Europa: wydarzenia tygodnia 12/2010

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 11/2010

• Komisja Europejska oceniła plany ograniczenia deficytów budżetowych przygotowane przez unijne państwa. Jednak ostrzegła rządy Niemiec, Francji, Włoch i Hiszpanii, że ich plany szybkiego zredukowania deficytu poniżej 3% są zbyt optymistyczne. Ich prognozy opierają się na szybkim wzroście PKB, co zdaniem Brukseli jest zbyt optymistyczne. KE chciałaby, żeby cała strefa euro wróciła do tych kryteriów z Maastricht już około 2013 r. Prymusami są dziś Estonia i Bułgaria, które już w tym roku zamierzają mieć deficyt budżetowy mniejszy niż 3%.
• Według Eurostat-u stopa bezrobocia w całej Unii Europejskiej wyniosła w styczniu 9,9%. W 2009 roku pracę w Unii Europejskiej straciło 4,02 mln osób (najmniej procentowo w Niemczech i w Polsce). W całym 2009 roku zatrudnienie zmniejszyło się o 1,8% w strefie euro i o 1,8% w całej Unii Europejskiej.
• Niemiecki Bundestag uchwalił ustawę budżetową na 2010 r. Wydatki wynoszą w nim 319,5 mld euro, a największą część - 143,2 mld euro stanowią planowane wydatki resortu pracy. Przyjęto w niej rekordowe w historii RFN deficyt na poziomie 80,2 mld euro.
• W UE trwają prace nad zmianą przepisów o bezpieczeństwie dostaw gazu. Kierunek zmian ma zapewnić większe bezpieczeństwo dostaw i wspomóc solidarność energetyczną w UE. Ma on spowodować podjęcie działań kryzysowych, gdy dostawy gazu spadną o 20% w skali całej Unii lub o 10% w poszczególnych regionach, na które zostanie podzielona Europa. Mają też zostać rozbudowane połączenia międzysystemowe (interkonektory), umożliwiające dwukierunkowy przepływ gazu.
• Rząd Rosji szacuje, że w 2010 roku PKB wzrośnie o 4-4,5%. Nie wyklucza się, że w przy sprzyjających warunkach w drugiej połowie roku, wzrost ten może wynieść nawet ok. 6%. W ubiegłym roku PKB Rosji skurczyło się o 7,9%, a produkcja przemysłowa spadła o 10,8%.
• Kłopoty Grecji to także pretekst do poszukiwania nowych rozwiązań systemowych w ramach UE i strefy euro. Coraz więcej politycznych słyszy się wypowiedzi polityków wspierającej niemiecką koncepcję ministra finansów Wolfganga Schäublego na temat powołania Europejskiego Funduszu Walutowego, który miałby wspierać pożyczkami kraje strefy euro pogrążone w tarapatach finansowych.
• Polska Komisja Nadzoru Finansowego przewodniczy grupie, której zadaniem są nowe zasady nadzoru nad agencjami ratingowymi, które badają wiarygodność państw, samorządów, firm i instrumentów finansowych oraz publikują oceny, które potem są ważnym wyznacznikiem dla inwestorów. Jeśli instytucje zostaną uznane za bardziej ryzykowne (dostaną niższe oceny), muszą zapłacić inwestorom więcej za pożyczane pieniądze.
• Wg szwajcarskiego rządu PKB tego kraju ma wzrosnąć w 2010 r. o 1,4% r/r, a w 2011 r. o 2% r/r. Inflacja w tym roku ma wynieść w sumie 0,8%. W IV kwartale 2009 roku gospodarka Szwajcarii wzrosła o 0,7 % kw/kw. Bezrobocie wzrośnie z 3,8% w 2009 roku do 5,2% w 2010 roku.
• Nowy rząd Ukrainy ma rozpocząć negocjacje z Rosją o zmianie obecnej umowy gazowej. Są podstawy by sądzić, że obniżka cen dostaw gazu będzie połączona z warunkami politycznymi (prawdopodobnie będzie mowa o przedłużeniu rosyjskiej Flocie Czarnomorskiej dzierżawy portu w Sewastopolu, która kończy się w 2017 r.).
• W ubiegłym roku gospodarka Łotwy skurczyła się o 18%, a bezrobocie przekroczyło 20%. Rząd otrzymał 7,5 mld euro z MFW i UE, ale też wdrożył drastyczne cięcia budżetowe. Teraz sytuację pogorszył kryzys polityczny (rozpad koalicji).
• Koszty budowy gazociągu Nord Stream po dnie Bałtyku wzrosły z 7,4 do niemal 9 mld euro. Konsorcjum budujące gazociąg euro podpisało umowę z bankami, o pożyczce 3,9 mld euro na pierwszą fazę budowy.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

KRAJOBRAZ PO WOJNIE - CIĄG DALSZY

Po dwóch latach kryzysu strefa euro bardzo powoli wychodzi z recesji. Wskaźniki potwierdzają polepszanie się klimatu inwestycyjnego, rośnie też produkcja a inflacja pozostaje na niskim poziomie. Jednak straty - koszty kryzysu są poważne. Rok 2009 - według oceny Komisji Europejskiej - skończył się spadkiem PKB w strefie euro o ok. 4% (podczas gdy amerykańska gospodarka, gdzie rozpoczął się kryzys skurczyła się tylko o ok. 2,5%). Według MFW łączna konieczność odpisów w bankach ze strefy euro to ok. 814 mld USD, wobec 1,025 bln USD w bankach amerykańskich. Eksperci uważają, że obecny europejski system finansowy oparty na bankach nie jest wystarczająco dynamiczny, a bardzo duża zależność Niemiec - europejskiej lokomotywy gospodarczej od eksportu utrudnia ożywienie gospodarcze w całej strefie euro i ta cecha powoduje też, że gospodarka unijna jest zbytnio uzależniona od impulsów zewnętrznych.

Wzrost gospodarczy strefy euro w 2010 i 2011 roku będzie powolny (o 0,75% PKB w tym roku i o 1,5% PKB w roku 2011). Korzystne tendencje widać w inwestycjach (Indeks Economic sentiment indicator rośnie dla obszaru strefy euro nieprzerwanie od swojego najniższego punktu z marca 2009), chociaż nadal jest on jeszcze niższy od historycznej średniej przed kryzysem.

Słabością unijnych gospodarek jest ich zadłużenie. Według szacunków Brukseli poziom długu publicznego w krajach UE wzrośnie średnio z poziomu 61,5% PKB w 2008 r. do 83,7% w 2011 r. Dziś najpoważniejsze problemy wywołuje stan gospodarki Grecji (zadłużenie na poziomie 135,4% PKB), ale zastanawia też szybkie tempo wzrostu zadłużenia Wielkiej Brytanii, gdzie wzrosło ono z 52% PKB w 2008 r. do 88,2% PKB w2011 r....

Kryzys finansowy w istotny sposób wpłynął na rynek bankowy. Redukcji uległa ilość instytucji (w wyniku procesów konsolidacyjnych), a te, które teraz dominują mają w większym stopniu międzynarodowy charakter i w ich kapitale jest teraz więcej środków publicznych niż przed kryzysem.

Nie widać jeszcze skutków działań unijnych na rzecz reformy instytucjonalnej, której celem jest zapewnienie większej stabilności i bezpieczeństwa UE i strefy euro w przypadku nowych kryzysów, których źródło może też być teraz w Europie. Najnowszą unijną inicjatywą jest powierzenie polskiej Komisji Nadzoru Finansowego przewodniczenie grupie, której zadaniem jest opracowanie nowych zasad nadzoru nad agencjami ratingowymi, które badają wiarygodność państw, samorządów, firm i instrumentów finansowych oraz publikują oceny, które są liczącym się wyznacznikiem dla inwestorów.

Poważnym problemem społecznym pozostaje rosnące bezrobocie...

Dla Polski kryzys i jego konsekwencje tak w krajach strefy euro, jak i w całej Unii spowodował przesunięcie na dalszy okres terminu wprowadzenia europejskiej waluty. Wynika to tak ze stanu naszej gospodarki, jak i ze stanu gospodarek strefy euro, oraz z atmosfery w niej, która obecnie mniej sprzyja krajom kandydackim.

Problemem na dziś, przed jakim stają przywódcy krajów unijnych jest pomoc dla Grecji, którą przed bankructwem może uchronić pomoc rzędu 20 mld euro. Co prawda takiej pożyczki może jej udzielić MFW, ale byłby to zły sygnał dla świata, że strefa nie jest w stanie sama ochronić swoich członków i mogłoby to podważyć zaufanie do europejskiego pieniądza. Takiej pomocy na obecnym etapie są przeciwni Niemcy, którzy na ten rok przyjęli plan wydatków budżetowych z rekordowym deficytem na poziomie 80,2 mld euro.