eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plWiadomościGospodarkaRaporty i prognozy › Polska szkoła w dobie cyfryzacji, czyli jak dużo zostało do zrobienia

Polska szkoła w dobie cyfryzacji, czyli jak dużo zostało do zrobienia

2017-10-20 10:34

Polska szkoła w dobie cyfryzacji, czyli jak dużo zostało do zrobienia

Technologie cyfrowe stosowane są w połowie polskich szkół © contrastwerkstatt - Fotolia.com

PRZEJDŹ DO GALERII ZDJĘĆ (3)

Przed nami wyniki raportu „Polska szkoła w dobie cyfryzacji. Diagnoza 2017”. Podstawą opracowania były badania zrealizowane w czerwcu 2017 roku na grupie przeszło 100 tys. respondentów. Jego autorzy przeanalizowali opinie uczniów, rodziców, nauczycieli oraz kadry zarządzającej. Otrzymane odpowiedzi wskazują, że do pełnej cyfryzacji polskiemu szkolnictwu jest jeszcze bardzo daleko.

Przeczytaj także: Cyfryzacja Polski: w obecnym tempie bez szans na sukces

Czy polska szkoła uległa cyfryzacji? Jak duże znaczenie ma dla niej postęp technologiczny? W jaki sposób nowe technologie wykorzystują nauczyciele, a w jaki uczniowie? Co o cyfrowych technikach edukacyjnych myślą rodzice? To tylko niektóre z pytań, na które odpowiada raport „Polska szkoła w dobie cyfryzacji. Diagnoza 2017”.
„Polska szkoła w dobie cyfryzacji to przede wszystkim bardzo zaawansowani cyfrowo uczniowie oraz nauczyciele, którzy zdają sobie wprawdzie sprawę z możliwości, jakie niosą za sobą nowe technologie, ale jednocześnie są słabo w nie wyposażani, a sami posiadają zbyt niskie kompetencje cyfrowe. To także rodzice, zaciekawieni nowymi możliwościami, ale jednocześnie dość wobec nich nieufni” - mówi prof. Marlena Plebańska.

Najważniejsze wyniki:


  1. Technologie cyfrowe stosowane są w około połowie polskich szkół. Blisko 50% ankietowanych zadeklarowało, iż w ich szkole nie są stosowane żadne cyfrowe technologie.
  2. Typowa lekcja przy wykorzystaniu cyfrowych technologii edukacyjnych przebiega na ogół metodą frontalną, zbiorową, kiedy to nauczyciel użytkuje sprzęt, a uczniowie są biernymi odbiorcami przekazywanych treści. Nauczyciele najczęściej korzystają z prezentacji multimedialnych (42%) oraz tablic interaktywnych (27% głosów). Na zajęciach szkolnych zdecydowanie najrzadziej wykorzystuje się eksperyment, gry dydaktyczne ect.
  3. W większość szkół jako najczęściej użytkowany sprzęt na zajęciach wskazuje komputer. Na drugim miejscu znalazła się tablica multimedialna, na trzecim smartfon. Z tabletu korzysta tylko 2% respondentów. Interfejsy pomiarowe, klocki do nauki programowania czy roboty prawie w ogóle nie są wykorzystywane w szkołach (korzysta z nich tylko około 1% respondentów).
  4. Cyfrowe zasoby edukacyjne stosowane są w około połowie polskich szkół, w większości są to prezentacje multimedialne, rzadziej materiały multimedialne, np. filmy, animacje, materiały graficzne, np. ilustracje tabele. Następne w kolejności pod względem częstotliwości wykorzystywania są podręczniki cyfrowe oraz materiały audio) i materiały interaktywne, np. gry, quizy. Najmniej respodentów korzysta z aplikacji mobilnych i e-booków.
  5. Zdecydowana większość ankietowanych (ok. 80%) uważała, że zastosowanie cyfrowych technologii edukacyjnych na zajęciach zwiększa zarówno efektywności jak i atrakcyjność lekcji.
  6. Blisko 80% badanych uważa, że zastosowanie cyfrowych technologii edukacyjnych na zajęciach zwiększa zaangażowanie uczniów.
  7. W opinii badanych cyfrowe technologie edukacyjne stanowią przede wszystkim uzupełnienie zajęć tradycyjnych.
  8. Ankietowani nauczyciele wykorzystują nowoczesne cyfrowe technologie na zajęciach ze wszystkich przedmiotów. Nowością w porównaniu do badań wcześniejszych jest to, że TIK pojawił się także na lekcjach religii, etyki i godzinach wychowawczych.
  9. Zajęcia z wykorzystaniem TIK mają zwykle tradycyjną strukturę, organizację i przebieg. Dominują metody podające ok 70% co wskazuje na transmisyjny charakter edukacji.
  10. OK. 40 % ankietowanych zadeklarowało wykorzystanie cyfrowych technologii kilka razy w tygodniu, zaś OK. 30% w badanej grupie czyni to codziennie, a tylko co drugi nauczyciel korzysta z TIK raz w tygodniu.

fot. mat. prasowe

Czy cyfrowe techniki edukacyjne wspierają edukację dzieci i młodzieży?

