Świat: wydarzenia tygodnia 10/2014

Przeczytaj także: Świat: wydarzenia tygodnia 9/2014

• Według FAO indeks cen żywności na świecie w lutym spadł o 4,5 proc. w ujęciu rocznym, a w ujęciu miesięcznym wzrósł o 5,2 proc.
• Indeks PMI, określający koniunkturę w sektorze usług Chin, wyniósł w lutym 2014 roku 55,0 pkt. wobec 53,4 pkt. na koniec poprzedniego miesiąca. Wartość wskaźnika PMI powyżej 50 punktów oznacza ożywienie w sektorze. Indeks wyliczany jest po zebraniu danych z 1.200 firm z 27 branż nie związanych z wytwórczością.
• W nowej propozycji budżetowej Obamy wydatki przyszłoroczne na obronę mają wynieść 496 mld USD. szef Pentagonu Chuck Hagel zaproponował w ramach oszczędności ograniczenie sił lądowych USA do rozmiaru sprzed II wojny światowej, zamknięcie niektórych baz wojskowych i całkowite wycofanie uznawanych za przestarzałe samolotów A-10, a także ograniczenie wzrostu wynagrodzeń i różnych świadczeń dla czynnych i emerytowanych wojskowych.
• Międzynarodowa Agencja Energetyczna przewiduje, że do 2020 roku Ameryka zastąpi Arabię Saudyjską na pozycji czołowego producenta ropy na świecie, produkując 11,6 mln baryłek na dobę.
• Chiny zażądały od nowych władz Ukrainy odszkodowania za zerwanie kontraktu zawartego w 2012 roku. Umowa dotyczyła pożyczki w wysokości 3 mld USD udzielonej przez Chiny w zamian za regularne dostawy zbóż.
• Ukraina potrzebuje w tym roku min. 15 mld USD. Międzynarodowy Fundusz Walutowy poinformował o ograniczeniach związanych z mechanizmem pozwalającym na udzielanie pożyczek w trybie pilnym, który może zostać zastosowany w przypadku Ukrainy. Jest to tzw. instrument szybkiego finansowania (ISF). To pożyczka udzielana w trybie pilnym, która nie jest obłożona warunkami dotyczącymi wdrażania reform politycznych. Zainteresowanie tym instrumentem było jak dotąd znikome, ponieważ daje on dostęp do stosunkowo niewielkich funduszy. W ramach ISF kraj, który potrzebuje pomocy, może raz do roku pożyczyć 50 proc. sumy, która stanowi jego wkład do Funduszu; górna granica takiej pożyczki to 100 proc. tych środków. Ukrainie mogłoby to dać najwyżej 2,1 mld dol. pożyczki
• USA jeszcze dziś nie eksportują swojego gazu ziemnego, ale ministerstwo energetyki rozpoczęło wydawanie pozwoleń dla amerykańskich firm na eksport surowca od 2015 roku. Amerykańskie firmy przedłożyły 21 wniosków na budowę terminali portowych w USA w celu eksportu LNG. Dotychczas władze zaaprobowały sześć wniosków. To uderzy w ceny rynkowe i w rosyjskie interesy. To jeden z argumentów amerykańskich w nacisku na Rosję.
• Wielonarodowy koncern Siemens został ukarany przez brazylijski sąd pięcioletnim zakazem uczestniczenia w publicznych przetargach na terenie Brazylii. To konsekwencja wykrycia , że koncern posłużył się przekupstwem, aby uzyskać kontrakty w przetargach przeprowadzonych przez Pocztę Brazylijską w latach 1999 i 2004. Wyrok został utrzymany przez sądową instancję odwoławczą.
• Bill Gates odzyskał pierwszą pozycję w rankingu najbogatszych ludzi świata. Jego majątek wyceniany jest na 76 mld USD (o 9 mld USD więcej niż rok temu). Zastąpił na pierwszym miejscu listy meksykańskiego giganta telekomunikacji Carlosa Slima. Na trzecim miejscu jest Hiszpan, Amancio Ortega - założyciel odzieżowej sieci Zara. Wysoko na tej liście są notowani przedstawiciele nowych technologii, założyciele takich gigantów jak Oracle, Amazon, Google czy Facebook.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

