Rozwój demograficzny Polski 2012

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2011

W faktycznym stanie cywilnym liczebności wszystkich kategorii wyodrębnionych także jako prawny stan cywilny są mniejsze o 2-6% do 12% - w zależności od korelacji, a przy uwzględnieniu płci różnice sięgają nawet 16% w stosunku do danych o stanie cywilnym prawnym. Oznacza to, że np. osoby pozostające w prawnych małżeństwach zadeklarowały separację lub utworzenie związków partnerskich z innymi osobami – podobnie kawalerowie/panny oraz osoby owdowiałe i rozwiedzione. Największe różnice między danymi o stanie cywilnym prawnym i faktycznym dotyczą osób rozwiedzionych.

Wśród kawalerów i panien prawie 6% (podobnie wśród kobiet i mężczyzn) zadeklarowało pozostawanie w związku partnerskim; w miastach było ich 7%, na wsi – 3%. Także osób deklarujących wdowieństwo jest mniej (o 2%) w stosunku do stanu cywilnego prawnego – w przeważającej części dotyczy to mężczyzn mieszkających w miastach.

Spośród osób pozostających - z prawnego punktu widzenia - w związkach małżeńskich ponad 2% stwierdziło, że ich małżeństwo się rozpadło, tj. osoby te zadeklarowały separację lub związek partnerski z inną osobą (podobny odsetek dotyczył mężczyzn i kobiet oraz mieszkańców miast i wsi). Wyniki wszystkich spisów powszechnych wykazywały różnicę w liczbie zamężnych kobiet i żonatych mężczyzn, tych ostatnich zawsze było mniej.

Struktura ludności według stanu cywilnego oraz obserwowane zmiany mają istotny wpływ na rozwój demograficzny ponieważ determinują zachowania prokreacyjne osób.

Ludność według poziomu wykształcenia - wyniki NSP 2011

Istotną cechą mającą wpływ na zachowania promałżeńskie i prorodzinne jest poziom wykształcenia osób będących w wieku matrymonialnym i prokreacyjnym. Struktura ludności według poziomu wykształcenia stanowi zatem ważny element oceny uwarunkowań rozwoju demograficznego.

Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym w minionym 10-leciu, jest stały wzrost poziomu wykształcenia ludności Polski. Wśród ludności w wieku 13 lat i więcej odsetek osób o wykształceniu co najmniej średnim wzrósł z ok. 41% w 2002 r. do prawie 49% w 2011 r. Jednak największą dynamikę pozytywnych zmian odnotowano w odniesieniu do osób o wykształceniu wyższym, których udział zwiększył się z niespełna 10% w 2002 r. do 17,0% w 2011 r. Jednocześnie – o ponad 1/5 zmniejszył się odsetek osób z wykształceniem co najwyżej podstawowym.

Struktura poziomu wykształcenia ludności jest zróżnicowana według płci (patrz wykres 15). W 2011 r. prawie 15% mężczyzn posiadało dyplom ukończenia studiów, a spośród kobiet - 19,0%. Osoby legitymujące się wykształceniem średnim (łącznie z policealnym) to ponad 29% - wśród mężczyzn i prawie 34% - wśród kobiet. Kolejne prawie 28% mężczyzn i prawie 16% kobiet to absolwenci co najwyżej szkół zasadniczych zawodowych.

Czynnikiem różnicującym strukturę ludności według poziomu wykształcenia jest także miejsce zamieszkania. Pomimo niewątpliwego wzrostu jakości poziomu wykształcenia - szczególnie wśród ludności wiejskiej - w dalszym ciągu jest ona gorzej wykształcona niż mieszkańcy miast.

W 2011 r. dominującym (liczącym prawie 32%) poziomem wykształcenia ludności wsi było podstawowe (łącznie z gimnazjalnym), a następnie zasadnicze zawodowe (ponad 26%), natomiast w miastach przeważało wykształcenie średnie (łącznie z policealnym) – ponad 35%, kolejne to wyższe – ponad 21% . Prawie co dziesiąty mieszkaniec wsi (w wieku 13 lat i więcej) skończył studia wyższe – jest to istotny wzrost (o ponad 100%) w stosunku do stanu z 2002 r., kiedy udział ten wynosił niewiele ponad 4% (w miastach ponad 13%).

Joanna Stańczak, naczelnik wydziału Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy