Świat: wydarzenia tygodnia 11/2014

Przeczytaj także: Świat: wydarzenia tygodnia 10/2014

• Od czasu pierwszych oznak kryzysu finansowego, globalne zadłużenie wzrosło o ponad 40 procent do 100 bln USD, ponieważ rządy zaciągały kredyty, żeby wydobyć swoje kraje z recesji, a firmy korzystały na rekordowo niskich stopach procentowych.
• Stany Zjednoczone rozpoczęły czwartą rundę negocjacji z Unią Europejską w sprawie stworzenia po obu stronach Atlantyku największej na świecie umowy dotyczącej strefy wolnego handlu. Jeśli powstanie, obejmie niemal połowę światowej gospodarki i może przyczynić się do wzrostu dochodów o 100 mld USD po obu stronach.
• Według chińskiego biura statystycznego sprzedaż detaliczna w Chinach w styczniu-lutym 2014 r. wzrosła o 11,8 proc. r/r. W grudniu 2013 wzrost sprzedaży detalicznej wyniósł 13,6 proc. r/r.
• Według rządowych danych Produkt Krajowy Brutto Japonii wzrósł w IV kw. 2013 r. o 0,7 proc. r/r. Rząd poinformował o kontynuacji dotychczasowej polityki gospodarczej.
• Według Departamentu Handlu sprzedaż detaliczna w USA w lutym wzrosła o 0,3 proc. m/m (poprzednio spadła o 0,6 proc. m/m).
• Szefowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego Christine Lagarde poinformowała, że na wniosek Rady Wykonawczej Funduszu, przebywająca w Kijowie misja MFW rozpocznie negocjacje z władzami Ukrainy ws. programu ratunkowego. Ukraina liczy na tegoroczną pomoc w wysokości ok. 15 mld USD.
• OECD zdecydowało o nasileniu współpracy z Ukrainą, by pomóc jej w stawianiu czoła wyzwaniom gospodarczym. Równocześnie poinformowało o wstrzymaniu negocjacji w sprawie przyjęcia Rosji do tej organizacji. To konsekwencje konfliktu o Krym. OECD działa od 1961 roku i skupia kraje rozwinięte o ustroju demokratycznym i gospodarce rynkowej. Obecnie w składzie organizacji jest 34. krajów (Polska przystąpiła do OECD w 1996 roku). Celem organizacji jest stymulowanie wzrostu gospodarczego i podnoszenie stopy życiowej, zajmuje się też pomocą dla najbiedniejszych krajów świata.
• Wenezuela jest w kryzysie ekonomicznym i politycznym. Rząd otrzyma wkrótce 5 mld USD kredytu od Chin. To trzecia transza kredytu inwestycyjnego w ramach Wspólnego Funduszu Chińsko-Wenezuelskiego (utworzonego w 2007 r.) z którego finansowane są wielkie projekty inwestycyjne. Wenezuela dostarcza Chinom 500 000 baryłek ropy naftowej dziennie.
• Rozmowy handlowe pomiędzy Iranem i Rosją doprowadziły do zawarcia wstępnego porozumienia w sprawie budowy co najmniej dwóch siłowni atomowych. W Buszerze działa już elektrownia atomowa o mocy 1000 MW, którą zbudowali Rosjanie.
• Na Wall Street wypłacono najwyższe premie od 2008 roku. Ich wysokość przekroczyła 26 mld USD. Wall Street zapomniała o kryzysie, w którym ma także swój udział.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

CO WYNIKA Z PLANÓW ROZWOJU ENERGETYKI ATOMOWEJ W IRANIE

Przeprowadzone ostatnio rozmowy pomiędzy Iranem i Rosją doprowadziły do zawarcia wstępnego porozumienia w sprawie budowy kolejnych reaktorów nuklearnych. Wynika z niego, że w pierwszym etapie w Iranie wybudowane zostaną przez rosyjskie firmy co najmniej dwie siłownie atomowe. Warto przypomnieć, że Buszerze działa już elektrownia atomowa o mocy 1000 MW, którą zbudowali Rosjanie...

Nie ulega wątpliwości, że dziś na każdą, nawet drobną informację z Iranu świat spogląda z dużą uwagą, a na informacje związane z energetyką jądrową reakcje są nawet alergiczne. Świat boi się, że gdy do wojowniczej retoryki Teheranu zostanie dodana broń jądrowa, to powstanie bardzo niebezpieczna mieszanka, grożąca wybuchem wojny z użyciem nawet broni nuklearnej.

Iran to kraj o wspaniałej historii, a dziś jest to kraj o władzy opartej na religii, którego głównym orężem są liczące się w świecie zasoby surowców energetycznych, w tym złoża ropy i gazu. Równocześnie kraj ten rozwija energetykę jądrową, planując na niej oprzeć gospodarkę kraju. Pierwsza elektrownia tego typu została zbudowana przez Rosjan, uruchomiona w 2011 roku, a przekazano ją w ręce Irańczyków w końcu 2013 roku. Kontrakt obejmuje oprócz zbudowania elektrowni dostawy paliwa atomowego i odbioru zużytego przez 10 lat...

W trakcie realizacji niedawno zakończonego kontraktu poważne zaniepokojenie tak w regionie, jak i wśród czołówki politycznej świata wywołał irański program wojskowy. W wyniku zaistniał kryzys polityczny, po jednej i drugiej strony pojawiały się groźby konfliktu zbrojnego. Liczne informacje pozwalały na oskarżanie Teheranu że pod pretekstem realizacji cywilnego programu nuklearnego chce zbudować bombę atomową i wejść do klubu atomowego. Jak wiadomo kryzys rozwiązano drogą dyplomatyczną. W końcówce ubiegłego roku Iran i sześć mocarstw: USA, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Chiny i Rosja podpisały porozumienie, w którym częściowo (na pół roku) zostały zniesione wcześniejsze sankcje wobec Teheranu, a w tym okresie negocjatorzy otrzymali zadanie poszukania porozumienia. W zamian Iran zobowiązał się, że w tym okresie nie wybuduje nowych instalacji do wzbogacania uranu.

Perspektywiczny, irański program rozwoju energetyki nuklearnej zawiera plany zbudowania ok. 20 reaktorów o sumarycznej mocy 20 tys. MW. W tej liczbie mają powstać jeszcze cztery reaktory w wyżej wymienionej Buszerze.

Jednak tym razem zaniepokojenie irańskimi planami w zakresie rozwoju energetyki nuklearnej nie jest związane z podejrzeniami o próbę zakamuflowanego rozwoju broni nuklearnej. Iran jest położony na terenach niestabilnych sejsmicznie. Nauczone wypadkiem w Fukushimie obawy krajów sąsiadów Iranu wydają się uzasadnione, bo teraz już nikt nie ma wątpliwości, ze tego typu konstrukcje muszą być też odporne na trzęsienia ziemi. Warto tu dodać, że niedawno, kolejny już raz w Iranie miało miejsce silne trzęsienie ziemi (epicentrum wstrząsu wystąpiło 60 km na północny wschód od elektrowni nuklearnej W Buszerze, a hipocentrum było na głębokości ponad 16 km).

Kraje Zatoki Perskiej głośno wyrażają swoje zaniepokojone, czy konstrukcja elektrowni w Buszerze jest odporna na przypadki poważnego trzęsienia ziemi. Iran i Rosja zapewniają, że tak obecna, jak i przyszłe elektrownie jądrowe spełnią wszelkie międzynarodowe normy bezpieczeństwa i będą pod kontrolą Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA).

Henryk S. KOLKA-TUSZYŃSKI, CGKL Grupa Doradcza