Wolny rynek gazu w Polsce: wyzwania

Przeczytaj także: Rynek gazu w Polsce - kierunki rozwoju

Kluczowe warunki dla liberalizacji rynku gazu

1. Zapewnienie wolności infrastrukturalnej czyli:
   • stymulowanie inwestycji infrastrukturalnych - poprzez wprowadzenie na poziomie regulacji krajowych minimalnej, gwarantowanej stopy zwrotu z inwestycji w infrastrukturę gazową na poziomie atrakcyjnym dla inwestorów.
   • zapewnienie równoprawnego dostępu do infrastruktury - w praktyce oznacza to nadzór Regulatora nad wypełnianiem przez operatorów infrastruktury wymogów w zakresie niezależności i nad egzekwowaniem zasady TPA oraz nadanie Regulatorowi uprawnień do nakładania sankcji w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.
   • optymalne wykorzystanie infrastruktury - zastosowanie mechanizmu aukcji do alokacji przepustowości, wprowadzenie platformy umożliwiającej efektywne funkcjonowanie rynku wtórnego dla rezerwacji mocy systemowych oraz wprowadzenie i egzekwowanie zasady „use it or lose it” (UIOLI).
2. Zagwarantowanie wolności obrotu gazowego czyli:
   • zapewnienie podaży paliwa gazowego na giełdowym rynku gazu na takim poziomie, który umożliwi rozwój konkurencji w obszarze obrotu gazem ziemnym - wprowadzenie programu uwalniania gazu w formule umożliwiającej realny wpływ na kształtowanie konkurencji.
   • egzekwowanie rozwiązań proliberalizacyjnych na rynku gazu - wyposażenie Regulatora w narzędzia umożliwiające narzucenie korzystnych dla rynku warunków programu uwalniania gazu i późniejsze ich egzekwowanie.
   • umożliwienie bezpośredniego udziału w giełdzie szerokiemu gronu odbiorców - w tym celu potrzebne będzie wprowadzenie dla rynku gazu analogicznych uprawnień jak dla obrotu energią elektryczną.
3. Zmiany prowadzące do wolności kontraktowej czyli:
   • ułatwienie procedury zmiany dostawcy gazu - dostosowanie regulacji krajowych do wymogów unijnych.
   • umożliwienie odbiorcom częściowej redukcji wolumenów zakontraktowanych przed liberalizacją rynku - poprzez nadanie regulatorowi uprawnień do nakładania wiążących decyzji w tym obszarze lub uregulowanie tej kwestii bezpośrednio w ramach planowanych zmian prawa gazowego.
4. Wolność handlowa polegająca na swobodnym dysponowaniu zakupionym gazem, co w praktyce oznacza potrzebę zniesienia w umowach na dostawy gazu postanowień ograniczających możliwość odsprzedaży paliwa gazowego.

„Mając na uwadze, iż deregulacja wpływa na zmianę rozkładu sił na rynku, przestrzeganie „czterech wolności” stanowiących fundament liberalnego rynku gazu ziemnego powinno być gwarantowane przez silnego Regulatora, który sprawuje nadzór nad przebiegiem liberalizacji, a także egzekwuje obowiązki podmiotów działających na rynku oraz reaguje w przypadku ich naruszenia” – podkreśla Wojciech Słowiński. „Prowadząc liberalizację trzeba pamiętać o jej szerokim kontekście i zakresie oddziaływania - wszelkie inicjatywy należy wprowadzać w sposób dogłębnie przemyślany, zapewniając spójność pomiędzy nimi. W przeciwnym wypadku wdrażane zmiany mogą nie przynieść oczekiwanego efektu, a w skrajnym przypadku ich wpływ na rynek może być odwrotny do zamierzonego”.