Cyfryzacja MŚP w Polsce. Nowe badanie ujawnia lukę kompetencji

Przeczytaj także: Polska gospodarka cyfrowa: ile jest warta?

Rozwój cyfrowy - MŚP oczami właścicieli firm

38% ankietowanych przedsiębiorców oceniło poziom digitalizacji swojej organizacji jako raczej dobry lub bardzo dobry, a co drugi jako średni - pokazuje badanie Mastercard. Wydawałoby się zatem, że sytuacja wygląda dość optymistycznie.

Jednocześnie 43% ankietowanych właścicieli firm przyznało, że w ich organizacji polega się tylko lub głównie na narzędziach niecyfrowych, a co drugi respondent uważa, że nie ma konieczności wprowadzania cyfrowych rozwiązań do firmy.

Poza brakiem potrzeby digitalizacji organizacji (50%) i przekonaniem, że firma posiada już wszystkie niezbędne narzędzia cyfrowe (26%), barierą w rozwoju cyfrowym MŚP jest również niewystarczający budżet, na co wskazał co piąty ankietowany (20%).

Wyniki naszego badania pokazały, że dla ponad 60% przedsiębiorców czynnikiem, który mógłby zachęcić ich do wdrożenia narzędzi cyfrowych w firmie są programy rządowe, np. ulgi podatkowe i subsydia.

To pokazuje jak istotną rolę w procesie digitalizacji przedsiębiorstw odgrywa wsparcie finansowe oraz partnerstwa publiczno-prywatne, które mogą stać się realnym impulsem do zmian i rozwoju cyfrowego małych przedsiębiorstw – mówi Daria Auguścik, VP, dyrektorka ds. rozwoju biznesu w polskim oddziale Mastercard Europe.

Cenna lekcja o cyberzagrożeniach

Znaczącą barierą w rozwoju cyfrowym ankietowanych firm jest także relatywnie niski poziom edukacji cyfrowej. Ankietowani przedsiębiorcy zapytani o to, co pomogłoby im we wdrożeniu nowych narzędzi cyfrowych, wskazali na dostęp do sprawdzonego portalu wiedzy (29%), indywidualne konsultacje z ekspertem ds. cyfryzacji (26%) i szkolenia grupowe w tym obszarze (22%).

Jak pokazuje badanie, wiedzę cyfrową oraz informacje na temat cyberzagrożeń przedsiębiorcy czerpią najczęściej od księgowych, znajomych i rodziny oraz klientów. ¼ właścicieli małych firm przyznała natomiast, że nie korzystają z żadnego kompendium wiedzy o cyberbezpieczeństwie.

Brak dostępu do merytorycznej wiedzy na temat rozwiązań i zagrożeń cyfrowych oddziałuje na niską świadomość przedsiębiorców o ryzykach i prewencyjnych działaniach, które mogłyby uchronić właścicieli firm przed atakami lub zminimalizować ich skutki. Ponad połowa małych firm uważa, że w przypadku ich biznesu, poziom ryzyka cyberataku jest niski.

Niepokojące jest również to, że co trzecia firma nie stosuje żadnych środków cyberochrony. Natomiast te, które wdrożyły działania prewencyjne, najczęściej korzystają z podstawowych rozwiązań, takich jak programy antywirusowe (54%), silne hasła (23%) czy kilkuetapowa weryfikacja (14%).

Raport ujawnia rozbieżności między oceną własnych kompetencji cyfrowych, a faktycznym wykorzystaniem technologii, zarówno przez konsumentów, jak i przedsiębiorców. Szczególnie widoczne jest to w obszarze cyberbezpieczeństwa, które pozostaje najsłabszym ogniwem.

Wyniki badań podkreślają znaczenie edukacji cyfrowej, świadomości zagrożeń oraz wsparcia instytucji publicznych w procesie digitalizacji MŚP. Tylko współpraca sektora publicznego i prywatnego pozwoli w pełni wykorzystać potencjał technologii i zapewnić bezpieczne środowisko cyfrowe w Polsce – komentuje Katarzyna Nosalska, Dyrektor Centrum Rozwoju Kompetencji Cyfrowych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Potencjał administracji i bankowości online

Cyfrowe usługi administracyjne cieszą się dużą popularnością wśród MŚP. 8 na 10 właścicieli firm przynajmniej część swoich zadań administracyjnych wykonuje zdalnie, choć 61% ankietowanych przyznaje, że w przypadku niektórych spraw woli osobiście kontaktować się z urzędem.