Połowa badanych uważa, że nowe technologie to dobry pomysł na wspieranie edukacji dzieci i młodzieży?


WNIOSKI Z BADANIA „Polska szkoła w dobie cyfryzacji. Diagnoza 2017”: uczniowie


  • 50% ankietowanych zadeklarowało, że w szkole, do której na co dzień uczęszcza nie są stosowane żadne cyfrowe technologie.
  • 21% uczniów deklaruje, że na lekcjach korzysta z cyfrowych technologii codziennie. Ponad 40% wykorzystuje multimedia na zajęciach kilka razy w tygodniu. Niecałe 40% korzysta z nich raz w tygodniu.
  • Typowa lekcja przy wykorzystaniu cyfrowych technologii edukacyjnych przebiega na ogół metodą frontalną, zbiorową, kiedy to nauczyciel użytkuje sprzęt, a uczniowie są biernymi odbiorcami. Nauczyciele najczęściej korzystają z prezentacji multimedialnych (42%) oraz tablic interaktywnych (27% głosów). Na trzecim miejscu plasuje się praca z multimediami w domu (24%), kiedy to uczniowie przygotowują cyfrowe materiały, które następnie prezentują na lekcjach. Wysokie wyniki zdobyło także samodzielne tworzenie cyfrowych zasobów w formie prezentacji multimedialnych, plakatów interaktywnych, referatów (21%). Na zajęciach szkolnych zdecydowanie najrzadziej wykorzystuje się eksperyment, gry dydaktyczne. Uczniowie niezwykle rzadko mają również okazje do programowania na lekcjach (5%), tak podkreślanego w nowej podstawie programowej.
  • Większość ankietowanych (34%) za najczęściej użytkowany sprzęt na zajęciach wskazuje komputer. Na drugim miejscu znalazła się tablica multimedialna (26%), na trzecim smartfon (18%). Z tabletu korzysta tylko 2% respondentów. Interfejsy pomiarowe, klocki do nauki programowania czy roboty prawie w ogóle nie są wykorzystywane w szkołach (korzysta z nich tylko około 1% respondentów).
  • Zdecydowana większość ankietowanych (75%) może korzystać ze sprzętu szkolnego tylko na lekcjach. 20% na lekcje przynosi swój własny sprzęt i wykorzystuje go w czasie zajęć. Tylko 4% ankietowanych ma możliwość korzystania ze sprzętu szkolnego także w domu.
  • Większość uczniów w szkole korzysta z własnego dostępu do internetu (52%). 27% uczniów nie ma w placówkach dostępu do internetu, 23% korzysta w szkole z sieci bezprzewodowej. Zdecydowana mniejszość – 8% ma możliwość korzystania w szkole z sieci przewodowej.
  • 53% ankietowanych uczniów wykorzystuje na lekcjach cyfrowe zasoby. Większość ankietowanych na lekcjach wykorzystuje prezentacje multimedialne (17%), rozmaite inne materiały multimedialne, np. filmy, animacje (15%), materiały graficzne, np. ilustracje tabele (14%) i cyfrowe teksty, np. artykuły, informacje z internetu (13%). Następne w kolejności pod względem częstotliwości wykorzystywania są podręczniki cyfrowe (10%), materiały audio (7%) i materiały interaktywne, np. gry, quizy (7%). Najmniej respodentów korzysta z aplikacji mobilnych (ponad 3%) i e-booków (około 3%).
  • Zdecydowana większość ankietowanych (81% respondentów) nie ma możliwości samodzielnego tworzenia na lekcjach zasobów edukacyjnych. Taką okazję miała tylko niecała 1/5 ankietowanych.
