Sztuka mówienia zanika

Przeczytaj także: Cięta riposta w rozmowie: jak nie dać się stłamsić?

Niebywałą częstotliwość ma w dzisiejszej polszczyźnie również słowo „no”. W stosunkowo niedalekiej przeszłości (lata 30-te XX wieku), używanie „no” uznawano za niestosowne, a nawet niegrzeczne. W latach 70-tych „Słownik poprawnej polszczyzny PWN” ma obszerne hasło dotyczące „no”. Może ono zostać użyte jako wzmocnienie trybu rozkazującego z odcieniem nalegania, perswazji, zniecierpliwienia, pogróżki, zdziwienia, zaskoczenia. W zwrocie „no nie” funkcjonuje jako żywe zaprzeczenie. Powtórzone „no no” podkreśla podziw, uznanie, ale wypowiedziane innym tonem oznacza sprzeciw lub pogróżkę. „No” jako samodzielny wyraz było wciąż przejawem złego gustu, ale raczej nie było niegrzeczne, a stanowiło opis społeczny użytkownika. Doskonale przedstawiał to popularny dowcip, w którym słowa „oczywiście” używali absolwenci studiów, „tak” — ci zaledwie z maturą w kieszeni, natomiast „no” — ludzie po podstawówce (a i to często niepełnej). Jednak na pełne podziwu pytanie do studenta „To pan skończył studia?”, dumny student bez zastanowienia rzuca „No!”. Dzisiaj „no” służy wciąż jako potwierdzenie, ale już bez negatywnych skojarzeń. Funkcjonuje też jako początek zdania w „No, wiesz, było fajnie”, jego koniec w „Cześć, do jutra, no!” lub przerywnik w „Wiesz, on wtedy mówi, no, żeby oni dali mu spokój”.

„Fajny” i „no” to tylko czubek góry lodowej. Grupa tego typu wyrazów jest liczna i cały czas rośnie np. słynna już ściema, dno, dół, bajer, luz, przechlapać, przerąbać, żal, ogarnąć się, tandeta, padaka.

W takich oto warunkach przychodzi nam dziś wysyłać komunikaty do osób. Do osób, które w większości odzwyczaiły się od mówienia, od aktywnego przetwarzania docierających informacji, od bogatego opisywania przeżyć, wrażeń, doświadczeń.

Jak więc zapewnić sobie skuteczność, a mimo wszystko samemu nie stracić posiadanego słownictwa?

Z pewnością trzeba orientować się w znaczeniach nowych słów i zwrotów. Konieczne staje się więc czytanie blogów i komentarzy w portalach internetowych. I używać tych słów w komunikacji z grupami. Natomiast w komunikacji bezpośredniej jeden-na-jeden można nie używać ich wcale albo jeśli już, to okazjonalnie, wykorzystując ich zalety (emocjonalność, trafność — ściema to bardzo trafne słowo) do podkreślenia własnego komunikatu.




Jeśli zainteresował cię temat języka i skuteczności używania go w różnych sytuacjach z innymi ludźmi, ciekawe informacje na tematy takie jak innowacje językowe, język kobiet, języka potocznego i błędów językowych znajdziesz w książce „Socjologia języka” Kwiryny Handke (Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008). Wszelkie skróty i uzupełnienia za zgodą Wydawcy. Książkę znajdziesz w księgarni internetowej www.ksiegarnia.pwn.pl, wpisując w pole wyszukiwarki zwrot „socjologia kwiryna”.