzi młodych – jak ma to miejsce od 2004 r.) będą powodować – już w nieodległej perspektywie – coraz większe utrudnienia w rozwoju demograficznym, na rynku pracy oraz w systemie zabezpieczenia społecznego.