Coface: więcej niewypłacalności firm, nadchodzi fala upadłości?

Przeczytaj także: Coface: fali upadłości i restrukturyzacji jeszcze nie widać

Upadłości i restrukturyzacje w skrócie

• W pierwszych trzech kwartałach br. odnotowano w Polsce 795 niewypłacalności firm (+8 proc. rdr), z czego 111 przypadków stanowiło uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu (bez rejestracji w sądzie).
• Dominującym rodzajem postępowań (49 proc. całości) były upadłości likwidacyjne, których odnotowano aż 390. Reszta to przyspieszone postępowania układowe (163), których liczba istotnie spadła ze względu na wprowadzoną 19 czerwca br. kryzysową procedurę uproszczonego postępowania o zatwierdzenie układu.
• Sytuacja w poszczególnych branżach jest dość zróżnicowana, ale wyraźnie widać odzwierciedlenie obostrzeń i lockdownu.
• Aż 42-procentowy wzrost widoczny jest usługach, a 28-procentowy w rolnictwie. Wzrostową tendencję odnotowały również transport (+10 proc.) i przetwórstwo przemysłowe (+7%). Spadki widoczne są w handlu (-15 proc.) oraz budownictwie (-2 proc.).
  

Sytuację ekonomiczną komentuje Grzegorz Sielewicz, główny ekonomista Coface w Polsce i w Regionie Europy Centralnej

Po stabilizacji liczby niewypłacalności firm w Polsce w pierwszej połowie 2020 r. ich liczba wzrosła w trzecim kwartale tego roku Niemniej jednak statystyki upadłościowe nie wskazują na znaczne pogorszenie sytuacji płynnościowej biznesu w Polsce. Za wzrost odpowiadają jedynie nowe, otwarte uproszczone postępowania o zatwierdzenie układu, które zostały wprowadzone w czerwcu tego roku przez „ustawę COVIDową”. Wysoki przyrost postępowań, który byłby adekwatny do znacznego pogorszenia aktywności gospodarczej notowanego w Polsce w tym roku, jest hamowany przez różne formy wsparcia dla przedsiębiorstw oraz moratorium na składanie wniosków o upadłość.

Zgodnie z wynikami badań przeprowadzanych przez Główny Urząd Statystyczny, firmy w Polsce korzystały zwłaszcza z takich form pomocy jak dopłaty do wynagrodzeń pracowników, pożyczki, subwencje oraz zwolnienia i odroczenia z tytułu płatności podatków oraz składek ZUS, które to wsparły utrzymanie płynności.

Pomimo wprowadzanych działań mających na celu ograniczenie wpływu pandemii na sytuację przedsiębiorstw i gospodarkę, firmy w Polsce odczuwają pogorszenie koniunktury. W pierwszej połowie tego roku w głównych działach naszej gospodarki – w przetwórstwie przemysłowym, handlu i transporcie odnotowano pogorszenie wskaźników rentowności obrotu. Co więcej, firmy są niepewne kształtowania się dalszej sytuacji gospodarczej – rosnąca liczba przypadków zachorowań na COVID-19 w Polsce przypomina o ryzyku wprowadzenia kolejnego lockdown’u.

Zgodnie z przywołanymi powyżej badaniami GUS, niemal jedna trzecia przedsiębiorstw nie byłaby w stanie przetrwać kwartału, gdyby władze państwowe ponownie wprowadziły ograniczenia w celu zwalczania koronawirusa. Mało prawdopodobny wydaje się kolejny lockdown na poziomie krajowym, jednak nawet lokalne ograniczenia mogłyby zagrozić stabilności finansowej wielu przedsiębiorstw.

Pomimo rozpoczętego w lipcu ożywienia, jeszcze daleka droga od odbudowania strat, które wywołała pandemia. Wraz z wygasającym wsparciem rynku pracy konsumenci będą bardziej ostrożni w dokonywaniu zakupów. Wychodzenie z recesji i ewentualne zakończeniem stanu epidemii przyczynią się do wycofania zawieszenia obowiązku składania wniosków upadłościowych, a środki wsparcia dla firm będą ograniczane.

W rezultacie należy spodziewać się wzrostu liczby niewypłacalności przedsiębiorstw w Polsce w 2021 r. pomimo, że gospodarka ponownie zacznie odnotowywać dodatnią dynamikę rozwoju gospodarczego.

