Kopalnia siarki Machów: co dalej?

Przeczytaj także: Fabryka UPM Raflatac koło Wrocławia

Plan zabezpieczenia wyrobiska po kopalni siarki w Machowie jest pionierski w Europie. Przywracanie środowiska naturalnego do normalnego stanu trwa tu już prawie 20 lat i jest jedną z największych tego typu inwestycji ekologicznych w Polsce. W miejscu wyrobiska poeksploatacyjnego Machów utworzony został zbiornik wodny o charakterze rekreacyjnym o powierzchni 500 ha i głębokości 42 metrów. Jesienią 2001 r. rozpoczęto prace związane z budową obiektów napełniania zbiornika, w tym kanału wodnego o długości 224 m i wału zabezpieczającego. Dno zbiornika zostało uszczelnione 25-metrową warstwą iłu. W 2005 r. rozpoczęto napełnianie zbiornika wodą z Wisły. Potrzeba aż 112 mln metrów sześciennych wody. Zakończenie planowane jest na koniec tego roku.

Zatopiona zostanie największa bomba ekologiczna w Polsce. Podobne prace rekultywacyjne prowadzone są na terenie byłej Odkrywkowej Kopalni Siarki Piaseczno. Obejmują ekologiczne zagospodarowanie o charakterze wodnoleśnym obszaru ok. 169 ha po lewej stronie Wisły, oddalonego o dwa kilometry od jej koryta. Powstaje tu kolejny zbiornik wodny o przeznaczeniu rekreacyjnym o powierzchni ok. 160 ha i głębokości ok. 44 m. Na terenie Otworowej Kopalni Siarki Jeziórko rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, o ogromnej powierzchni ok. 1300 ha, rozpoczęła się w 1993 r. W pierwszej kolejności likwidowano otwory eksploatacyjne trzecio- i czwartorzędowe oraz studnie obserwacyjne. Obecnie dobiega końca tworzenie na tym obszarze nowych lasów, łąk i zbiorników wodnych. Podobne zabiegi rekultywacyjne prowadzone są w rejonie likwidowanych wyrobisk po Kopalni Siarki Basznia.

Mieszkańcy Tarnobrzega wiążą duże nadzieje z przyszłym jeziorem. Ma tam być baza sportów wodnych, sieć hoteli, kempingi, a nawet pole golfowe. Na razie to plany. Inwestorzy są ostrożni. Miejscowi tłumaczą, że obcy się boją, iż wejdą na "minę po siarce". Kopalnia Siarki Machów, jako nowe przedsiębiorstwo, powstała w 1994 r. w wyniku podziału Kopalni i Zakładów Przetwórczych Siarki Siarkopol w Tarnobrzegu. W 2007 r. przekształcono ją w spółkę akcyjną. To jedyna w Polsce kopalnia, której specjalnością nie jest wydobycie, ale rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł. Obecnie prowadzi prace likwidacyjno-rekultywacyjne w województwie świętokrzyskim i podkarpackim. Likwidacja kopalń finansowana była dotacjami z budżetu państwa, a od 2001 r. finansowana jest ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego FOŚiGW.

Wartość całego przedsięwzięcia szacuje się na 1,54 mld zł. Dotacja NFOŚiGW w 2009 roku wynosi 52,5 mln zł, a to pozwoli dokończyć między innymi napełnianie zbiornika machowskiego. Dotacja zawsze docierała z opóźnieniem, a kopalnia tradycyjnie na początku roku nie ma pieniędzy na bieżącą działalność i zapłatę zobowiązań. Problemy skończyłyby się, gdyby kopalnia otrzymywała dotację nie tylko z funduszu, ale także z budżetu państwa. Tak było do 2001 roku. Potem źródłem utrzymania dla zakładów siarkowych stał się wyłącznie fundusz. Termin przelewu zależy od tego, kiedy fundusz podpisze z kopalnią umowę na prace rekultywacyjne.