Zatrudnianie cudzoziemców I poł. 2014

Przeczytaj także: Zatrudnianie cudzoziemców 2013

Wysokie zapotrzebowanie na pracę oraz rosnąca liczba rejestrowanych oświadczeń przełożyły się na wzrost liczby zezwoleń na prace wydawanych przez urzędy wojewódzkie cudzoziemcom. W pierwszym półroczu wydano ponad 21 tysięcy dokumentów zezwoleń, co stanowi 17 procent więcej w porównaniu do roku 2013. Najwięcej zezwoleń wydanych zostało tradycyjnie obywatelom Ukrainy (11 318 – wzrost o niecałe 20 procent), kolejne, odległe miejsce zajął Wietnam (1758 zezwoleń) oraz Chiny (1310). Szczególnie dużą uwagę należy zwrócić na proporcje zatrudnienia wykwalifikowanych specjalistów, odmienne niż w przypadku rejestrowanych pod kątem prac sezonowych oświadczeń. W pierwszej połowie 2014 roku pracownikom wykwalifikowanym wydano aż 6545 zezwoleń na pracę (wzrost o 33 procent w stosunku do 2013 roku), spadkowi natomiast uległa liczba zezwoleń na pracę wydawanych pracownikom przy pracach prostych (2165 zezwoleń w 2014 roku – spadek o 26 procent w porównaniu z rokiem 2013).

Według danych MPiPS, najwyższy poziom zapotrzebowania na pracę cudzoziemców obserwuje się jednak w branży rolnej. W pierwszym półroczu 2014 powiatowe urzędy pracy odnotowały rejestrację ponad 111 tysięcy oświadczeń w tym sektorze, co stanowi 30 procentowy wzrost w stosunku do 2013 roku. Drugie miejsce zajmuje sektor budowlany z prawie 23 tysiącami zarejestrowanych oświadczeń (wzrost o 37 procent). Wysoką dynamiką wzrostu zapotrzebowania charakteryzuje się natomiast sektor przetwórstwa przemysłowego (ponad 16 tysięcy oświadczeń w pierwszej połowie roku – aż dwukrotnie więcej niż w tym samym okresie roku ubiegłego). Bardzo wysokie zatrudnienie w tym przypadku jest w dużym stopniu wynikiem wysokiej pracochłonności oraz sezonowości tych sektorów.

Jak przygotować rynek pracy na zwiększony napływ migrantów?

Praca w zawodach niewymagających wysokich kwalifikacji wiąże się jednocześnie z większym ryzykiem wystąpienia przypadków nadużyć ze strony nieuczciwych pracodawców. Bieżący dynamiczny wzrost zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce stał się jednym z kluczowych motywów rozpoczętej w lipcu kampanii społecznej „Bezpieczna praca w Polsce”, organizowanej przez agencję EWL we współpracy z takimi instytucjami jak Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz Ośrodek Badań Handlu Ludźmi IPSiR UW.

„Zależy nam przede wszystkim na zwróceniu uwagi opinii publicznej oraz kluczowych aktorów rynku pracy na problematykę bezpieczeństwa zatrudnienia obywateli państw trzecich w Polsce. Dynamika wzrostu powierzania wykonywania pracy obywatelom Ukrainy ma niestety również przełożenie na liczbę przypadków nadużyć, obejmujących zarówno szarą strefę, jak również potencjalnie legalne zatrudnienie obcokrajowca” – wymienia Zbigniew Wafflard, ekspert agencji EWL i pomysłodawca projektu „Bezpieczna praca w Polsce”. – „Do tego potrzebny jest jednak efektywny dialog pomiędzy wszystkimi uczestnikami rynku pracy oraz edukacja pracodawców i pracowników przez nich zatrudnianych na temat aspektów formalno-prawnych zatrudnienia.”

30 lipca w Warszawie w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odbyło się pierwsze spotkanie ekspertów i instytucji rynku pracy, organizowane w ramach projektu „Bezpieczna praca w Polsce” przez agencję pracy EWL we współpracy z Krajowym Punktem Kontaktowym Europejskiej Sieci Migracyjnej. Celem spotkania była ocena bieżącej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa zatrudnienia obywateli państw trzecich przez polskich pracodawców oraz identyfikacja obszarów, w których zjawiska patologiczne są najbardziej powszechne. W konferencji wzięli udział przedstawiciele pracodawców, organizacji pozarządowych i państwowych instytucji regulujących proces legalizacji zatrudnienia obywateli państw trzecich w Polsce, w tym przedstawiciele Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Straży Granicznej oraz Głównego Inspektoratu Pracy.

Marta Górczyńska z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka podkreśliła obecność przypadków nieświadomości swoich praw u części osób kontaktujących się z Fundacją. Dużym zagrożeniem mogą być przypadki, w ramach których cudzoziemcy są świadomi łamania swoich praw, jednak z różnych względów - na przykład ekonomicznych - rezygnują z dochodzenia roszczeń. Niektórzy eksperci zwrócili ponadto uwagę na niechęć części osób do zgłaszania przypadków nadużyć ze względu na możliwość osiągania doraźnych korzyści finansowych.

Według Moniki Zaręby, eksperta organizacji Pracodawców RP niezbędna jest z kolei dywersyfikacja kanałów komunikacji z podmiotami na rynku przy jednoczesnym uproszczeniu metod przekazu informacji dla cudzoziemców oraz pracodawców, czyniąc je bardziej przejrzystymi i zrozumiałymi. Pozyskiwanie do współpracy ekspertów w dziedzinie komunikacji powinno również wpłynąć pozytywnie na jakość przekazu.