Nadchodzi jawność wynagrodzeń. Czy jesteśmy gotowi?

Przeczytaj także: Rotacja na rynku pracy pozostaje stabilna

Informacja o tym, że pracodawca oferuje pracownikom w ramach benefitów bezpłatne porady wiarygodnego doradcy finansowego, zostałaby pozytywnie odebrana przez niemal połowę badanych – 45% osób chętniej aplikuje na takie ogłoszenie. Najczęściej wpływa to na aplikacje kobiet – 50% z nich podjęłoby decyzję o przystąpieniu do rekrutacji chętniej, jeśli taki benefit wystąpiłby w ofercie. Taką samą decyzję deklaruje 40% mężczyzn. Wyraźnie wpłynęłoby to na aplikacje od najmłodszych specjalistów i specjalistek. Dla 64% badanych „Zetek” byłby to czynnik zachęcający. W przedziale wiekowym 45-54 lata ten procent jest niemal o połowę mniejszy (33%).

52% badanych chętniej zaaplikuje na ogłoszenie, jeśli pracodawca w ramach pakietu benefitów zaoferuje kursy i szkolenia z zarządzania finansami osobistymi. Ponownie – takie wsparcie bardziej docenią kobiety (55%) i nieco mniej, ale również w dużej mierze mężczyźni (48%). Aż 75% najmłodszych najchętniej zaaplikuje na ofertę z takim dodatkiem.

A jak ma się edukacja finansowa do stanu oszczędności Polaków? Niemal połowa badanych (49%) wysoko ocenia swoją wiedzę o tym, jak skutecznie oszczędzać pieniądze z pensji. W tej kwestii lepiej oceniają się mężczyźni (51%) niż kobiety (46%) i częściej pracownicy biurowi (52%) niż fizyczni (44%). Najczęściej taką wiedzę deklarują najmłodsi (18-24 lata), choć w tym wypadku różnice w grupach wiekowych są niewielkie. Zdecydowana większość wszystkich badanych – 8 na 10 osób uważa, że istotne jest posiadanie poduszki finansowej – zabezpieczenia finansowego na wypadek np. zwolnienia z pracy lub nieprzewidzianych dużych wydatków.

Deklaracje wiedzy o oszczędzaniu nie mają jednak bezpośredniego odzwierciedlenia w stanie rzeczywistym. Mówiąc o poziomie posiadanych oszczędności, najwięcej osób deklaruje, że jeśli z dnia na dzień przestaną pracować, utrzymają się przez 1-2 miesiące (18%). 17% badanych oszczędności w takiej sytuacji wystarczą na 3-4 miesiące, ale niestety, porównywalna liczba osób – 16% badanych – deklaruje, że w ogóle nie posiada oszczędności. 11% badanych Polaków po ewentualnej utracie pracy utrzyma się przez ponad rok, a tyle samo osób przez mniej niż miesiąc.

Co nam da ustawa o jawności wynagrodzeń?

Dzięki nowym regulacjom wprowadzanym obecnie przez Unię Europejską pracodawcy będą musieli udostępniać informacje umożliwiające pracownikom sprawdzenie, ile zarabiają inni. Nie oznacza to jednak, że będziemy mogli zapytać pracodawcę wprost o to, ile zarabia nasz kolega lub koleżanka z biurka obok, a o średnią wynagrodzeń na stanowiskach tożsamego poziomu. Należy się więc liczyć z tym, że takie wynagrodzenie trudno będzie wyliczyć dokładnie.

Prace nad zmniejszeniem luki w wynagrodzeniach i zwiększeniem transparentności zarobkowej trwały od 2021 roku – wówczas Komisja Europejska przedstawiła propozycję dyrektywy ws. równości i przejrzystości wynagrodzeń w krajach UE. Prawo ma wejść w życie w tym roku. Jak jednak wynika z badań Pracuj.pl, aż 81% Polaków nie słyszało o planowanych zmianach, z taką informacją zetknęło się zaledwie 19% badanych osób. Mimo to Polacy są dobrze nastawieni do tej zmiany.

Dyrektywa wymaga, aby pracodawca przekazał kandydatowi lub kandydatce informację o tym, jaki jest początkowy poziom wynagrodzenia na stanowisku lub podał widełki. Firma zobowiązana jest zrobić to bezpośrednio w ogłoszeniu o pracę lub najpóźniej przed spotkaniem rekrutacyjnym. W praktyce jeśli pracodawca nie chce, to nie musi podawać wynagrodzenia w ogłoszeniu, ponieważ ma prawo zdecydować się na przekazanie tej informacji przed spotkaniem rekrutacyjnym. W tym scenariuszu poziomu zarobków nie pozna ogół kandydatów, a tylko ci, którzy zostaną zaproszeni na rozmowę.

Nasze badania wskazują jednak jasno, że decyzja o otwartości w tym zakresie pracodawcy się po prostu opłaca. 77% badanych dobrze ocenia konieczność publikowania widełek wynagrodzenia w ogłoszeniach o pracę. Niemal 7 na 10 osób popiera wprowadzenie konieczności ujawniania średniego wynagrodzenia na tych samych stanowiskach w firmie, a 6 na 10 respondentów z kolei pozytywnie odbiera zakaz pytania kandydatów do pracy o ich obecne zarobki. Ten ostatni zapis istnieje już w Kodeksie Pracy, a ustawa jedynie go umacnia.