  • Najczęściej na lekcjach uczniowie mieli możliwość samodzielnego tworzenia prezentacji multimedialnych. Okazje ku temu miało ponad 7% ankietowanych i był to najwyższy wynik procentowy w zakresie rodzaju tworzonych na lekcji multimedialnych zasobów. Na zajęciach dydaktycznych statystyczny uczeń częściej korzysta raczej z gotowych już pomocy multimedialnych niż ma okazję do samodzielnego ich konstruowania. Jeśli nadarzy się sposobność do samodzielnego tworzenia zasobów edukacyjnych najczęściej będa to proste materiały poglądowe, zwiększające raczej atrakcyjność przekazu niż jego efektywność i zaangażowanie pozostałych uczestników zajęć. Na drugim miejscu plasują się materiały graficzne, cyfrowe teksty i materiały multimedialne (około 4% wskazań). Najrzadziej tworzono e-booki, podręczniki cyfrowe i aplikacje mobilne (niecałe 0,4% respondetów wskazało na taką możliwość w tym zakresie). Tylko 16% badanych uważało, że zastosowanie cyfrowych technologii edukacyjnych na zajęciach nie zwiększa efektywności lekcji. Zdecydowana większość – 84% respondentów udzieliła pozytywnej odpowiedzi na to pytanie.
  • Ponad 91% ankietowanych uważa, że zastosowanie cyfrowych technologii zdecydowanie zwiększa atrakcyjność lekcji. Tylko niespełna 10% respondentów jest odmiennego zdania. Uczniowie nieco wyżej oceniają aktracyjność niż efektywność zajęć prowadzonych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.
  • Zdaniem ponad 80% badanych zastosowanie cyfrowych technologii edukacyjnych na zajęciach zwiększa zaangażowanie uczniów. Niecałe 20% jest przeciwnego zdania.
  • Uczniowie popierają zastosowanie technologii cyfrowych w edukacji. Cyfrowe technologie edukacyjne zdaniem młodzieży stanowią przede wszystkim uzupełnienie zajęć tradycyjnych. Takiej odpowiedzi udzieliło 38% respondentów. Dla podobnej liczby ankietowanych (36%) są one sposobem na wspieranie przebiegu typowych lekcji. Ponad ¼ ankietowanych preferuje nauczanie i uczenie się poprzez TIK, a nie tylko z jego wykorzystaniem. Co czwarty ankietowany uważa, że nowoczesne technologie zastępują lub wypierają zajęcia standardowe.
  • Na pytanie „Opisz najciekawszą lekcję z wykorzystaniem cyfrowych technologii edukacyjnych w jakiej ostatnio uczestniczyłeś” wiele osób w ogóle nie odpowiedziało. Inni odpowiadali wprost, że nie pamietają takiej lekcji. W szkole, w której się uczą nie wykorzystuje się nowoczesnych technologii multimedialnych. W większości wykorzystywanie nowoczesnych technologii na lekcjach sprowadzało się do realizacji zasady poglądowości, możliwości przedstawiania rzeczy i zjawisk niedostępnych bezpośredniemu poznaniu. Uczniowie w takich sytuacjach raczej biernie przyswajali informacje przedstawiane w bardziej obrazowy sposób (wyświetlane na komputerze, rzutniku lub tablicy interaktywnej). Dużo rzadziej nowoczesne technologie służyły samodzielnemu zdobywaniu wiedzy przez uczniów, jej konstruowaniu. Sporadycznie pojawiały się wypowiedzi dotyczące możliwości kodowania, programowania przez uczniów, eksponowane w nowej podstawie programowej.
  • Ankietowani zapytani o zagrożenia związane z wykorzystaniem cyfrowych technologii w edukacji najczęściej powoływali się na uzależnienia od mediów, nieumiejętność koncentracji na tradycyjnych metodach nauki, pracy ze standardowymi środkami dydaktycznymi (np. podręcznikiem), spadek uwagi, habituację na siłę bodźca. Respondenci byli zdania, że korzystając z multmediów narażają się na kontakt z zakazanymi treściami, możliwość przywłaszczania sobie danych, cyberprzemoc.

fot. mat. prasowe

Jak zcyfryzowane są Polskie szkoły?

Większość respondentów przyznaje, że korzysta ze sprzętu szkolnego wyłącznie podczas zajęć szkolnych.