AMERYKAŃSKA GOSPODARKA I KOLEJNY ETAP WALKI W KONGRESIE, TYM RAZEM O KSZTAŁT BUDŻETU

Przez ostatnie kilka miesięcy w amerykańskim Kongresie obserwowaliśmy walkę Białego Domu i Demokratów z Republikanami o podniesienie limitu zadłużenia. Rozwiązanie zostało osiągnięte dopiero wówczas, gdy Republikanie zdali sobie sprawę, że przeciąganie tego sporu negatywnie wpłynie na wyniki wyborów kongresowych, które odbędą się w końcu roku. Jedna batalia zakończyła się, a nadchodzi druga. Tym razem chodzi o kształt amerykańskiego budżetu na rok 2015 (rozpoczyna się 1 października br.), który wstępnie ocenia się na ok. 3.9 bln USD. Nie ulega wątpliwości, że tak Demokraci, jak i Republikanie będą teraz wykorzystywać negocjacje budżetowe jako główny obszar walki w kampanii przed jesiennymi wyborami do Kongresu...

1. Dyskusja o nowym budżecie jest ściśle związana z obecną sytuacją gospodarczą tak w świecie, jak i w USA. Nie ulega wątpliwości, że w dalszym ciągu jest ona skomplikowana i mimo optymistycznych wypowiedzi polityków o końcu kryzysu, stan tak światowej, jak i amerykańskiej gospodarki daleki jest od oczekiwań.

Omawianie okoliczności, w jakich prezydent B. Obama przedstawia projekt nowego budżetu zacznijmy od zacytowania kilku liczb z ostatniego raportu THINK TANK ECONOMIST INTELLIGENCE UNIT (EUI). Informuje on, że licząc w cenach stałych globalny PKB wzrośnie w 2014 r. o 3,6 proc.; wzrost gospodarczy eurolandu wyniesie w 2014 roku 1,1 proc.; wzrost gospodarczy Europy Wschodniej (Europa Centralna, Rosja i Ukraina) wyniesie ok. 3 proc., a średnia globalna inflacja przewidywana wyniesie ok. 3,4 proc. Liderem światowego wzrostu gospodarczego będą Chiny, których PKB wyniesie 7,2 proc. EIU przewiduje tegoroczny wzrost dla Japonii będzie na poziomie 1,7 proc., a dla USA ok. 3 proc.

Wkład USA, eurolandu i Japonii do globalnego PKB w 2014 r. sięgnie blisko 50. proc.; umacniać się będą procesy ożywieniowe w gospodarkach rozwiniętych głównie w USA, W. Brytanii i strefie euro; widoczne będą jednak duże wahania na finansowych rynkach wywołane działaniami Fed (zmiany w programie QE3), czego skutkiem będą turbulencje na rynkach finansowych, głownie w gospodarkach wschodzących.

2. Aby wyprowadzić amerykańska gospodarkę z kryzysu i recesji amerykański Fed zdecydował się na wielomiesięczne zasilanie rynku dodrukiem dolarów w wysokości 85 mld. USD. Dało to już pozytywny wynik (wzrost PKB do 3 proc. i spadek bezrobocia poniżej 7 proc). Jednak taka praktyka w dłuższym horyzoncie czasowym z oczywistych względów jest niebezpieczna. W grudniu zmniejszono tę kwotę do 75 mld USD, a w ostatnich tygodniach do 65 mld zł. Rezerwa Federalna zapowiedziała, że będzie dalej w ograniczonym stopniu kontynuowała te działania, bo gospodarka nie jest w stanie sama utrzymać wymagane tempo wzrostu...
Stany Zjednoczone są też obciążone dużym zadłużeniem (ponad 100 proc. PKB). Dotychczasowy limit zadłużenia wynosił 17,2 bln USD. Niedawno amerykański Kongres zdecydował o zniesieniu limitu długu USA do 15 marca przyszłego roku. Jednak jak dotąd niewiele wskazuje na to, że nawet do końca obecnej dekady budżet zostanie w takim stopniu zmieniony, że zacznie spadać poziom zadłużenia kraju...

