Ochrona środowiska w Polsce 2000-2007

Przeczytaj także: Europejczycy dbają o środowisko naturalne

Od kilku lat nie obserwuje się znaczących zmian udziału środków własnych inwestorów w ogólnych nakładach na środki trwałe służące gospodarce wodnej. W 2000 r. stanowiły one 45,4%, zaś w 2007 r. – 48,5%. Środki z budżetu centralnego angażowane są okresowo przy dużych inwestycjach, jak np. budowa zbiorników wodnych. W zasadzie nie obserwuje się zmian udziału środków z budżetów: województw, powiatów oraz gmin (współudział), a także środków z zagranicy. Dwukrotnie natomiast zwiększył się udział pożyczek i kredytów krajowych.

Efekty uzyskane w wyniku przekazania do użytku inwestycji w gospodarce wodnej wykazywały zmienną tendencję w okresie ostatnich kilku lat. Największe zmiany odnotowano w wydajności oddanych do użytku ujęć wodnych, która zmniejszyła się z 300 tys. m3 na dobę w 2000 r. do 140 tys. m3 na dobę w 2001 r., a następnie utrzymywała się w kolejnych latach na poziomie 100 – 170 tys. m3 /dobę. Tendencję spadkową odznaczały się także efekty w zakresie uzdatniania wody, długości przekazywanej do eksploatacji sieci wodociągowej, zwłaszcza od 2004 r. Regulacja i zabudowa rzek i potoków była największa w 2003 r. (ok. 660 km), w kolejnych latach systematycznie zmniejszała się, aby w 2007 r. wzrosnąć do ok.330 km. W 2007 r. oddano lub zmodernizowano 95 km obwałowań przeciwpowodziowych.
W finansowaniu działalności inwestycyjnej na rzecz ochrony środowiska dużą rolę pełnią w Polsce celowe fundusze ekologiczne. Najważniejsze z nich to Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz fundusze wojewódzkie. Udział ww. funduszy w nakładach na środki trwałe służące ochronie środowiska wzrósł z 20,1% w 2000 r. do 20,8% w 2007 r., a na środki trwałe na gospodarkę wodną z 8,8% w 2000 r. do 10,1% w 2007 r. Środki, którymi dysponują te fundusze pochodzą z opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska i kar za naruszenie wymagań w zakresie ochrony środowiska, opłat i kar za usuwanie drzew i krzewów, a także ze spłat pożyczek udzielanych inwestorom na realizację przedsięwzięć w ochronie środowiska. Przychody finansowe, które stanowią dla funduszy drugie co do wielkości źródło środków przeznaczanych na finansowanie ochrony środowiska, składają się głównie z odsetek z oprocentowania od udzielonych pożyczek i kredytów oraz z odsetek z lokowania przejściowo wolnych środków.

Środki dyspozycyjne funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej z roku na rok zwiększają się; w 2007 r. wyniosły ok. 13,7 mld zł (w 2000 r. 4,6 mld zł.). Wpływy z opłat ekologicznych przekazane do urzędów marszałkowskich jako należność główna wyniosły w 2007 r. 1,6 mld zł (w 2000 r. 1,4 mld) i od 2000 r. wykazywały stabilny poziom – średnio 1,46 mld zł rocznie. Wpływy z tytułu kar za naruszenie wymagań w zakresie ochrony środowiska w 2007 r. wyniosły 3,5 mln zł, w porównaniu do 29,1 mln zł w 2000 r. i wykazują stałą tendencję spadkową.

Ze środków dyspozycyjnych funduszy ekologicznych w 2007 r. wydatkowano 3,9 mld zł. Najwięcej wydano na gospodarkę ściekową i ochronę wód – 41,2%, ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu - 27,4%, gospodarkę odpadami - 7,6%.

Powierzchnia geograficzna Polski, wynosząca 31,3 mln ha, jest w głównej mierze wykorzystywana pod produkcję rolniczą oraz zajęta przez lasy. Według ewidencji geodezyjnej w 2007 r. użytki rolne i leśne zajmowały ok. 91% powierzchni kraju. Użytki rolne stanowiły 61,0%, lasy i zadrzewienia – 30%, pozostałe grunty – 18,7%. Z areału użytków rolnych, wynoszącego 19,1 mln ha, grunty orne stanowiły 73,6%, trwale użytki zielone – 21,0%, a sady – 1,5%.
W latach 2000-2003 udział użytków rolnych w strukturze użytkowania gruntów systematycznie malał na korzyść terenów leśnych, osiedlowych, komunikacyjnych, przemysłowych i innych. W 2004 r. nastąpił nieznaczny wzrost udziału użytków rolnych i gruntów ornych przy jednoczesnym spadku pozostałych terenów oraz utrzymującym się stałym wzroście terenów leśnych. W latach 2005-2007 obserwujemy niewielkie wahania wzrostu, bądź spadku udziału użytków rolnych i gruntów ornych oraz pozostałych terenów przy wzroście terenów leśnych.

Od 2003 r. występuje zjawisko znacznego spadku odłogów i ugorów na gruntach ornych (od 2007 r. gruntów ugorowanych na gruntach ornych), zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym. Tylko w stosunku do roku 2006, w 2007 r. ubyło 570,9 tys. ha gruntów ugorowanych.