WNIOSKI Z BADANIA „Polska szkoła w dobie cyfryzacji. Diagnoza 2017”: rodzice


  • Rodzice wspierają wykorzystanie technologii cyfrowych w edukacji, nie boją się faktu, iż ich dzieci poza korzystaniem z tradycyjnych (dobrze znanych rodzicom) pomocy oraz narzędzi dydaktycznych korzystają również z narzędzi cyfrowych.
  • Rodzice traktują nauczanie w wykorzystaniem cyfrowych technologii nie jako główny, wiodący nurt edukacyjny ale jako uzupełnienie, wsparcie zajęć tradycyjnych. Bardzo wąska część rodziców uważa, iż technologie cyfrowe/nauczanie cyfrowe wypierają lub mogłoby wyprzeć tradycyjne formy i metody edukacyjne.
  • Rodzice widzą możliwość wykorzystania cyfrowych technologii edukacyjnych jako wsparcia w kształceniu swoich dzieci zarówno w szkole jak i w domu.
  • W ogólnym nastawieniu rodziców do wykorzystania technologii cyfrowych w edukacji ich dzieci nie pojawiają się różnice jeśli chodzi o poziom edukacyjny oraz region geograficzny.
  • Rodzice uważają, iż technologie cyfrowe zwiększają zarówno efektywność jak i atrakcyjność zajęć przy czym znacznie wyżej oceniają ich wpływ na atrakcyjność zajęć. Bardzo wysoko rodzice oceniają wpływ wykorzystania technologii cyfrowych na możliwość nauki z dowolnego miejsca w dowolnym tempie oraz indywidualizację procesu kształcenia dzieci i młodzieży.
  • Wskazując narzędzia technologiczne adekwatne w ich opinii do użycia w edukacji rodzice wskazują rozwiązania/narzędzia dobrze im znane, takie które często sami stosują w swojej pracy. Za narzędzia najpopularniejsze rodzice uważają komputery oraz tablice multimedialne, dużo niżej oceniają wykorzystanie w edukacji tabletów, smartfonów, narzędzia do programowania.
  • Generalnie rodzice uważają również, iż zastosowanie technologii cyfrowych w edukacji zwiększa zaangażowanie uczniów w proces edukacyjny. Tylko nieliczne głosy oceniają nisko potencjał technologii cyfrowych w zwiększaniu zaangażowania uczniów w proces edukacyjny/ szeroko rozumiany rozwój.
  • Jeśli chodzi o rozwój dwóch kluczowych grup kompetencji, a mianowicie kompetencji kluczowych oraz kompetencji przyszłości rodzice uważają , iż wykorzystanie technologii cyfrowych w edukacji przyczynia się do rozwoju obydwu tych grup kompetencji. Jednak w znacznie większym stopniu widzą przełożenie na kompetencje ścisłe niż społeczne.
  • Rodzice oceniają częstotliwość wykorzystania kompetencji technologii cyfrowych w szkole najczęściej na kilka razy w tygodniu, rzadziej na raz w tygodniu, codzienne wykorzystanie technologii cyfrowych w edukacji np. w modelu 1:1 w zasadzie funkcjonuje szczątkowo.
  • Rodzice wskazują również dość szeroko zagrożenia jakie wynikają w niewłaściwego wykorzystania nowych technologii, jako główne wskazują: uzależnienia od komputera i internetu, zagrożenia zdrowotne (oczy, kręgosłup, nadmierna pobudliwość, szkodliwe promieniowanie), zaburzenia komunikacyjne, zanik czynności manualnych, dostęp do niewłaściwych treści. Duża grupa rodziców nie wskazuje jednak żadnych zagrożeń jeśli chodzi o korzystanie z technologii cyfrowych w edukacji oczywiście przy założeniu zastosowania odpowiedniego nadzoru.

