Rozwój demograficzny Polski 2011

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2000 - 2010

Zmianie ulega także struktura poziomu wykształcenia nowożeńców. W 2010 r. kobiety legitymowały się najczęściej wykształceniem wyższym – prawie 44% (w 2000 r. – 15%, natomiast w 1990 r. – udział ten wynosił tylko 4%) lub średnim - ok. 40% - podobnie jak w 1990 r. (w 2000 r. – 46%), zasadnicze zawodowe stanowiło 9% (w 2000 r. – 25%, w 1990 r. – 35%) Wzrósł także poziom wykształcenia wśród mężczyzn: w 2010 r. – ponad 41% spośród nich posiadało wykształcenie średnie (w 2000 r. – 35%, w 1990 r. – 28%), wykształcenie wyższe – ponad 31% (wobec 13% w 2000 r. oraz 5% na początku lat 90-tych). Odnotowano także dwukrotnie większy niż u kobiet udział zasadniczego zawodowego - 19% (w 2000 r. wynosił on 40%, a w 1990 r. – ponad 50%).
Przedstawione zmiany stanowią kolejny przykład przeobrażeń zachodzących w zachowaniach ludzi młodych, którzy planując przyszłość najpierw inwestują w siebie – w edukację, osiągnięcie stabilizacji na rynku pracy, a potem w rodzinę.

W końcu 2010 r. w Polsce istniało 8985 tys. małżeństw (p. wykres 6). Od 2007 r. ich liczba wzrasta, tj. każdego roku liczba nowo zawartych małżeństw jest wyższa od liczby małżeństw rozwiązanych (przez śmierć lub przez rozwód).

Rozwody i separacje

Wstępne dane wskazują, że w 2011 r. rozwiodło się prawie 65 tys. par małżeńskich – o ponad 3 tys. więcej niż rok wcześniej, współczynnik rozwodów także się zwiększył (o 0,1 pkt.) i wyniósł 1,7‰.

W latach 1990-2002 orzekano ok. 40-45 tys. rozwodów rocznie, po czym nastąpił gwałtowny wzrost - do 72 tys. w 2006 r. Obecnie orzekanych jest ok. 65 tys. rozwodów rocznie (p. wykres 7).
W 2010 r. na każde 10 tys. istniejących małżeństw 68 zostało rozwiązanych na drodze sądowej, podczas gdy na początku lat 90-tych było ich niespełna 50. W miastach intensywność rozwodów jest ponad 2-krotnie wyższa niż na wsi i wynosi – odpowiednio: 88 i 37 na 10 tys. istniejących małżeństw.

Rozwiedzeni małżonkowie przeżywają ze sobą - średnio - ok. 14 lat (staż małżeński nieznacznie się wydłuża); z roku na rok są też trochę starsi. Statystyczny rozwiedziony mężczyzna miał w 2010 r. - średnio – 40-41 lat, legitymował się wykształceniem zasadniczym zawodowym (36%) lub średnim (30%), wyższe stanowiło ok. 16%. Kobiety były o ponad 2 lata młodsze i najczęściej posiadały wykształcenie średnie - 36%, wyższe - 24% lub zasadnicze zawodowe - 23%.

Niezmiennie - w prawie 70% przypadków - powództwo o rozwód wnosi kobieta. Natomiast orzeczenie rozwodu z winy żony następuje w ok. 3-4% przypadków (wina męża to prawie 1/5 rozwodów), ale przeważnie sąd nie orzeka winy (ok. 73% rozwodów). Najczęściej jako przyczynę rozwodu małżonkowie deklarują niezgodność charakterów (ponad 1/3 wszystkich rozwodów), kolejne przyczyny to zdrada lub trwały związek uczuciowy z inną osobą (1/4 rozwodów) oraz alkoholizm (20%).

Wśród rozwiedzionych w 2010 r. małżeństw ok. 60% wychowywało ponad 52 tys. nieletnich dzieci (w wieku poniżej 18 lat). Najczęściej (ok. 57% przypadków) sąd przyznaje opiekę nad dziećmi wyłącznie matce, wyłącznie ojcu jedynie w ok. 4% przypadków, a 36% rozwiedzionych małżeństw wychowuje dzieci wspólnie.

Procedura prawnego orzekania separacji została wprowadzona w Polsce w końcu 1999 r. Liczba orzekanych sądownie separacji wzrastała bardzo szybko (od ok. 1,3 tys. w 2000 r. do 11,6 tys. w 2005 r.). Obecnie ustabilizowała się na poziomie ok. 3 tys. rocznie. Co roku odnotowuje się też kilka przypadków zniesienia separacji, tj. powrotu do małżeństwa, jednak większość pozostających w prawnej separacji małżeństw wnosi o rozwód.