Polski przemysł w czołówce Europy?

Przeczytaj także: Polski przemysł konkurencyjny

Spada zatrudnienie, rośnie produktywność

W krajach „starej UE” między 2000 a 2012 rokiem liczba osób zatrudnionych w przemyśle zmniejszyła o 18 procent. Najbardziej w Wielkiej Brytanii (35 proc.), Portugalii (33 proc.) oraz Irlandii (29 proc.). Spadek zatrudnienia w krajach „nowej UE” był w tym czasie znacznie mniejszy. W Polsce wyniósł 5 proc., na Słowacji 6,5 proc., a w Czechach 9 procent. Bardziej ucierpieli pracownicy sektora przemysłowego na Węgrzech (21 proc.), Słowacji (21 proc.) oraz w Rumunii (34 procent).

W niektórych krajach Europy Środkowej w ostatnich latach wzrostowi wartości dodanej wytwarzanej przez przemysł towarzyszyły rosnące koszty pracy. Według wyliczeń Kolońskiego Instytutu Badań Ekonomicznych (IW) jednostkowe koszty pracy w 2012 roku wynosiły nieco ponad 10 euro w Czechach oraz 6,65 euro w Polsce, podczas gdy w Niemczech było to prawie 37 euro.

„Coraz wyższe wynagrodzenia pracowników sektora produkcyjnego w Europie Środkowej i Wschodniej idą w parze ze wzrostem produktywności”, zauważają ekonomiści Deutsche Bank Research. Mając na uwadze, że mimo spadku zatrudnienia od 2000 roku dynamicznie wzrosła wartość dodana wytworzona w sektorach przemysłowych krajów Europy Środkowej, widać skalę wzrostu wydajności pracowników w tych państwach.

Polska jest jednym z trzech państw, obok Niemiec i Austrii, gdzie spadek zatrudnienia w przemyśle był najmniejszy. Mimo to również na polskim rynku pracy odczuwalne były skutki kryzysu. Od 2008 roku liczba pracowników sektora produkcyjnego spadła o około 16 proc. Jednak sytuacja szybko się odwróciła. W trzech największych gospodarkach Europy Środkowej – polskiej, czeskiej i węgierskiej – zatrudnienie od 2009 roku znów zaczęło rosnąć. Podczas gdy jednymi zachodnimi krajami, które w ostatnim czasie odnotowały wzrost zatrudnienia w przemyśle (o około 6 proc.) są Niemcy i Austria.

Aż 60 proc. wydatków na badania i rozwój w Europie przypada właśnie na sektor przemysłowy, który wymaga w coraz większym stopniu wysoko wykwalifikowanych pracowników. „Symbolem przemysłu przestały już być „dymiące kominy”, lecz badania, poszukiwanie przewag konkurencyjnych i produkcja przyjazna środowisku”, komentują eksperci DB Research. Sektor ten jest odpowiedzialny za ponad połowę eksportu z krajów Europy Zachodniej. Pozwala to czerpać korzyści z silnego wzrostu gospodarczego w regionach takich jak Azja.

Polski przemysł konkurencyjny w skali świata

„Dane wskazują, że rozwój sektora przemysłowego we wschodniej części UE w dużym stopniu odbył się kosztem Europy Zachodniej, a w szczególności krajów południa. Postępująca globalizacja zaostrzyła też konkurencję z państwami spoza Europy”. Wartość dodana w największych gospodarkach wschodzących Azji zwiększyła się z 9,5 proc. w 1995 roku do 29 w 2011, podczas gdy w Europie w tym czasie doszło do spadku z 35 do 29 procent.

Jak wskazują autorzy raportu, jednym z atutów Europy jest wspólny rynek, który jest największym obszarem gospodarczym na świecie i stanowi około 23 proc. globalnego PKB. Wolny transfer dóbr i usług pozwala firmom na budowę sieci produkcyjnej obejmującej cały kontynent i korzystać z ekonomii skali. Europejskim firmom produkcyjnym mimo spadku udziału przemysłu w wartości dodanej PKB, udało się wyjść obronną ręką z kryzysu. Świadczą o tym dane o największych firmach przemysłowych. Jeśli chodzi o obroty, udział europejskich firm wśród największych 100 przedsiębiorstw na świecie wzrósł w ciągu ostatnich lat.

„Wspólny rynek jest stopniowo liberalizowany, a spory dotyczące regulacji i konkurencji są w coraz większym stopniu rozwiązywane na poziomie unijnym. Oznacza to, że gospodarcze znaczenie Komisji nieustannie rośnie. Jednak restrykcje nakładane na firmy ze względów ochrony praw konsumenta czy środowiska mogą okazać się przeszkodą w wyścigu z rywalami spoza UE”, czytamy w raporcie.