Coface: więcej niewypłacalności firm, nadchodzi fala upadłości?

Przeczytaj także: Coface: fali upadłości i restrukturyzacji jeszcze nie widać

Handel

Sprzedaż detaliczna w miesiącach letnich odnotowywała powolne ożywienie po bardzo głębokiej recesji w 2. kwartale, spowodowanej długotrwałym zamknięciem centrów handlowych, przy czym po obiecującym lipcu (+3% rdr), sierpień wypadł raczej mizernie (0,5% rdr). Po 8 m-cach br polscy dystrybutorzy sprzedali o 3% mniej towarów niż w analogicznym okresie 2019 roku. Statystyki potwierdziły duże zróżnicowanie wg rodzajów działalności przedsiębiorstw.

Zgodnie z informacjami płynącymi od Klientów Coface, największym beneficjentem wzrostów była dystrybucja RTV/AGD i mebli, która zanotowała po 8 miesiącach br wzrost o 5% względem porównywalnego okresu 2019.

Wielu konsumentów ograniczyło w związku z epidemią wydatki wakacyjne, przekierowując je na zakupy elementów wyposażenia domu. Natomiast najsłabiej poradził sobie segment sprzedaży samochodów (spadek o 17,3%) oraz odzieży i obuwia (spadek o 15,2% względem 8 mcy 2019). Na uwagę zasługuje relatywnie słaby wynik handlu żywnością (-2,5% względem analogicznego okresu 2019), co z jednej strony można tłumaczyć efektem wysokiej bazy w 2019 roku, pewną wstrzemięźliwością konsumentów zwłaszcza w obszarze żywności premium, ale również mocną pozycją Polski w sprzedaży eksportowej żywności, np. drobiu.

Okazuje się również, że zwiększone zainteresowanie zakupami online miało charakter przejściowy, obecnie e-commerce traci na popularności, a udział tego kanału dystrybucji w sprzedaży detalicznej ogółem zmniejsza się (6,5% w lipcu wobec 6,1% w sierpniu).

Wyniki upadłościowe firm handlowych po 3 kwartale są zaskakujące. Liczba niewypłacalności zmniejszyła się o ponad 15%, przy czym spadek został zanotowany wśród hurtowników, podczas gdy ilość upadłości w handlu detalicznym wzrosła. Kolejne kwartały przyniosą najpewniej wzrost upadłości wśród dystrybutorów. Przyszłość przedsiębiorstw handlowych zależy wprost proporcjonalnie od konsumpcji, na którą wpływ będą mieć dalsze niepewne perspektywy dla rynku pracy, w tym skala bezrobocia czy poziom wynagrodzeń.

Budownictwo

Wyniki upadłości w budownictwie nie są zaskoczeniem – ilość niewypłacalności spadła o 2%, co potwierdza wciąż pozytywną sytuację sektora. Branża budowlana w Polsce przeszła pierwsze miesiące pandemii obronną ręką. Przedsiębiorstwa budowlane nie zostały objęte lockdown’em, w przeciwieństwie do wielu innych krajów UE. Sytuacja płynnościowa przedsiębiorców budowlanych wciąż jest dobra. Wydaje się, że spowolnienie w tym sektorze dopiero nastąpi. Dynamika produkcji budowlano-montażowej już zaczęła się obniżać – w lipcu o 10,9% rdr, w sierpniu o 12,1% rdr. Obserwujemy bowiem znaczne skurczenie inwestycji ze strony przedsiębiorstw oraz samorządów. Popyt ze strony rynku wynajmu mieszkań spada.

Planowane inwestycje GDDKiA i PKP PLK mają być elementem stabilizującym koniunkturę w branży, jednak dotyczyć one będą tylko budownictwa infrastruktury transportowej. Segment deweloperski czy budownictwa kubaturowego pozostaną bardziej wyeksponowane na ryzyko dekoniunktury. Branża z nadzieją patrzy na fundusze unijne, których wpływ może zacząć być odczuwalny w 2 połowie 2021 roku.

Usługi

Sektor usług najmocniej i bezpośrednio odczuł skutki lockdown’u. Wzrost liczby upadłości był zauważalny tu już po 1 półroczu 2020, po 3 kwartałach ich liczba wzrosła o 42%, stanowiąc 26% wszystkich niewypłacalności w gospodarce. Największe przyrosty zanotował segment HoReCA oraz działalność naukowo-szkoleniowa. Wielu przedsiębiorców nie było wstanie pokrywać kosztów stałych, zobowiązań finansowych bez generowania dochodów przez wiele tygodni.

Niestety wciąż nieopanowana sytuacja sanitarna w kraju wymusza wprowadzanie administracyjnych obostrzeń w zależności od strefy (skrócenie czasu pracy lokali, ograniczenia ilościowe dotyczące zgromadzeń). Trudna sytuacja w usługach zatem dalej utrzymuje się.

Rolnictwo

Po 3 kwartałach 2020 liczba upadłości wśród rolników dalej dynamicznie rosła (+28%), przy czym udział tego sektora w ogóle postanowień stanowił 10%. Ustawa Prawo Restrukturyzacyjne została zaadresowana także do rolników – obecnie rolnik ma możliwość ogłoszenia upadłości zarówno konsumenckiej, jak i tradycyjnej. Do 2015 roku rolnik był traktowany jak konsument, dlatego od kilku lat obserwujemy stałe przyrosty upadłości w branży rolniczej, mamy tu do czynienia ze statystycznym efektem bazy.

Uwarunkowania prawne mające wpływ na bieżące statystyki komentuje Paweł Jóźwik, adwokat z Kancelarii Stefaniuk & Wspólnicy, obsługującej Coface

Zgodnie z przewidywaniami obserwujemy dużą liczbę obwieszczeń o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu. Dla przypomnienia, chodzi o tryb przewidziany ustawą Prawo restrukturyzacyjne czasowo, bo do dnia 30 czerwca 2021r., w którym dłużnik (z pomocą doradcy restrukturyzacyjnego) czyni starania o zawarcie układu z wierzycielami, zmodyfikowany przepisami Ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami Covid-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem Covid-19 (tzw. Tarcza 4.0).

Przed wejściem w życie tej ustawy tryb postępowania o zatwierdzenie układu nie cieszył się popularnością, na co wyraźnie wskazują dane statystyczne, jako że nie „oferował” dłużnikom ochrony (np. przed egzekucją) przewidzianej w innych trybach restrukturyzacyjnych. Obecnie, wraz z obwieszczeniem o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu, z mocy prawa zawieszeniu ulegają postępowania egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi, a wszczęcie egzekucji, po tej dacie do czasu umorzenia lub zakończenia postępowania, jest niedopuszczalne.

Zastosowanie znajdą również przepisy dotyczące tzw. moratorium na długi polegającego na tym, że po otwarciu postępowania niedopuszczalne będzie spełnianie przez dłużnika świadczeń wynikających z wierzytelności objętych układem.

Warto dodać, że dłużnik ma cztery miesiące na doprowadzenie do zawarcia układu z wierzycielami i zachowuje zarząd własnym majątkiem, z tym zastrzeżeniem, że od dnia dokonania obwieszczenia do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania zgody nadzorcy będą wymagały jedynie czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Należy jednak zaznaczyć, że liczba publikowanych obwieszczeń nie musi przełożyć się (i najpewniej się nie przełoży) na liczbę zatwierdzonych przez sądy układów.