Rozwój demograficzny Polski 2014

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2013

W 2013 r. na każde 100 tys. dzieci w wieku 1-14 lat odnotowano 14 zgonów (w 2000 r. było ich 22, a na początku lat 90. ub. wieku - 36). Umieralność dzieci zamieszkałych na wsi jest nieznacznie wyższa (15 na 100 tys.) niż mieszkańców miast (13) – szczególnie wśród nastolatków. Stosunkowo częstymi przyczynami zgonów w tej grupie wieku są nowotwory złośliwe (ponad 16% wszystkich zgonów w tej grupie wieku w 2013 r.), następnie choroby układu oddechowego (ponad 10% w 2013 r.) oraz choroby układu nerwowego i narządów zmysłu (blisko 9%), a także wady rozwojowe wrodzone (szczególnie w grupie 1-4 lata).

Z kolei wśród dzieci i młodzieży (w wieku 5-19 lat) najczęstszymi przyczynami umieralności, stanowiącymi ponad połowę wszystkich zgonów, są urazy i zatrucia, którym częściej ulegają chłopcy. Wypadki (urazy, zatrucia) stanowią ok. 63% zgonów wśród chłopców w tej grupie wieku - szczególnie wśród nastolatków (w przypadku dziewczynek – 44%). Niepokojącym zjawiskiem była gwałtownie rosnąca – w latach 90. XX wieku - liczba samobójstw wśród nastolatków (w wieku 15-19 lat). Na początku lat 90. samobójstwa stanowiły ok. 10% wszystkich zgonów w tej grupie wieku, a w 2000 r. – już ponad 16%. Ten wysoki udział nadal się utrzymuje i - pomimo istotnego spadku ogólnej liczby zgonów wśród młodych osób - zamachy samobójcze w 2013 r. stanowiły przyczynę prawie 1/5 ich zgonów.

Stałemu spadkowi umieralności dzieci i młodzieży towarzyszy także trend malejącej umieralności niemowląt (wykres 10). W 2014 r. zarejestrowano 1,6 tys. zgonów dzieci w wieku poniżej 1 roku życia (o blisko 100 mniej niż przed rokiem). Współczynnik wyrażający liczbę zgonów niemowląt na 1000 urodzeń żywych wyniósł 4,2‰ i był o prawie 4 pkt. mniejszy niż na początku tego wieku oraz o ok. 15 pkt. mniejszy niż notowany na początku lat 90. ub. wieku.
Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt około 70% umiera przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia (w okresie noworodkowym), w tym ponad połowa w okresie pierwszego tygodnia życia. Przyczyną prawie połowy zgonów niemowląt są choroby i stany okresu okołoporodowego, czyli powstające w trakcie trwania ciąży matki i w okresie pierwszych 6 dni życia noworodka, kolejne 37% zgonów są wynikiem wrodzonych wad rozwojowych, a pozostałe zgony są powodowane chorobami nabytymi w okresie niemowlęcym lub urazami.

Podobnie jak ogólny współczynnik zgonów niemowląt także współczynnik umieralności okołoporodowej (urodzenia martwe i zgony niemowląt w wieku 0-6 dni na 1000 urodzeń żywych i martwych) wykazuje tendencję spadkową. W 2013 r. kształtował się na poziomie 6,0‰, na początku tego stulecia wynosił prawie 10‰, zaś na początku lat 90-tych – prawie 20‰ (wykres 10).

W Polsce nadal obserwuje się zjawisko wysokiej nadumieralności mężczyzn - widoczne zresztą już wśród chłopców. W młodszych grupach wieku dorosłego (począwszy od grupy 20-25 lat), współczynnik zgonów dla mężczyzn jest 4-krotnie wyższy niż dla kobiet, zaś w kolejnych grupach (począwszy od 35 lat) - 3 i 2-krotnie wyższy. Znajduje to odzwierciedlenie w parametrach trwania życia kobiet i mężczyzn.

Trwanie życia

Obserwowana od początku lat 90-tych poprawa sytuacji w zakresie umieralności korzystnie wpływa na długość trwania życia Polaków, przy czym nadal utrzymuje się duża różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet (wykres 11). W 2013 roku przeciętne trwanie życia dla mężczyzn wynosiło 73,1 lat, a dla kobiet – 81,1 lat. W porównaniu do początku lat 90. XX w. trwanie życia wydłużyło się o ponad 7 lat dla mężczyzn oraz o 6 lat dla kobiet, zaś w porównaniu do 2000 r. – o ponad 3 lata zarówno dla mężczyzn jak i dla kobiet.
Podobnie jak w innych krajach krótsze trwanie życia mężczyzn wynika ze zjawiska wysokiej nadumieralności mężczyzn, które obserwowane jest we wszystkich grupach wieku, a różnica ta zwiększa się wraz z wiekiem. W dekadzie lat 90. różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet malała (w 1991 r. wynosiła – 9,2 lat, a w 2001 r. – 8,2), kolejna dekada przyniosła stopniowy wzrost różnicy do 8,7 lat w latach 2006-2008. Od 2009 r. obserwowany jest ponowny spadek – obecnie różnica w trwaniu życia mężczyzn i kobiet wynosi 8 lat.