Korpo-oszuści, czyli kto?

Przeczytaj także: Nadużycia i korupcja wzmagają popyt na transparentność

Niska skuteczność kontroli wewnętrznych jest jednym z najpoważniejszych problemów przedsiębiorstw na świecie. W porównaniu do badania przeprowadzonego przez KPMG w 2013 r., liczba korporacyjnych oszustów wykorzystujących słabość systemów kontroli wewnętrznej lub ich brak wzrosła z 18 do 27% w skali globalnej.

Duży wpływ na prawdopodobieństwo wykrycia nadużycia ma podejście współpracowników. Nierzadko osoby współpracujące blisko ze sprawcą mają świadomość, że działa on głównie dla własnych korzyści i na szkodę pracodawcy. Milczenie tych osób często wynika z chęci utrzymania dobrych relacji, zaufania, jakim zostały przez sprawcę obdarzone lub ze strachu przed działaniami odwetowymi z jego strony. Dlatego bardzo ważne jest budowanie w firmie atmosfery, która nie będzie sprzyjała oszustom – mówi Agnieszka Gawrońska-Malec, dyrektor w zespole zarządzania ryzykiem nadużyć w KPMG w Polsce.

Oszuści działający indywidualnie są najczęściej wychwytywani w trakcie kontroli kierowniczej, audytu wewnętrznego lub przez przypadek. W przypadku oszustów działających w zmowie głównymi metodami detekcji są anonimowi informatorzy, informacje od kontrahentów oraz kontrola kierownicza.

Nowoczesne technologie bronią zarówno przedsiębiorców, jak i korporacyjnych oszustów

Postęp technologiczny zapewnia coraz bardziej wydajne narzędzia do skutecznej obrony przedsiębiorstw przed nadużyciami, ale jednocześnie ułatwia oszustom odnalezienie jej wrażliwych punktów. Nowoczesne technologie były czynnikiem umożliwiającym lub ułatwiającym zaistnienie nadużycia w 24% przypadków na świecie. W Polsce przypadki wykorzystania technologii występują stosunkowo rzadziej – w 31,3% oszustw nie korzystano z niej wcale, a w 62,5% przypadków korzystano z technologii w niewielkim stopniu.

Z naszych obserwacji wynika, że pomimo rosnącego zagrożenia cyberprzestępczością, ilościowo nadal dominują nadużycia dokonane z wykorzystaniem luk w systemie kontroli wewnętrznej, pozycji w firmie czy zmowy. Przedsiębiorstwa broniące się przed oszustami mogłby lepiej wykorzystywać nowoczesne technologie, jako element zapobiegania, wykrywania i odpowiedzi na nadużycia. Bardzo ważnym narzędziem wspomagającym walkę z nadużyciami jest analiza danych. Coraz większa liczba przedsiębiorstw wprowadza rozwiązania mające na celu wyszukiwanie nietypowych transakcji pośród tysięcy codziennych operacji. Wciąż jest to jednak metoda zbyt mało rozpowszechniona – mówi Agnieszka Gawrońska-Malec, dyrektor w zespole zarządzania ryzykiem nadużyć w KPMG w Polsce.

Cyberoszustwa są jednym ze światowych zagrożeń, których rola rośnie najszybciej. Spośród przypadków przeanalizowanych w badaniu KPMG, głównymi celami cyberprzestępczości były kradzież danych osobowych i własności intelektualnej, uzyskanie dostępu do strategicznych danych przedsiębiorstw, skrzynek osób na kierowniczych stanowiskach i blokada usług.

Walka z nadużyciami i prewencja

Problem występowania nadużyć systematycznie narasta i nic nie wskazuje na to, żeby ten trend w najbliższym czasie uległ zmianie. Jednocześnie coraz więcej przedsiębiorców poważnie traktuje potencjalne zagrożenia, poszukując możliwości walki z nadużyciami i zapobiegając oszustwom. Oprócz większego wykorzystania systemów monitorowania zagrożeń i analizy danych, jednym z najlepszych mechanizmów obrony jest regularna ocena aktualnego ryzyka nadużyć, będąca częścią procesu całościowej oceny ryzyka w przedsiębiorstwie. Niezależnie od tych działań , regularnie powinna być też przeprowadzana ocena bezpieczeństwa cybernetycznego.

Przeprowadzenie rzetelnego due diligence opartego na ocenie ryzyka, przed nawiązaniem współpracy z inną firmą, jest podstawowym elementem wiodących programów zgodności. Istotnym aspektem zarządzania ryzykiem jest także monitorowanie przebiegu relacji z kontrahentami i podmiotami zewnętrznymi działającymi w imieniu firmy – mówi Zbigniew Czyżewski, menedżer w zespole zarządzania ryzykiem nadużyć w KPMG w Polsce.

Mając na uwadze, jak duży odsetek nadużyć jest dokonywany przez osoby wewnątrz organizacji, konieczne jest także zachowanie czujności wobec zagrożeń wewnętrznych. Ważną rolę odgrywa w tym przypadku kultura korporacyjna, w której pracownicy są świadomi ryzyka i wiedzą jak na nie reagować.

O RAPORCIE:
Raport KPMG pt. „Profil korporacyjnego oszusta” jest 3. edycją publikacji poświęconej tematyce nadużyć w firmach. Raport powstał na podstawie kwestionariuszy wypełnionych przez ekspertów ds. zarządzania ryzykiem nadużyć z praktyk KPMG z 81 krajów, w tym z Polski. W sumie od marca 2013 do sierpnia 2015 roku przeanalizowano nadużycia dokonane przez 750 sprawców.