Rozwój demograficzny Polski 2013

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2012

Jednocześnie zahamowaniu uległ proces starzenia się zasobów siły roboczej, tj. zmniejszyło się tempo przyrostu ludności w wieku produkcyjnym niemobilnym, której udział wynosi obecnie 23,7%. Natomiast odsetek ludności w wieku produkcyjnym mobilnym pozostaje niezmienny od ponad 20 lat i wynosi ok. 40%. Szacuje się, że od 2000 r. liczba ludności w wieku produkcyjnym zwiększyła się o prawie 1,2 mln, przy czym przyrost ten dotyczy osób w wieku niemobilnym (wzrost o ponad 1,0 mln).

W okresie najbliższych 5-ciu lat można się spodziewać zmniejszania się liczby ludności w wieku produkcyjnym. Ubytek ten będzie w znacznie większym stopniu dotyczył ludności w wieku mobilnym niż niemobilnym nawet przy uwzględnieniu ustawowego przesunięcia wieku emerytalnego począwszy od 2013 r. Szacuje się, że w 2013 r. - w stosunku do 2012 r. - liczba osób w wieku produkcyjnym zmniejszyła się o ok. 126 tys., w tym o 80 tys. osób w wieku niemobilnym.

W ostatnich latach obserwowany jest także dalszy wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Z danych wstępnych wynika, że w końcu 2013 r. ludność w wieku poprodukcyjnym liczyła ponad 7 mln osób, a jej udział w ogólnej populacji wyniósł 18,2% (w 2000 r. odpowiednio: 5,7 mln i prawie 15%, a w 1990 r. niespełna 13%). W stosunku do 2012 r. liczba osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o ok 153 tys. (0,4 pkt proc.).

Coraz bardziej istotne stają się relacje między poszczególnymi grupami wieku ekonomicznego ludności, co obrazuje współczynnik obciążenia demograficznego. Obecnie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada ponad 57 osób w wieku nieprodukcyjnym, podczas gdy w 2000 r. było ich 64 (w 1990 r. - 72). Jednak znaczące zmiany można zaobserwować analizując wskaźniki cząstkowe, tj. relację liczby osób w wieku przedprodukcyjnym do produkcyjnego oraz odrębnie poprodukcyjnego w stosunku do liczby osób w wieku produkcyjnym. Generalnie, niekorzystne zmiany dotyczą grupy wieku przedprodukcyjnego; aktualnie wskaźniki cząstkowe praktycznie są równe - na każde 100 osób w wieku produkcyjnym przypada po prawie 29 osób zarówno w wieku przedprodukcyjnym jak i w wieku poprodukcyjnym, podczas gdy w 2000 r. zróżnicowanie było znaczące i wskaźniki cząstkowe wynosiły odpowiednio: 40 i 24, zaś w 1990 r. – 50 i 22.

Zwiększa się także odsetek osób starszych (w wieku 65 lat i więcej - razem mężczyzn i kobiet). Obecnie osoby starsze stanowią 14,3% ogólnej populacji, w 2000 r. ich udział wynosił 12,4%, a w 1990 r. – 10,2%.

Obserwowane w ostatnich latach zmiany demograficzne wskazują, że sytuacja ludnościowa Polski jest nadal trudna, aczkolwiek nieco korzystniejsza niż na początku tego stulecia. Jednakże w najbliższej perspektywie nie należy oczekiwać znaczących zmian, które mogłyby zapewnić stabilny rozwój demograficzny. Niska liczba zawieranych małżeństw oraz zmiany w trendzie urodzeń będą miały negatywny wpływ na przyszłą dzietność, zwłaszcza wobec utrzymującej się nadal wysokiej skali emigracji Polaków za granicę (szczególnie emigracji czasowej ludzi młodych). Trwający proces starzenia się polskiego społeczeństwa będący wynikiem korzystnego zjawiska, jakim jest wydłużanie się trwania życia jest pogłębiany niskim poziomem dzietności. W przyszłości będzie to powodować zmniejszanie się podaży siły roboczej na rynku pracy i utrudnienia w systemie zabezpieczenia społecznego w wyniku wzrostu liczby i odsetka ludzi w starszym wieku.

Notatkę opracowała: Joanna Stańczak, naczelnik wydziału Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy