Kredyty bankowe: emeryci mocno zadłużeni

Przeczytaj także: Kredyty dla emerytów

Wielu emerytów wpada w długi nieraz z powodu własnej łatwowierności, ponieważ banki patrzą na nich przychylnym okiem, a także dlatego, że biorą pożyczki pod presją najbliższych. „W przypadku osób starszych niejednokrotnie są to pieniądze pożyczane dla któregoś z członków rodziny, który nie ma zdolności kredytowej i korzysta z uprzejmości dziadka czy wuja, ale zapomina, że raty należy spłacać. W efekcie braku spłaty firma, która była pożyczkodawcą, występuje na drogę sądową i po uzyskaniu tytułu wykonawczego kieruje sprawę do kancelarii komorniczej” – mówi Robert Damski, rzecznik Krajowej Rady Komorniczej. „Co gorsza, dłużnicy, zamiast negocjować warunki spłaty, zaciągają kolejne pożyczki, często na coraz mniej korzystnych zasadach. W efekcie bardzo szybko znajdują się w jeszcze większych tarapatach, gdyż okazuje się, że pieniądze rozchodzą się błyskawicznie, a pożyczkodawcy coraz usilniej domagają się zwrotu należności. Brak spłaty w konsekwencji może doprowadzić nawet do licytacji domu dłużnika. I tak pożyczone «na chwilę» kilka tysięcy złotych może doprowadzić do utraty całego majątku – dodaje.

Miliony kredytu dla staruszki

Tylko przecież banki, zanim udzielą kredytu, sprawdzają zdolność kredytową każdego klienta, czyli to, czy na spłatę długu będzie go stać. Korzystają także z raportów Biura Informacji Kredytowej, gdzie znajdują się informacje o wszystkich naszych zobowiązaniach bankowych. Jak więc możliwe, że emeryci z kilkoma kredytami przechodzą przez bankowe „sito”?

„Banki bardzo rzadko podają do biur informacji kredytowej dane o kredytach małej wartości. W efekcie bardzo szybko możemy zadłużyć się na sumy wielokrotnie przekraczające nasze miesięczne dochody. Coraz częściej problem ten dotyczy właśnie osób starszych”– wyjaśnia Robert Damski.
Zdarza się jednak, że emeryci, nawet z bardzo niskimi świadczeniami, zapożyczają się na naprawdę ogromne kwoty. Tak było w przypadku Marianny Jączek ze Śląska. Przed laty, kiedy Getin Bank wchodził na giełdę, pani Marianna razem z synem Janem postanowiła zainwestować w akcje tego banku. Namówili ich do tego sami pracownicy tej instytucji. „Mama miała 326 tys. zł oszczędności. Jako że była starszą osobą, dała mi pełnomocnictwo do dysponowania tymi pieniędzmi” – opowiada pan Jan. „Bank zastosował jakiś mechanizm, zgodnie z którym moja mama, 80-letnia wówczas kobieta z emeryturą w wysokości 1700 zł, dostała 20 mln zł kredytu! Cały mechanizm był po to, by sztucznie napompować popyt na akcje. Nie byliśmy tego świadomi. W rezultacie redukcja zamówień na akcje wyniosła aż 98 proc. Ale i tak ostatecznie bank podpisał z moją mamą aneks do umowy kredytowej na 99 tys. zł”.

Mimo tego ani pani Marianna, ani pan Jan nie byli w stanie spłacać rat. Bank wydał bankowy tytuł egzekucyjny i do pani Marianny zgłosił się komornik. „Co mógł jej zabrać, wszystko zabrał. Mama bardzo to przeżywała, zmarła” – opowiada pan Jan, który teraz walczy o sprawiedliwość przed sądem. Chce się dowiedzieć, jak to możliwe, że bank udzielił starszej osobie z tak niskimi dochodami ogromnego kredytu.

Wierzyciele, komornicy przejmujący cały majątek w zamian za długi – to chyba najgorsze, co może przytrafić się starszym osobom u kresu ich życia, zwłaszcza że starsze osoby wobec bankowej machiny zwykle są bezradne.

Procedura odzyskania długu przez bank zawsze wygląda tak samo: ten najpierw próbuje dojść z dłużnikiem do porozumienia – wysyła monity, dzwoni. Jeśli nie przynosi to rezultatu, bank wystawia tzw. tytuł egzekucyjny, który kierowany jest do sądu. Sąd ma – uwaga – trzy dni na wydanie tzw. klauzuli wykonalności. Wydaje takie postanowienie na posiedzeniu niejawnym, co oznacza, że kredytobiorca nie ma w praktyce żadnego prawa do obrony. Co dalej się dzieje? Nietrudno zgadnąć – komornik zajmuje emeryturę, licytuje majątek seniora.

Rząd nie pomoże emerytom

Obecnie, kiedy komornik zajmuje emeryturę z powodu niespłaconych rat bankowych kredytów, kwotą wolną od potrąceń jest połowa najniższego świadczenia – dziś to 415 zł brutto. I do tej kwoty można dokonywać potrąceń. Tylko jak osoby z najniższymi emeryturami za pozostałe 400, 500 czy 600 zł mają przeżyć cały miesiąc bez wpadania w kolejne długi?

Na pomoc emerytom postanowili ruszyć posłowie PiS. Przygotowali projekt ustawy, który zakładał, że kwota wolna od egzekucji komorniczej zostanie podniesiona do kwoty najniższej emerytury – dziś to 831 zł. I postulowali: skoro w przypadku pracowników wolna kwota od potrąceń to minimalna pensja, podobnie powinno być w przypadku emerytur. Ale rząd powiedział tym przepisom „nie”. „Przyjęcie regulacji, zgodnie z którą w przypadku dokonywania potrącenia ww. należności kwota wolna od potrąceń byłaby równa minimalnej emeryturze lub rencie, uniemożliwiłoby prowadzenie jakiejkolwiek egzekucji, gdy dłużnikiem byłby emeryt lub rencista otrzymujący najniższe świadczenie (wierzyciele emerytów i rencistów, pobierających świadczenia w tej wysokości nie mogliby dochodzić swoich roszczeń). Takie rozwiązanie budziłoby zastrzeżenia, z punktu widzenia słuszności uniknięcia odpowiedzialności finansowej za zachowania niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a za takie trzeba byłoby uznać niewywiązywanie się z zobowiązań publicznoprawnych i cywilnoprawnych” – tak brzmiało stanowisko rządu. Rezultat jest taki, że projekt ustawy w Sejmie odrzucono. I tak emeryci w nierównej w swojej walce z bankami i całą marketingową machiną zostali sami.