Stany Zjednoczone są dziś pod dużą polityczną presją. Jeszcze dziś amerykańska gospodarka dominuje w świecie. Jednak już na przysłowiowych plecach czuje ona oddech Chin - swojego globalnego konkurenta. Nie ulega wątpliwości, że chińska gospodarka, wkrótce wielkością PKB wyprzedzi Stany Zjednoczone. Ale przyzwyczajona do dominacji Ameryka na pewno nie odda swojej pozycji bez walki...

3. Ostatnio prezydent Stanów Zjednoczonych Barack Obama przesłał do Kongresu projekt budżetu na 2015 rok. Zawiera on elementy wynikające wprost z założeń politycznej doktryny Demokratów realizowanej przez administrację Białego Domu, ale też widać w nim wnioski jakie wyciągnęli oni z ostatnich sporów w Kongresie.

Wśród pryncypiów, na których został oparty nowy budżet, znajdują się problemy socjalne. Proponowane są nowe wydatki na edukację, walkę z bezrobociem i infrastrukturę. Te wydatki mają wzmocnić walkę z nierównościami społecznymi. Na uwagę w tym zakresie zasługują propozycje B. Obamy przeznaczenia 56 mld USD na dodatkowe wydatki na edukację, opiekę społeczną i programy obronne. Przewidziano częściowe pokrycie tych wydatków ze środków uzyskanych dzięki zniesieniu ulg podatkowych dla zamożnych emerytów. Połowa tych środków będzie przeznaczona na edukację (w tym przedszkolną, szkolenia bezrobotnych) oraz inne programy, których celem jest walka ze społecznymi nierównościami. Warto tu dodać, że już wcześniej prezydent Barack Obama ogłosił realizowaną wspólnie z dużymi fundacjami inicjatywę wsparcia dla chłopców o innym niż biały kolorze skóry. Fundacje te wspólnie obiecały przekazać 200 mln USD w ciągu najbliższych pięciu lat na programy, które będą szukać rozwiązań problemów ekonomicznych i społecznych, jakich doświadczają młodzi.

W projekcie budżetu będą też środki przeznaczone na nowe inwestycje w odnowienie już mocno wyeksploatowanej infrastruktury drogową i kolejową, co stworzy nowe miejsca pracy.

Nowy budżet ma też zawierać koncepcję rozszerzenia specjalnych subsydiów dla osób o tak niskich zarobkach, że nie płacą podatku. Mieliby dostawać także najmniej zarabiający pracownicy bez dzieci (ok. 13,5 mln osób).

Spodziewać się należy, że powyższe propozycje natrafią na frontalną krytykę Republikanów, którzy równolegle pracują nad zupełnie innym projektem budżetu i szukają oszczędności w prezydenckim programie opieki społecznej. Nie będzie zaskoczeniem wynik pracy Kongresu nad budżetem, będzie się on w znacznym stopniu różnił tak od propozycji B. Obamy, jak i od konkurencyjnej propozycji Republikanów.

Warto dodać, że w nowej propozycji budżetowej wydatki przyszłoroczne na obronę mają wynieść ok. 500 mld USD. Pentagon zaproponował w ramach oszczędności między innymi ograniczenie sił lądowych USA (do rozmiaru sprzed II wojny światowej), zamknięcie niektórych baz wojskowych, a także ograniczenie wzrostu wynagrodzeń i różnych świadczeń dla czynnych i emerytowanych wojskowych. Pentagon zapewnił, że w nowym budżecie administracja zamierza utrzymać w mocy zobowiązania USA wobec NATO i będą też środki na projekt budowy tarczy antyrakietowej w Europie.

Na koniec tych z konieczności krótkich rozważań warto dodać, że w cieniu sporów budżetowych w tym roku będą trwały negocjacje w sprawie zawarcia umowy dotyczącej handlu i inwestycji UE-USA (zwanej Transatlantyckim Partnerstwem Handlowym i Inwestycyjnym - TTIP). Zakończenie negocjacji w tym roku będzie sukcesem obu partnerów. Celem tej strategicznej koncepcji jest lepsze wykorzystanie potencjału gospodarczego i możliwości rozwojowych obu światowych centrów gospodarczych. TTIP ma stworzyć szansę na zbliżenie tych wielkich gospodarczych organizmów i usunięcia barier hamujących współpracę. Czy się uda?...

Magdalena A. KOLKA, Henryk S. TUSZYŃSKI, CGKL konsultant GRUPA DORADCZA