Na pytanie, co pomogłoby przedsiębiorcom w szerszym korzystaniu z usług administracji online, połowa odpowiada, że przydatne byłyby dodatkowe wskazówki podczas wypełniania formularzy, 45% oczekuje, że strony i formularze napisane będą bardziej przystępnym językiem, a 30% chciałoby, aby wyszukiwanie w katalogu spraw/formularzy było łatwiejsze (np. jedna wyszukiwarka dla wszystkich spraw biznesowych).

Przedsiębiorcy są również pozytywnie nastawieni do elektronicznych płatności - już prawie 70% małych i średnich firm oferuje płatności kartą w sklepie, a także doceniają możliwości bankowości online. Chociaż 63% przedsiębiorców ma świadomość, że wiele spraw bankowych może załatwić zdalnie, to i tak wolą udać się do oddziału.

Osobisty kontakt z doradcą preferują najczęściej w sprawach związanych z terminalami płatniczymi lub finansowaniem, argumentując to lepszą efektywnością oraz możliwością uzyskania dodatkowych wskazówek. W takich obszarach jak zarządzanie płatnościami, obsługa księgowa czy faktoring, przedsiębiorcy zdecydowanie częściej korzystają z bankowości zdalnej.

Ankietowani konsumenci także doceniają cyfryzację usług administracyjnych – 6 na 10 zgadza się ze stwierdzeniem, że polskie urzędy administracji publicznej umożliwiają im załatwianie spraw online w efektywny sposób. Niemniej nadal 40% woli odwiedzać urzędy osobiście, zamiast załatwiać sprawy zdalnie.

Podobna polaryzacja dotyczy podejścia konsumentów do bankowości online – co drugi ankietowany przyznał, że unika fizycznego chodzenia do banków, podczas gdy 30% stwierdziło, że woli osobiście spotkać się z pracownikiem w oddziale.

Wyniki badania potwierdzają również kluczową rolę państwa – ponad 60% firm wskazuje programy rządowe jako impuls do digitalizacji. To dowód, że dobrze zaprojektowane ulgi i partnerstwa publiczno-prywatne mogą znacząco przyspieszyć transformację cyfrową sektora MŚP.

Polskie firmy mają ogromny potencjał, by w pełni korzystać z cyfrowej gospodarki. Warunkiem jest jednak wzmocnienie kompetencji, budowanie zaufania do usług online i konsekwentne wdrażanie bezpiecznych rozwiązań – komentuje Patrycja Sass-Staniszewska, prezes Izby Gospodarki Elektronicznej.

Polacy pewni swoich kompetencji cyfrowych…

W badaniu Mastercard przeanalizowano również podejście polskich konsumentów do digitalizacji. Ankietowani (zwłaszcza reprezentanci młodszego pokolenia) wydają się pewni swoich umiejętności cyfrowych – co drugi Polak ocenia swoją wiedzę cyfrową jako dobrą, a tylko 1 na 4 jako słabą. Co więcej, 68% respondentów uważa, że wiedza cyfrowa jaką posiadają jest wystarczająca do potrzeb, a tylko co dziesiąty (11%) chciałby otrzymać dodatkowe wsparcie w tym zakresie.

… ale pełni obaw w sieci

Badanie Mastercard ujawniło również podejście konsumentów do cyberzagrożeń. Połowa ankietowanych Polaków czuje się raczej bezpiecznie w sieci, ale tylko 10% nie ma żadnych obaw związanych z technologiami cyfrowymi. Wśród ryzyk cybernetycznych dla ankietowanych najbardziej prawdopodobne wydają się te związane z kradzieżą danych osobowych (28%) i danych do logowania (24%) oraz próbą wyłudzenia pieniędzy (12%).

Nasze badanie pokazało, że to głównie starsze pokolenie jest bardziej skrupulatne w stosowaniu środków bezpieczeństwa niż młodsi konsumenci. Tak jak i w przypadku firm, tak i wśród konsumentów priorytetem pozostaje edukacja cyfrowa, która powinna być czerpana z merytorycznych i wiarygodnych źródeł. Zbyt duża pewność siebie i przekonanie, że problem nas lub naszej firmy nie dotyczy, może być zgubne zarówno dla organizacji, jak i konsumentów – podsumowuje Daria Auguścik z Mastercard.

O raporcie:
Badanie Mastercard „Stan cyfryzacji w Polsce: Głos małych przedsiębiorstw i konsumentów przeprowadzono w lutym 2025 r. na reprezentatywnej grupie 1000 właścicieli mikro i małych i średnich oraz 2000 konsumentów metodą ilościową oraz jakościową.