WNIOSKI Z BADANIA „Polska szkoła w dobie cyfryzacji. Diagnoza 2017”: nauczyciele


  • Połowa ankietowanych nauczycieli oceniła poziom wyposażenia własnej pracowni przedmiotowej na poziomie dobrym (41%) i bardzo dobrym (14%) Poziom przeciętny wskazał co trzeci respondent 30%).
  • Nauczyciele podkreślają jednak brak odpowiedniego sprzętu we wszystkich salach, a także jego niską jakość oraz przestarzałe oprogramowanie.
  • Dostęp do sieci Internet w większości przypadków oceniany jest przez nauczycieli na poziomie dobrym (42%) i bardzo dobrym (27%), ale tylko 33% z nich korzysta z bezprzewodowego Internetu dostępnego dla uczniów i nauczycieli, a prawie połowa ankietowanych (48%) ma dostęp jedynie do przewodowego Internetu tylko w wybranych miejscach na terenie szkoły.
  • Ankietowani nauczyciele wykorzystują nowoczesne cyfrowe technologie na zajęciach ze wszystkich przedmiotów. Nowością w porównaniu do badań wcześniejszych jest to, że TIK pojawił się także na lekcjach religii, etyki i godzinach wychowawczych.
  • Podczas procesu dydaktycznego nauczyciele wykorzystują różnorodne technologie cyfrowe, chociaż najczęściej korzystają z komputerów (98%) i tablic interaktywnych (56%).
  • Zajęcia z wykorzystaniem TIK mają zwykle tradycyjną strukturę, organizację i przebieg. Dominują metody podające (74%.) co wskazuje na transmisyjny charakter edukacji.
  • 44% ankietowanych zadeklarowało wykorzystanie cyfrowych technologii kilka razy w tygodniu, zaś 32% w badanej grupie czyni to codziennie, a tylko co drugi nauczyciel korzysta z TIK raz w tygodniu.
  • Nauczyciele dostrzegają, że zajęcia z TIK uatrakcyjniają przebieg lekcji, wyzwalając aktywność i zaangażowanie uczniów ( na poziomie dobrym ok. 57% i bardzo dobrym (21%), ale już niżej oceniają ich efektywność (na poziomie dobrym ok. 48% i bardzo dobrym (23%).
  • Respondenci mają świadomość typowych zagrożeń związanych z niekontrolowanym korzystaniem przez uczniów się nowoczesnych technologii, ale bardziej eksponowane były przez przez nich rezultaty o negatywnym charakterze wychowawczym i edukacyjnym ( np. obniżenie zasobu słownictwa, spadek czytelnictwa, niesamodzielność, bezmyślność, powierzchowność, płytkość wyszukiwanych informacji brak umiejętności radzenia sobie z nadmiarem informacji, ich selekcją, brak skupienia, duża przerzutność uwagi).
  • Można zaobserwować niespójność pomiędzy wskazanymi przez nauczycieli najbardziej istotnymi kompetencjami przyszłości (np. myślenie innowacyjne i adaptacyjne (64%), interdyscyplinarność (52%) a preferowanymi przez nich w projektowaniu lekcji metodami podającymi i wyborem najprostszych środków medialnych, którenastawione są bardziej na przekaz informacji niż konstruowanie wiedzy.

WNIOSKI Z BADANIA „Polska szkoła w dobie cyfryzacji. Diagnoza 2017”: rekomendacje

  • Konieczny jest większy dostęp do bezprzewodowego internetu na terenie całej szkoły dla uczniów i nauczycieli.
  • Zalecane byłoby większe wykorzystywanie na terenie szkół tzw. mobilnych pracowni - nauczyciele powinni mieć możliwość pracy w swojej pracowni lub tylko w jednej sali (przenoszenie pomocy, sprzętu, aranżowanie pomieszczenia do własnych potrzeb np. ustawianie stolików do pracy zespołowej jest kłopotliwe i zajmuje mnóstwo czasu).
  • Wskazane byłoby wyposażenie pracowni w bardziej specjalistyczny sprzęt: roboty, klocki do nauki programowania, czujniki lub mapy interaktywne, wizualizery, okulary do rozszerzonej rzeczywistości itp.
  • Zajęcia powinny być nastawione na wykorzystanie TIK w samodzielnym konstruowaniu wiedzy przez uczniów w pracy grupowej lub indywidualnej (bardziej aktywni w tym procesie powinni być uczniowie niż nauczyciel).
  • Obecnie głównym zadaniem nauczyciela powinno być organizowanie problemowych sytuacji edukacyjnych i wspieranie uczniów w ich rozwiązywaniu, a nie przekazywanie, transmitowanie informacji; nauczyciel powinien pełnić rolę przewodnika i doradcy uczniów w korzystaniu z TIK, a także dbać o porządkowanie nabytych informacji, wiązanie ich z już posiadanymi, czyli pomagać w samodzielnym konstruowaniu wiedzy przez dzieci i młodzież (konstruktywizm i konektywizm w edukacji).
  • Zadaniem szkoły powinno być promowanie modelu uczenia się poprzez TIK, a nie tylko z wykorzystaniem TIK.
  • Niezbędne jest stworzenie możliwości doskonalenia własnych kompetencji przez nauczycieli poprzez udział w różnych sieciach lub konferencjach, umożliwiających poznanie podstaw nowoczesnej neurodydaktyki oraz wymianę doświadczeń z praktyki edukacyjnej (konektywizm w edukacji).

oprac. : eGospodarka.pl eGospodarka.pl

Przeczytaj także

Skomentuj artykuł Opcja dostępna dla zalogowanych użytkowników - ZALOGUJ SIĘ / ZAREJESTRUJ SIĘ

Komentarze (0)

DODAJ SWÓJ KOMENTARZ

Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Wpisz nazwę miasta, dla którego chcesz znaleźć jednostkę ZUS.

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: