Emigracja Polaków w latach 2004-2008

Przeczytaj także: Emigracja Polaków w latach 2004-2007

Ze względu na różne systemy ewidencjonowania przepływów migracyjnych oraz dostępne dane administracyjne, rzadziej statystyczne (tak w Polsce, jak i w poszczególnych krajach członkowskich UE) wyniki szacunku opracowanego przez GUS powinny być traktowane jako przybliżone. Dodatkowym utrudnieniem przy szacowaniu danych dla poszczególnych krajów jest fakt, że wiele osób po opuszczeniu Polski zmienia kraj przebywania, wyjeżdżając np. z Wielkiej Brytanii do Norwegii lub innego kraju – bardziej atrakcyjnego pod względem oferowanych wynagrodzeń czy dostępu do szerszych świadczeń społecznych.

Szacuje się, że w końcu 2008 roku poza granicami Polski przebywało czasowo ok. 2210 tys. mieszkańców naszego kraju, tj. o 60 tys. mniej niż w 2007 r. (ok. 2270 tys.), przy czym ponad 1887 tys. osób przebywało w Europie (ok. 1925 tys. w 2007 roku). Zdecydowana większość – ok. 1820 tys. – emigrantów z Polski przebywała w krajach członkowskich UE, liczba ta zmniejszyła się o 40 tys. w stosunku do 2007 roku. Spośród krajów UE, najwięcej osób przebywało w Wielkiej Brytanii (650 tys.), Niemczech (490 tys.), Irlandii (180 tys.) i Niderlandach (108 tys.).

Należy podkreślić, że w 2008 r. zmniejszyła się liczba wyjazdów Polaków za granicę (strumień migracyjny) w porównaniu do roku poprzedniego. Jednocześnie, na skutek kryzysu gospodarczego i jego konsekwencji dla rynków pracy wielu krajów, wzrosła liczba powrotów Polaków z zagranicy – głównie z Wielkiej Brytanii, Irlandii i Stanów Zjednoczonych. Kryzys gospodarczy wyhamował wyraźnie odpływ z Polski, nie spowodował jednak masowych powrotów. Prawdopodobnie potencjalni emigranci obawiali się trudności w znalezieniu pracy za granicą i rzadziej podejmowali decyzję o wyjeździe z kraju, jednocześnie osoby przebywające już za granicą próbowały przetrwać na emigracji, także poprzez przemieszczenie się do innych krajów. W rezultacie liczba osób przebywających czasowo za granicą w końcu 2008 r. zmniejszyła się w stosunku do roku poprzedniego. Spadek ten dotyczył głównie liczby osób przebywających w Wielkiej Brytanii, Irlandii i w Stanach Zjednoczonych. Szacuje się, że liczba Polaków przebywająca w Niemczech pozostała na tym samym poziomie, wzrosła natomiast liczba Polaków w Niderlandach.

Należy podkreślić, że mimo zaobserwowanego spadku, liczba polskich emigrantów w krajach UE w 2008 r. była ponad dwukrotnie większa w stosunku do początkowego okresu naszego członkostwa w UE.

Szacuje się, że ok. 70% emigrujących Polaków przebywa za granicą co najmniej 12 miesięcy. Osoby te zaliczane są do emigrantów długookresowych i powinny być uwzględnione w stanach ludności poszczególnych krajów.

Zdecydowana większość polskich emigrantów przebywa za granicą w związku z pracą, aczkolwiek wraz z upływem czasu zwiększa się liczba osób – członków rodzin polskich emigrantów, pozostających na ich utrzymaniu (małżonkowie, dzieci). Osoby, które wyjechały w okresie od maja 2004 r. do końca 2008 r., w 80-90% przypadków przebywały za granicą podejmując pracę lub jej poszukując.

Należy podkreślić, że wobec bardzo różnorodnych źródeł danych – zarówno administracyjnych jak i statystycznych – dostarczających bardzo różnych informacji, ustalenie rzeczywistych rozmiarów migracji Polaków jest niezwykle trudne. W poszczególnych krajach istnieje wiele systemów ewidencjonowania przepływów migracyjnych, przy czym systemy te nie obejmują wszystkich imigrantów, a jednocześnie często obejmują tych, którzy już opuścili kraj emigracji, przemieszczając się do innych krajów członkowskich Wspólnoty, które jako kolejne otwierały swoje rynki pracy lub łagodziły zbyt restrykcyjne przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców. Mając na uwadze złożoność zjawiska i trudność jego obserwacji – należy bardzo ostrożnie analizować zmiany skali i kierunków emigracji czasowych Polaków, jakie miały miejsce w ostatnich latach.

Informacje o badaniu
Przy szacowaniu emigracji czasowej korzystano z różnych źródeł. Podstawą szacunków były wyniki powszechnego spisu ludności 2002. Do oszacowania liczby emigrantów z Polski przebywających czasowo powyżej 3 miesięcy (do 2006 r. – powyżej 2 miesięcy) za granicą zostały wykorzystane zarówno źródła krajowe jak i zagraniczne.