Rozwój demograficzny Polski 2012

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2011

Podobnie jak ogólny współczynnik zgonów niemowląt także współczynnik umieralności okołoporodowej (urodzenia martwe i zgony niemowląt w wieku 0-6 dni na 1000 urodzeń żywych i martwych) wykazuje tendencję spadkową; w 2011 r. kształtował się na poziomie ok. 6,7‰; na początku tego stulecia wynosił prawie 10‰, zaś na początku lat 90-tych – prawie 20‰.

Stałemu spadkowi umieralności niemowląt w Polsce towarzyszy także stały spadek umieralności dzieci w wieku 1-14 lat. Szczególnie niska jest umieralność dzieci w wieku 5-14 lat, zwłaszcza w porównaniu z kolejnymi grupami wieku. W 2011 r. na każde 100 tys. dzieci w wieku 1-14 lat zmarło 15 dzieci (w 2000 r. było ich 22). Umieralność dzieci zamieszkałych na wsi (16 na 100 tys.) jest nieznacznie wyższa niż mieszkańców miast (15) – szczególnie wśród nastolatków. Najczęstszymi przyczynami umieralności dzieci i młodzieży (w wieku 5-19 lat), stanowiącymi o ponad połowie wszystkich zgonów w tej grupie wieku, są urazy i zatrucia, którym częściej ulegają chłopcy (63% zgonów spowodowanych tą przyczyną). Niepokojącym jest wzrost liczby samobójstw wśród dzieci i młodzieży. Na początku lat 90-tych samobójstwa stanowiły ok. 10% zgonów w wyniku urazów, obecnie – już ponad 13%. Kolejnymi przyczynami zgonów w tej grupie wieku są nowotwory złośliwe (ok. 12% wszystkich zgonów), następnie wady rozwojowe wrodzone (szczególnie w grupie 1-4 lata) oraz - coraz częściej - choroby układu nerwowego.

Trwanie życia

Obserwowana od początku lat 90-tych sytuacja w zakresie umieralności korzystnie wpływa na długość trwania życia Polaków, przy czym nadal utrzymuje się duża różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet (patrz wykres 11).

W 2011 roku przeciętne trwanie życia dla mężczyzn wynosiło 72,4 lat, a dla kobiet – 80,9 lat. W porównaniu do początku lat 90-tych ub. wieku trwanie życia wydłużyło się o ponad 6 lat dla mężczyzn oraz o 5,7 roku dla kobiet, zaś w porównaniu do 2000 r. – o 2,7 roku dla mężczyzn i prawie 3 lata dla kobiet.

W Polsce nadal utrzymuje się zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn (ponad poziom umieralności kobiet). Mimo, że w dekadzie lat 90–tych różnica między przeciętnym trwaniem życia kobiet i mężczyzn malała (z wielkości 9 lat w 1990 r. do 8,3 w 2000 r.), początek bieżącego stulecia przyniósł ponowny jej wzrost do 8,5 lat w 2011 r. Zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn obserwowane jest we wszystkich grupach wieku i różnica ta zwiększa się wraz z wiekiem.

Wyraźny postęp w wydłużaniu się przeciętnego trwania życia należy przypisywać szeroko propagowanemu - od początku lat 90-tych - prowadzeniu zdrowego stylu życia. Wyniki badania stanu zdrowia ludności z 2009 roku wskazują, że w zachowaniach Polaków nastąpiły korzystne zmiany - zmienia się sposób odżywiania; wśród osób dorosłych (głównie mężczyzn) wyraźnie zmniejszył się odsetek osób palących tytoń. Co prawda nie zmniejsza się odsetek osób dorosłych pijących alkohol, ale zaobserwowano istotne zmiany w typowym wzorcu konsumpcji alkoholu, piwo wypiera napoje spirytusowe. W ostatnich latach wyraźnie zwiększył się także udział kobiet wykonujących specjalne badania profilaktyczne.

Struktura ludności według płci i wieku

W ogólnej liczbie ludności Polski szacowanej na ok. 38542 tys. w 2012 r. kobiety stanowią prawie 52%; na 100 mężczyzn przypada ich 107 (wśród ludności miejskiej 111, na wsi 101). Liczebna przewaga mężczyzn występuje wśród ludności w wieku do 47 roku życia – gdzie na 100 mężczyzn przypada 97 kobiet. Dla grupy osób w wieku 48 lat i więcej współczynnik feminizacji wynosi 125, przy czym w najstarszych rocznikach wieku (70 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypada średnio 180 kobiet. Wśród mieszkańców wsi przewaga liczebna kobiet następuje dopiero począwszy od wieku 61 lat, w miastach – już od 40 roku życia.

W 2011 roku statystyczny mieszkaniec Polski miał przeciętnie 38,4 lat (mediana wieku). Dla mężczyzn parametr ten wyniósł 36,7 lat, kobiety są starsze (w wyniku dłuższego trwania życia) i mają - średnio – 40,2 lat. Mieszkańcy wsi są młodsi, ich średni wiek to 36,6 lat, w miastach – 39,6 lat. Od roku 2000 statystyczny Polak stał się starszy o 3 lata - w 2000 r. mediana wieku ludności wynosiła 35,4 (w miastach - 36,6, na wsi - 33,5), dla mężczyzn - 33,4, kobiet - 37,4.