Kobiety w pracy fizycznej. Jaka jest ich sytuacja?

Przeczytaj także: Praca fizyczna: kiedy fachowcy godzą się na niższe zarobki?

Praca fizyczna – równe szanse dla Pol(s)ki

W I półroczu 2022 roku do pracowników fizycznych skierowano ponad 77 tysięcy ogłoszeń o pracę w Pracuj.pl. Dla porównania rok wcześniej, czyli w I półroczu 2021 roku kierowano do nich 50 tysięcy ofert. Na sytuację fachowców – w postaci szans, ale i wyzwań – wpływają także czynniki gospodarcze i międzynarodowe. Wojna w Ukrainie spowodowała odpływ wielu pracowników fizycznych płci męskiej, gdy firmy stanęły niemal z dnia na dzień przed wyzwaniem pilnego zastąpienia ich nowymi osobami.

Wraz ze wzrostem popytu na tę grupę zawodową na rynku pracy fizycznej pojawiają się nowe szanse dla kobiet, które wykonują zawody m.in. w branży produkcyjnej, budowlanej czy w transporcie. Duże zapotrzebowanie na rekrutację kadr może zwiększać otwartość pracodawców na zatrudnianie pań.

By poznać lepiej sytuację Polek pracujących fizycznie, zespół Pracuj.pl zdecydował się przeprowadzić badanie wśród 545 respondentów - w tym 273 kobiet. Spytaliśmy respondentki o ich aspiracje zawodowe, cele i potrzeby rekrutacyjne, postawy wobec zarobków, a także osobiste spojrzenie na życie zawodowe. Sprawdziliśmy też, jak postrzegają je mężczyźni, wykonujący obowiązki na analogicznych stanowiskach. Zapraszamy do poznania najważniejszych ustaleń raportu „Polki o pracy fizycznej. Życie zawodowe fachowców z kobiecej perspektywy”.

Gotowe do zmiany. Obok finansów szukają… elastyczności

Pracowniczki fizyczne są raczej aktywne rekrutacyjnie. 4 na 10 respondentek biorących udział w badaniu Pracuj.pl przyznało, że obecnie szukają aktywnie pracy. Okres po wybuchu pandemii COVID-19 okazał się czasem nowych doświadczeń dla wielu pracowniczek fizycznych. 38% badanych pań zadeklarowało, że zmieniły pracę w ciągu ostatnich 2 lat. Warto zauważyć, że większość kobiet pracujących fizycznie jest gotowych na ciekawe oferty zatrudnienia, nawet jeśli obecnie nie szukają ich aktywnie. 69% respondentek przyjęłoby propozycję nowej, atrakcyjnej pracy, jeśli by ją otrzymały.

Inflacja znacząco wpływa na budżety domowe, w tym wydatki z otrzymywanej pensji. Chcąc zachować dotychczasowy poziom życia lub go poprawić, Polki pracujące fizycznie bardzo często zwracają uwagę na zarobki. Aż 77% respondentek wymieniło odpowiednie wynagrodzenie jako jeden z trzech najważniejszych elementów, których szukają w ofertach pracy. Na drugim miejscu priorytetów pracowniczek fizycznych przy przeglądaniu ofert znalazły się łatwy i szybki dojazd do pracy (59%), a na trzecim – stabilność zatrudnienia (36%). Można przypuszczać, że kwestia wygodnego dojazdu może być istotna np. dla kobiet, które częściej od panów łączą pracę zawodową z wychowywaniem małych dzieci.

Co interesujące, poza podium wśród pań stosunkowo wysoko jako ważny atut oferty pracy znalazły się także elastyczne godziny. Zwraca na nie uwagę 27%, wśród mężczyzn odsetek był niemal dwukrotnie niższy. Elastyczne godziny to kolejny aspekt, który wśród pań może być związany mocno z potrzebą łączenia życia zawodowego i rodzinnego.

Podwyżki pożądane, ale rzadziej otrzymywane

Kobiety pracujące fizycznie szczególnie odczuwają wpływ inflacji na wartość ich pensji. Zmieniająca siła nabywcza pieniądza mocno wpływa na postawy wobec pracy. Tylko 43% pracowniczek fizycznych posiadających pracę deklaruje, że są zadowolone z obecnego wynagrodzenia. Średnie zadowolenie wyraża 32%, a niezadowolenie – 25%.