Sytuację w branżach komentuje Barbara Kamińska,
dyrektor działu oceny ryzyka w Coface w Polsce

Po 3 kwartałach br. liczba upadłości i restrukturyzacji zwiększyła się o 8% do poziomu 795. Ten wynik nie powinien być zaskoczeniem, ponieważ bardzo niskie odczyty w zakresie niewypłacalności po 1 półroczu 2020 (faktyczne obniżenie ich ilości o 3% rdr) wynikały z jednaj strony z intensywnej pomocy państwa poprawiającej krótkookresowo płynność wielu przedsiębiorców dotkniętych skutkami Covid-19, z drugiej z opóźnień w pracy sądów oraz wyczekiwaniem na nowy tryb postępowania tzw. uproszczone postępowanie o zatwierdzenie układu, wprowadzone finalnie w czerwcu.

Aktualnie publikowane wyniki wskazują na wysyp niewypłacalności właśnie w tym nowym trybie. Aż 111 przedsiębiorców (14% wszystkich przypadków), dotkniętych bezpośrednio skutkami kryzysu, zdecydowało się ogłosić niewypłacalność w uproszczonej procedurze. Pomoc płynąca dla przedsiębiorców z tarczy antykryzysowej ma charakter przejściowy, część tak wygenerowanej płynności pozostaje jeszcze na rynku. Należy jednak pamiętać, że dużą część wypłaconych środków firmy będą musiały zwrócić w przyszłości.

Sytuacja rynkowa nacechowana jest dużym poczuciem niepewności. Pandemia nie ustępuje, w niektórych krajach wręcz nasila się. Przejściowe zamknięcia fabryk, ograniczenia produkcji, niski „traffic” w sklepach stacjonarnych to zjawiska, które dalej będą nam towarzyszyć. Skłonność do inwestycji przedsiębiorstw i samorządów obniża się, konsumpcja natomiast uzależniona jest od rozwoju sytuacji na rynku pracy. To wszystko sprawia, że w kolejnych kwartałach oczekujemy niekorzystnego rozwoju w zakresie dalszego przyrostu liczby niewypłacalności.

Produkcja przemysłowa

Po bezprecedensowym okresie wielu tygodni lockdown’u gospodarki, w kolejnych miesiącach obserwowaliśmy odbicie produkcji przemysłowej. W czerwcu nastąpił jej wzrost o 0,5% rdr (13,9% w stosunku do poprzedniego miesiąca), w lipcu o 1,1% (+ 3,4% mdm), zaś w sierpniu o 1,5% rdr (wynik poniżej konsensusu rynkowego). Ożywienie zanotowano w branży produkcji komputerów i wyrobów elektronicznych, sprzętu AGD, maszynowej. Ze względu na konkurencyjność cenową polskiej gospodarki, część zagranicznych zleceniodawców lokowała swoje zamówienia u polskich producentów, widząc w tym szansę uniezależnienia od niepewnych poddostawców z dalszych kierunków geograficznych, m.in. z Chin. Z drugiej strony górnictwo, przemysł wydobywczy, przetwórstwo metali były tymi branżami, które dalej odczuwały recesję.

Część ekonomistów zaczęła mówić o odbiciu w kształcie litery „V”, choć należy stwierdzić, że po okresie 8 m-cy 2020 polscy wytwórcy sprzedawali wciąż o 4,5% mniej wyrobów niż w porównywalnym okresie 2019 r. Wskaźniki koniunktury przemysłowej, mimo poprawy (PMI powyżej 50), pozostawały dalej niestabilne. Ożywienie gospodarcze wiązało się raczej z czystym efektem otwarcia gospodarki i nadrabiania straconych możliwości, niż wynikało z trwałego trendu. Liczba niewypłacalności wśród firm produkcyjnych ogółem wzrosła o 2,6%, przy czym największą dynamikę zanotowano w branży maszynowej, przetwórstwa metali i przetwórstwa spożywczego. Najlepiej poradzili sobie przedsiębiorcy z branży meblarskiej i przetwórstwa tworzyw sztucznych, gdzie zanotowano spadki postanowień upadłościowych i restrukturyzacyjnych.

Wyniki upadłościowe firm przemysłowych należy uznać za niskie, w kolejnych kwartałach prawdopodobne wydaje się zwiększenie dynamiki w tym obszarze. Sytuacja gospodarcza w nadchodzących miesiącach obarczona jest dużą niepewnością. Niepokojąco kurczą się nakłady inwestycyjne przedsiębiorstw na maszyny, urządzenia i środki transportu. Wobec uczestnictwa wielu polskich wytwórców w globalnych łańcuchach dostaw, sytuacja ekonomiczna i sanitarna w krajach będących głównymi odbiorcami polskiego eksportu będzie mieć kluczowe znaczenie.