Zarządzanie kryzysowe a imprezy masowe na Euro 2012

Przeczytaj także: Mecz piłkarski a bezpieczeństwo imprez masowych

Czteroszczeblowość systemu zarządzania kryzysowego określa poziomy prowadzenia działań, począwszy od krajowego/rządowego, poprzez wojewódzki, powiatowy i na gminnym kończąc. Działania na poszczególnych poziomach funkcjonalnych powinny mieć cechy zintegrowanego systemu, czyli powiązania poszczególnych elementów w funkcjonalną całość. Integracja systemu powinna odbywać się na płaszczyźnie poziomej – horyzontalnej, a także pionowej – wertykalnej. Należy pamiętać o tym, że integracja pionowa nie oznacza centralizacji, a wręcz przeciwnie, zakłada znaczną decentralizację przejawiającą się poprzez zasadę subsydiarności. Zgodnie z tą zasadą działania realizowane są na możliwie najniższym poziomie systemu zarządzania kryzysowego. Jednakże istnieje możliwość pomocniczej roli wyższego szczebla wobec działań prowadzonych przez szczeble niższego szczebla.

Zatem integracja systemu oznacza duży zakres samodzielności poszczególnych szczebli administracji, realizowany w granicach prawa, przy zachowaniu możliwości ubiegania się o wsparcie ze strony wyższych szczebli dysponujących większymi zasobami.

Musimy mieć świadomość, że dobrze zorganizowane społeczeństwo przygotowane jest do funkcjonowania w różnych sytuacjach, w tym kryzysowych. Obowiązkiem administracji publicznej jest posiadanie/opracowanie adekwatnych do każdej sytuacji rozwiązań systemowych: odpowiedniego prawa oraz wydolnych struktur i narzędzi pozwalających na prawidłowe i efektywne zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, w tym wypadku powstałych w trakcie imprez masowych.

Jest to tym ważniejsze, że działania w czasie kryzysu przebiegają w zwykle w warunkach stresu, ograniczonej informacji i podwyższonego ryzyka. W przypadku zaistnienia rzeczywistego kryzysu nie ma już czasu na budowanie nowych kierowniczych struktur i wprowadzanie specjalnych procedur. Nie ma też możliwości zintegrowania różnych systemów przekazywania informacji oraz logistyki podejmowanych działań.

Układ zadań i kompetencji organów administracji publicznej oraz poszczególnych formacji i służb czyni złudne wrażenie w miarę klarownego obrazu. Owa złudna klarowność podziału zadań i kompetencji wynika ze statycznego charakteru ich ujęcia. Regulacjom prawnym umykają bowiem (lub są bardzo trudne do ujęcia) zjawiska dynamiczne, a proces narastania zagrożenia i wystąpienia kryzysowej sytuacji, a następnie zwalczania jej skutków, jest zjawiskiem o dynamice trudnej do przewidzenia. O ile łatwo jest sprecyzować kompetencje określonych organów, o tyle dynamika rozwoju sytuacji kryzysowej powoduje, że sztywne przepisanie kompetencji do danych struktur nie prowadzi do minimalizacji czy też likwidacji zagrożenia.

Narastanie skali kryzysu czy też zagrożenia jego wystąpieniem nie tylko może powodować problem koordynacji działań służb zaangażowanych w działania na konkretnym obszarze, lecz także przechodzenie kompetencji na organy administracji publicznej na coraz wyższym szczeblu.

Prowadzenie działań związanych z powstałą sytuacją kryzysową polega na „rozwijaniu” i „zwijaniu” układu decyzyjno-koordynacyjnego. Dlatego zasadnicze znaczenie dla skutecznego funkcjonowania tego układu mają procedury uzgadniania działań i przekazywanie kompetencji. Dlatego tworząc procedury działania na wypadek kryzysowej sytuacji w trakcie masowej imprezy, tj. Euro 2012, duży nacisk należy położyć na skonstruowanie dynamicznej i elastycznej procedury reagowania na powstające zagrożenie bezpieczeństwa uczestników imprez. Procedury powinny obejmować mechanizmy działań antykryzysowych, a także w konsekwencji przenoszenia odpowiednich zadań i kompetencji między poszczególnymi organami i poziomami kierowania.

Aby system zarządzania kryzysowego gwarantował, bezpieczeństwo imprez masowych powinien spełniać następujące zasady:

• prymatu układu terytorialnego,
• jednoosobowego kierowania i odpowiedzialności,
• kierowania i ponoszenia odpowiedzialności przez jednoosobowe organy sprawujące władzę administracji ogólnej,
• adekwatności,
• powszechności,
• odrębności systemu gotowości cywilnej od systemu gotowości militarnej.

Wspomniane wyżej zasady sprawnego systemu zarządzania kryzysowego wyrosły na bazie doświadczeń innych krajów, gdzie mogły być modyfikowane podczas wystąpienia sytuacji kryzysowych. Dlatego z powodzeniem można je stosować do tworzenia i oceny istniejącego systemu zarządzania kryzysowego w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa publicznego także w trakcie imprez masowych. Przebieg kryzysu zagrażającego bezpieczeństwu publicznemu cechują skutki dotyczące życia i zdrowia wielu członków społeczności oraz są zazwyczaj dotkliwe i rozległe, a często także długofalowe.