Mimo rosnącej pozycji pracowników fizycznych, kobiety często odczuwają napięcia związane ze zmianami mającymi miejsce na świecie i w gospodarce. Aż 38% badanych przez nas kobiet pracujących fizycznie uważa, że ich obecny poziom zarobków nie daje im poczucia bezpieczeństwa. Inflacja i powodowane przez nią mniejsze możliwości, jakie daje dotychczas otrzymywana pensja, zachęcają wielu pracowników do starania się o podwyżki. Rozmowy z pracodawcą o wyższym wynagrodzeniu w ciągu 12 miesięcy od badania Pracuj.pl podjęła blisko połowa badanych kobiet (45%).

To właśnie obszar negocjacji płacowych jest jednym z tych, w których widać znaczące dysproporcje między kobietami a mężczyznami w tym segmencie rynku pracy. W ciągu 12 miesięcy od badania podwyżkę otrzymało aż 60% badanych panów oraz 44% pań. Kiedykolwiek podwyższenie wynagrodzenia otrzymało 88% mężczyzn oraz 75% kobiet. Innymi słowy aż 1 na 4 pracowniczki fizyczne nigdy nie dostała podwyżki.

Mieszane opinie w mieszanym zespole

Według wyników badań w wypadku pracy fizycznej nadal widoczny jest stosunkowo wyraźny podział na mniej lub bardziej „sfeminizowane” profesje. Świadczy o tym fakt, że 76% respondentek ma w swoim zespole inne kobiety zajmujące podobne stanowisko lub wykonujące podobne zadania. Natomiast w przypadku mężczyzn tylko połowa ma współpracowniczki o pokrewnych obowiązkach lub roli.

Dawne, stereotypowe podejście do pracy fizycznej często wiązało się z umniejszaniem możliwości badanych kobiet. Czy ten pogląd nadal się utrzymuje? Według badania Pracuj.pl większość mężczyzn pracujących fizycznie odnosi się pozytywnie do roli kobiet wśród fachowców. Wciąż jednak dostrzec można wyraźne różnice między odpowiedziami obu płci. Z opinią, że kobiety wykonują pracę fizyczną równie dobrze, co mężczyźni zgadza się 81% pań badanych przez Pracuj.pl i 62% panów.

Pewną pozytywną perspektywę daje fakt, że panowie zazwyczaj doceniają zadania wykonywane przez koleżanki z pracy. 73% mężczyzn pracujących fizycznie respondentów postrzega pozytywnie umiejętności zawodowe swoich współpracowniczek. Mimo, że to stosunkowo wysoki wynik, jest on wyraźnie niższy, niż w przypadku respondentek. Wśród nich aż 84% pozytywnie ocenia pracę współpracowniczek.

Jednak, mimo stale istniejących podziałów, postrzeganie poszczególnych zawodów związanych z pracą fizyczną sukcesywnie zmienia się na przestrzeni lat. Ciekawy wgląd w to zjawisko dają odpowiedzi kobiet i mężczyzn, dotyczące zawodów zyskujących na popularności wśród pań w ostatnich 5 latach. Wskazania przedstawicieli obu płci okazują się zaskakująco podobne.

W obliczu obecnego niedoboru osób w branży transportowej szczególną uwagę zwraca duży odsetek wskazań na związane z nią zawody. Wśród zawodów uważanych za stopniowo „feminizujące się” znalazły się m.in. kierowczyni ciężarówki i kurierka, nieco rzadziej wskazywano dostawczynie. Dopiero na czwartym miejscu znalazła się praca kucharza/kucharki, stereotypowo postrzegana jako „kobieca”.

Nowe szanse dla kobiet

Sytuacja kobiet w pracy fizycznej wpisuje się ogólnie w dyskusję o wciąż istniejących nierównościach w świecie zawodowym. Jego obraz oddaje Wskaźnik Równouprawnienia Płci (Gender Equality Index), opierający się na takich obszarach, jak praca, wynagrodzenie, wiedza, ilość czasu, władza i zdrowie. W 2021 roku jego wartość dla Polski wyniosła 56,6 punktów na 100 możliwych, co stanowiło dopiero 23. wynik w Unii Europejskiej.

Blisko 2/3 pracowniczek fizycznych badanych przez Pracuj.pl twierdzi, że w pracy są traktowane na równych zasadach, co mężczyźni. To wynik, który nie może zadowalać, ale wskazuje na ewolucję zachodzącą stopniowo w świecie pracy fachowej. Jak każda wielka zmiana, podobnie obecne bardzo płynne okoliczności rynkowe mogą być paradoksalnie szansą dla wielu Polek pracujących fizycznie, także np. w obszarze starań o podwyżki, lepsze warunki zatrudnienia czy też przejście na lepiej płatne stanowiska.