Rehabilitacja zawodowa: co finansują powiaty?

Przeczytaj także: Aktywność zawodowa niepełnosprawnych wg Lewiatana

Wymaga uwzględnienia fakt, że wydatkowanie środków na ten cel, łączy się bezpośrednio z tworzeniem nowych miejsc pracy specjalnie dla osób niepełnosprawnych. Przekłada się to bezpośrednio na zmniejszenia bezrobocia w tej grupie społecznej. Jednocześnie są to środki, które mogą być wykorzystane jedynie na cele inwestycyjne, co przyczynia się do wzrostu gospodarczego.





Na podstawie dodatkowych informacji, jakie przesłały powiaty, Organizacja dowiedziała się, że wiele środków przeznaczanych jest na wsparcie zakładania działalności gospodarczej osób niepełnosprawnych. Powiaty przeznaczyły na ww. wsparcie 14.598.519 zł. Większość z nich informowała, że środki na ten cel zostały wyczerpane. Ich globalne wykorzystanie było na poziomie 82%.

Najmniejszy poziom środków przeznaczanych przez Rady Powiatów i Miast dotyczył działania: zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu w wykonywaniu obowiązków służbowych (art. 26d Ustawy). Kwota środków 328 tyś. zł przeznaczona na ten cel stanowiła 1% wszystkich środków, jakie powiaty przeznaczały na rehabilitację zawodową niepełnosprawnych. Środki te nie są wykorzystywane – w sierpniu 2009 roku dostępnych było przeszło 227 tyś zł. Większość powiatów informowała, że przyczyną tego stanu jest brak zainteresowania owymi środkami wśród pracodawców. Urzędnicy narzekali również na opóźnienie w przyjęciu aktu wykonawczego umożliwiającego przyznawanie pracodawcom środków – zasady wydatkowania środków zostały określone dopiero 30 czerwca.
Niski poziom wykorzystania środków zauważalny jest także w przypadku szkoleń pracowników niepełnosprawnych (art. 41 Ustawy). W sierpniu bieżącego roku dostępnych było 724 tys. zł (z 1.094 tys. zaplanowanych na 2009 rok). Stanowi to 66% tych środków. Zdaniem POPON podkreślenia wymaga fakt, że w przeciwieństwie do środków na przystosowanie stanowisk pracy i asystenta osoby niepełnosprawnej, podstawa prawna (w postaci rozporządzenia) została przyjęta już w marcu. Świadczyć to może o zbyt małej wiedzy o możliwościach uzyskania wsparcia na ten cel. Bardziej zasadna jest jednak teza formułowana przez niektóre instytucje, że zasady przyznawania pomocy są nieadekwatnie złożone w stosunku do poziomu wsparcia, na jakie mogłaby liczyć firma ubiegająca się o nie.

Diagnoza problemów, które osłabiają system pomocy na rehabilitację zawodową niepełnosprawnych

Zdaniem POPON zadania adaptacji stanowisk pracy, zapewnienia osobie niepełnosprawnej asystenta pomagającego w wykonywaniu obowiązków oraz wyposażenia stanowisk pracy, nie są prawidłowo realizowane lub nie są wykonywane w ogóle. W opinii ekspertów wśród przyczyn tego stanu wymienić należy:

• marginalizację znaczenia rehabilitacji zawodowej na rzecz rehabilitacji społecznej. Starostwa powiatowe przeznaczają większość otrzymywanych z PFRON środków na zadania związane z rehabilitacją społeczną. W większości powiatów było realizowane jedynie zadanie refundacji kosztów wyposażenia nowych stanowisk pracy.
• niedostateczną ilość dostępnych środków przekazanych z PFRON. Brak środków na realizację zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej wynika ze zbyt małej ilości środków, które PFRON przekazuje powiatom do rozdysponowania.
• brak ciągłości w dostępności środków. Środki na rehabilitację są dostępne do momentu wyczerpania w roku budżetowym, czyli w praktyce w pierwszej jego połowie. Tymczasem pracodawcy nie mogą uzależniać tworzenia nowych stanowisk pracy od dostępności pomocy publicznej możliwość, lecz posiadanych zamówień. Jeśli mają zapotrzebowanie na pracę czyli zlecenia, a nie mają szansy otrzymania pomocy na zatrudnienie osoby niepełnosprawnej, zatrudnią pełnosprawną.
• skomplikowane procedury ubiegania się o środki. Sam proces ubiegania się o środki jest niejasny. Przepis nie określa w wystarczająco jasny sposób do kogo pracodawca ma zwrócić się o pomoc. Występując o nią musi spełnić nie tylko wymagania nałożone przez ustawę i rozporządzenie, ale także dodatkowe warunki określane przez jednostki samorządowe, które w wielu przypadkach przesadnie komplikują dostęp do środków.
• zbyt długi czas rozpatrywania i realizacji. Pracodawca musi długo oczekiwać na decyzję, czy jego plany mają szansę na refundację. Realia gospodarki rynkowej wymagają szybkiego reagowania na zapotrzebowanie klienta. Pracodawcy nie mogą dostosowywać potrzeb klientów do możliwości własnej produkcji lub realizacji usług, ale muszą podporządkowywać możliwości świadczenia usług i realizacji produkcji do wymagań klientów.