Rozwój demograficzny Polski 2014

Przeczytaj także: Rozwój demograficzny Polski 2013

Umieralność

Z wstępnych informacji wynika, że w 2014 r. zmarło ponad 372 tys. osób, tj. o ponad 15 tys. mniej niż w 2013 r.; współczynnik umieralności wyniósł 9,7‰ (wobec 10,1‰ w 2013 r.). W ogólnej liczbie osób zmarłych prawie 48% stanowią kobiety.

W latach 1992-1998 obserwowany był systematyczny spadek umieralności; od 2003 r. wystąpił jej powolny wzrost – liczba zgonów wahała się od 365 do 380 tys. rocznie. W ciągu ostatnich kilkunastu lat natężenie zgonów w Polsce nie zmienia się istotnie, tempo wzrostu jest niewielkie i w miarę jednostajne, a następujący w niektórych latach wzrost liczby zgonów może być związany z niekorzystnymi warunkami pogodowymi (np. surową zimą - jak miało to miejsce w latach 1999, 2012 i 2013 r.). W latach 90. ub. wieku oraz na początku bieżącego stulecia umieralność mieszkańców wsi była zdecydowanie wyższa niż ludności miast (różnica wartości współczynnika sięgała 1-2 pkt.), obecnie natężenie zgonów w miastach i na wsi jest takie samo i wynosi ok. 10,1‰.

Głównymi przyczynami zgonów w Polsce (wykres 9) są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe; stanowią one ponad 70% wszystkich zgonów, trzecią grupą przyczyn są urazy i zatrucia (stanowią ok. 6% wszystkich zgonów). Jednocześnie należy podkreślić stosunkowo wysoki (wynoszący ponad 6%) udział zgonów, w przypadku których przyczyny nie zostały dokładnie określone (jest to specjalnie wydzielona w orzecznictwie, tj. w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Przyczyn Zgonów, grupa zdarzeń medycznych służąca do klasyfikacji przypadków zgonów, dla których lekarz orzekający zgon nie zidentyfikował konkretnej przyczyny); odsetek tych orzeczeń w Polsce jest jednym z najwyższych w Unii Europejskiej.

W przypadku umieralności z powodu chorób układu krążenia od kilku lat obserwuje się istotną poprawę. W 2013 r. były one przyczyną 46% wszystkich zgonów, podczas gdy w pierwszej połowie lat 90-tych stanowiły ok. 52% ogółu (na początku tego stulecia - prawie 48%). Wśród kobiet umieralność w wyniku chorób układu krążenia jest zdecydowanie wyższa, w 2013 r. – udział tej grupy przyczyn w ogólnej liczbie zgonów kobiet wyniósł ponad 51% (w 1990 r. wynosił ok. 57%, a w 2000 r. – 53%). Wśród mężczyzn odsetek ten był o ok. 10 punktów procentowych mniejszy i wynosił: w 2013 r. - ok. 41%, w 2000 r. - 43% oraz w 1990 r. - 48%

Niekorzystnym zjawiskiem jest szybki wzrost liczby zgonów powodowanych chorobami nowotworowymi, przy jednoczesnym wzroście liczby nowych zachorowań. W 1990 r. nowotwory złośliwe były przyczyną prawie 19% zgonów, w 2000 r. stanowiły 23%, a w 2013 r. – ponad 24%. Choroby nowotworowe są częstszą przyczyną zgonów wśród mężczyzn (stanowią 26% zgonów) niż wśród kobiet (ok. 23% zgonów).
Stopniowo zmniejsza się odsetek zgonów powodowanych urazami i zatruciami, które w 2013 r. stanowiły niespełna 6% wszystkich zgonów, wobec 7,6% na początku lat 90-tych ub. stulecia (w 2000 r. były przyczyną 7% zgonów). W tym przypadku występuje duże zróżnicowanie umieralności według płci; wśród mężczyzn urazy i zatrucia stanowią ponad 8% przyczyn, a wśród kobiet tylko ok. 3%.

Struktura zgonów i umieralności według przyczyn jest istotnie zróżnicowana w zależności od wieku osób zmarłych. Wśród osób do 65 roku życia to nowotwory złośliwe są najczęstszą przyczyną umieralności stanowiąc 31% wszystkich zgonów. Kolejną grupą przyczyn są choroby układu krążenia (blisko 28%) oraz urazy i zatrucia (ponad 14%). Sytuacja jest odmienna w przypadku zgonów osób w wieku 65 lat i więcej; ponad połowę (53%) wszystkich przyczyn zgonów w tej grupie wieku stanowią choroby układu krążenia, kolejne 22% zgonów to nowotwory złośliwe, następnie choroby układu oddechowego – prawie 7%, tj. prawie dwukrotnie więcej niż w grupie osób poniżej 65 lat.

Pozytywnym zjawiskiem jest obserwowany nieprzerwanie spadek umieralności dzieci w wieku 1-14 lat. Szczególnie niska jest umieralność dzieci w wieku 5-14 lat, zwłaszcza w porównaniu z kolejnymi/starszymi grupami wieku.