Nowe zasady w naszym odczuciu będą pomocne dla wszystkich uczestników rynku – zwiększą otwartość, dzięki czemu łatwiej będzie nam się odnaleźć na rynku. Dzięki ogólnej większej transparentności, zyskamy wiedzę, na co możemy liczyć, a dodatkowo zwiększy się równość w tym zakresie. Głównym założeniem regulacji jest jednak redukcja nierówności pomiędzy kobietami a mężczyznami. Aż 74% badanych Pracuj.pl pozytywnie odbiera ustawę mającą te różnice zniwelować. Musimy jednak pamiętać o tym, że luka płacowa może być uwarunkowana tym, jakie stanowiska w firmie zajmują kobiety, a jakie mężczyźni. Wynikom tych nierówności należy się zatem dokładnie przyglądać, bo różnica w wynagrodzeniach nie zawsze będzie równać się dyskryminacji - dodaje Agata Roszkiewicz.

Problem nierówności płac między płciami znacznie częściej dostrzegają same kobiety. Zmianę, która w założeniu ma na celu redukcję nierówności pomiędzy kobietami a mężczyznami pozytywnie odbiera aż 82% kobiet, wśród mężczyzn ten procent spada i wynosi już tylko 66%. Najlepiej jest to widziane w grupie silver (77% pozytywnych głosów od osób w wieku 55-65 lat).

Cyklicznie publikowane sprawozdania z wynagrodzeń, do których będą zobowiązani pracodawcy, będą miały na celu niwelowanie różnic w zarobkach między kobietami a mężczyznami w organizacji, a ich analizę pracodawca będzie przeprowadzać z przedstawicielami zespołu. Działania na rzecz niwelowania tych różnic będą prowadzone o ile, jak wyżej wspomniano – różnica w organizacji nie będzie wynikać z obejmowania przez mężczyzn wyższych stanowisk w firmie.

50% badanych uważa, że w Polsce istnieje wyższa różnica płac między kobietami i mężczyznami na podobnych stanowiskach, niż w innych krajach. Z tym twierdzeniem zgadza się 59% kobiet i – ponownie – znacznie mniej, bo 42% mężczyzn. Co ciekawe, jak wynika z danych Eurostatu, w Polsce ta różnica wynosi 4,5% (w porównaniu do średniej unijnej na poziomie 13%).

Ponad połowa (60%) ogółu respondentów uważa, że nierówne płace między płciami są w Polsce istotnym problemem. Tu ponownie widać dużą różnicę w postrzeganiu problemu wśród kobiet i mężczyzn – widzi go 72% badanych pań i już zaledwie 49% panów. 64% badanych uważa, że ogólnie kobiety w Polsce powinny osiągać wyższe zarobki, niż obecnie – w tym 76% kobiet i 51% mężczyzn. 7 na 10 kobiet i 6 na 10 mężczyzn zgadza się z nałożeniem na pracodawcę obowiązku cyklicznego publikowania informacji ws. różnic w wynagrodzeniach ze względu na płeć.

Raczej jednoznacznie oceniamy natomiast większą jawność średniej płacy na stanowiskach analogicznych do naszych – ponad 7 na 10 osób zgadza się z wprowadzeniem tego elementu regulacji. Jeszcze więcej, bo 80% badanych chciałoby jasnego opisywania przez firmy kryterium wynagrodzeń i systemu awansów. 58% z nas z kolei chce wprowadzenia zakazu klauzul o poufności wynagrodzenia.

Firmy powinny ujawniać, co robią w obszarze jawności wynagrodzeń – tak uważa większość badanych. Z badania wynika, że Polacy postrzegają nową zmianę pozytywnie, a równość płac ich zdaniem wprowadzi komfort w relacjach zawodowych między współpracownikami. Choć brakuje nam edukacji finansowej i wciąż nie jesteśmy w pełni otwarci na rozmowy o pieniądzach, to widać wyraźnie, że potrzebujemy i chcemy takich zmian, które nam to ułatwią. Polacy oczekują transparentności, są gotowi na jawność, bo wiedzą, że to poprawi ich sytuację zawodową, a większa otwartość wpłynie na większą równość, co w konsekwencji przełoży się na większą satysfakcję większości uczestników rynku.

Z uwagi na świadomość potrzeb dzisiejszego pracownika, serwis Pracuj.pl realizuje obecnie kampanię edukacyjną Zarobki.Pracuj.pl “Wszystko, co chcieliście wiedzieć o zarobkach, ale baliście się zapytać”. Osoby zainteresowane edukacją finansową mogą skorzystać nie tylko ze strony internetowej, która powstała w ramach kampanii, ale także z praktycznych narzędzi, takich jak choćby kalkulator wynagrodzeń. Dostępny jest także szereg artykułów o tematyce zarobkowej. Pięć spotkań z ekspertkami i ekspertami jest dostępnych dla odbiorców w formie filmów wideo oraz nowych odcinków podcastu „Dobra robota”.

O BADANIU
Badanie Postawy finansowe Polaków w czasach inflacji zostało przeprowadzone w marcu 2023 roku przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie serwisu Pracuj.pl. Pomiar wykonany metodą CAWI wykonano na próbie 1470 Polaków w wieku 18-65, z czego 85% to osoby pracujące, a 15% osoby niepracujące. Struktura próby była kontrolowana biorąc pod uwagę płeć, wiek i wielkość miejscowości zamieszkania odpowiadających.