Rozwój demograficzny Polski 2013

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2012

Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt ponad 70% umiera przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie noworodkowym), w tym ponad połowa w okresie pierwszego tygodnia życia. Przyczyną ponad 52% zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka, kolejne 36% zgonów stanowią wady rozwojowe wrodzone, a pozostałe są powodowane chorobami nabytymi w okresie niemowlęcym lub urazami.

Podobnie jak ogólny współczynnik zgonów niemowląt także współczynnik umieralności okołoporodowej (urodzenia martwe i zgony niemowląt w wieku 0-6 dni na 1000 urodzeń żywych i martwych) wykazuje tendencję spadkową; w 2012 r. kształtował się na poziomie ok. 6,5‰; na początku tego stulecia wynosił prawie 10‰, zaś na początku lat 90-tych – prawie 20‰.

W Polsce obserwuje się nadal zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn - widoczne już wśród chłopców. W młodszych grupach wieku dorosłego, począwszy od 20-25 lat, współczynnik zgonów dla mężczyzn jest 4-krotnie wyższy niż dla kobiet, zaś w kolejnych grupach wieku (od 35 lat) 3 i 2-krotnie wyższy.

Trwanie życia

Obserwowana od początku lat 90-tych sytuacja w zakresie umieralności korzystnie wpływa na długość trwania życia mieszkańców Polski, przy czym nadal utrzymuje się duża różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet (wykres 11). W 2012 roku przeciętne trwanie życia dla mężczyzn wynosiło 72,7 lat, a dla kobiet – 81,0 lat i w porównaniu do początku lat 90. XX wieku wydłużyło się o ok. 6 lat zarówno dla mężczyzn jak i kobiet, zaś w porównaniu do 2000 r. – o blisko 3 lata.

Różnica w trwaniu życia mężczyzn i kobiet w Polsce jest wynikiem nadumieralności mężczyzn - podobnie jak w innych krajach. W dekadzie lat 90. różnica ta malała (w 1991 r. wynosiła – 9,2 lat, a w 2001 r. – 8,2), nowa dekada przyniosła wzrost jej wartości do 8,7 – w latach 2006-2008. Od 2009 r. obserwowany jest ponowny spadek – obecnie różnica wynosi 8,3 roku.

W 2012 r. przeciętne trwanie życia mężczyzn zamieszkałych w miastach wynosiło 73,1 lata, tj. o rok więcej niż mężczyzn na wsi, natomiast mieszkanki zarówno miast, jak i wsi, żyły średnio 81,0 lat. Obecnie w miastach kobiety żyją o 7,9 lat dłużej niż mężczyźni (w 1991 r. – było to prawie 9 lat; w 2001 r. – 7,8), natomiast na wsi o 8,9 lat (w 1991 r. – 9,7, w 2001 – 8,8).

Pełniejszą interpretację danych dotyczących trwania życia umożliwia analizowanie ich w powiązaniu ze stanem zdrowia. Wskaźnik przeciętnego trwania życia w zdrowiu określa dla danej osoby (o określonej płci i wieku) średnią liczbę lat życia bez niepełnosprawności. Zatem, wskaźnik ten dodaje wymiar jakościowy do przewidywanej liczby lat życia i pozwala na obserwację, czy dłuższe życie oznacza jednocześnie dłuższe życie w dobrym zdrowiu. Jak wskazują wyniki badań Eurostat-u dotyczące 2012 roku, trwanie życia w zdrowiu w Polsce wyniosło dla kobiet – ponad 77% przewidywanego trwania życia, a dla mężczyzn ponad 80% - są to wskaźniki nieznacznie wyższe niż średnie dla Europy. Oznacza to, że w przypadku kobiet - spośród 81 lat przewidywanego w 2012 r. trwania życia, pierwsze 63 lata (77%) będzie okresem bez ograniczeń spowodowanych niepełnosprawnością, dla mężczyzn 59 lat z ok. 73 (tj. ponad 80%).

Jednakże – wraz z wiekiem wskaźniki te ulegają obniżeniu i udział procentowy pozostałego życia bez niepełnosprawności zmniejsza się, np. dla kobiet w wieku 50 lat dalsze życie w zdrowiu dotyczy już tylko 53% pozostałych lat życia, a dla mężczyzn 60%. W przypadku Polski wskaźniki dla starszego wieku są niższe niż średnie dla krajów europejskich.

Postęp w wydłużaniu się przeciętnego trwania życia można przypisywać szeroko propagowanemu - od początku lat 90-tych - prowadzeniu zdrowego stylu życia. Wyniki badania stanu zdrowia ludności z 2009 roku wskazują, że w zachowaniach Polaków nastąpiły korzystne zmiany - zmienia się sposób odżywiania i styl życia. Wśród osób dorosłych (głównie mężczyzn) wyraźnie zmniejszył się odsetek osób palących tytoń. Co prawda nie zmniejsza się odsetek osób dorosłych pijących alkohol, ale zaobserwowano istotne zmiany w typowym wzorcu konsumpcji alkoholu, piwo wypiera napoje spirytusowe. Ponadto zwiększył się udział kobiet wykonujących specjalistyczne badania profilaktyczne.