Równość płci? Za 168 lat

Przeczytaj także: Ambicje zawodowe w kieszeni. Dyskryminacja kobiet ma się dobrze

Jednym ze wskaźników, który może obrazować stopień realizacji tego celu, jest odsetek kobiet w kadrze zarządzającej. Francuski oddział Great Place to Work® postanowił wziąć pod lupę sytuację zawodową Francuzek, ponieważ nad Sekwaną - pomimo wielu lat egalitaryzmu - panie wciąż stanowią zaledwie 13% menedżerów.

Jeszcze większe światło na sytuację kobiet na francuskim rynku pracy rzuca analiza struktury kadry zarządzającej spółek należących do CAC 40, czyli indeksu 40 najsilniejszych spółek francuskiej giełdy. Jej wyniki nie napawają optymizmem. W 12 firmach w najwyższym kierownictwie na próżno szukać kobiet, a w kolejnych 9 ich udział nie przekracza zupełnie symbolicznych 10%. Co stoi za tą sytuacją?

Aby poznać przyczynę trudności w awansowaniu kobiet na wyższe stanowiska, Great Place to Work® przeprowadził pogłębione badania ankietowe. Okazuje się, że stereotypowe wyobrażenia dotyczące kompetencji i umiejętności kobiet są wciąż bardzo rozpowszechnione, a – co gorsze – są częściowo podzielane przez same kobiety. Oprócz macierzyństwa wśród najczęściej wskazywanych w badaniu przyczyn gorszego traktowania kobiet i ich trudności w awansie znalazły się: seksistowskie podejście, a także tradycja typowa dla danej branży czy też tradycja panująca w danym przedsiębiorstwie.

Na kompetencje i wykształcenie kobiet wskazywało istotnie mniej respondentów. I trudno się temu dziwić. W większości krajów europejskich kobiety są lepiej wykształcone od mężczyzn i częściej od nich mogą się wykazać dyplomem wyższych uczelni. Ale i tutaj statystyka nie oddaje całej sytuacji. Kobiety znacznie rzadziej decydują się na studia na kierunkach matematycznych i technicznych, i w ogóle takich, które wymagają znajomości nauk ścisłych. Wiele wskazuje na to, że powodem takiego stanu rzeczy jest samokrytycyzm kobiet, które nisko oceniają swoje możliwości w typowo męskich specjalizacjach. To najlepiej pokazuje, pod jak wielkim wpływem stereotypowych wyobrażeń o samych sobie są nadal kobiety. Nawet w Europie XXI wieku wizerunek kobiety, która robi karierę zawodową bywa negatywny, a to osłabia wolę, żeby próbować coś zmienić w świecie zdominowanym przez mężczyzn.

Ann-Sophie De Pauw, belgijska ekspertka w dziedzinie zarządzania, przeprowadziła ciekawy eksperyment . Na prawdziwe ogłoszenia o pracy wysłała 1200 wymyślonych ofert z CV, w których aplikujące osoby ubiegały się o stanowisko o stopień wyższe niż zajmowane dotychczas. Okazało się, że kobieta ma o 33% mniejszą szansę zostać zaproszona na spotkanie w sprawie pracy. Słowem, drzwi do awansu na odpowiedzialne stanowisko, na którym jest wymagana głęboka, usystematyzowana wiedza, często techniczna, i umiejętność podejmowania złożonych decyzji, są szerzej otwarte dla mężczyzn niż kobiet. W przypadku awansu na stanowiska, na których liczyły się umiejętności interpersonalne i liderskie na poziomie zarządzania zespołem, szanse obu płci były porównywalne. Zdaniem ekspertki stanowiska bardziej odpowiedzialne i prestiżowe są powierzane częściej mężczyznom, bo uchodzą za bardziej efektywnych, logicznych i racjonalnych. Natomiast kobiety są chętnie widziane na stanowiskach, na których liczy się umiejętność budowania relacji, bo postrzegane są jako bardziej wrażliwe i empatyczne niż mężczyźni.

Jak silny jest stereotyp o istnieniu różnicy w przywództwie w wersji męskiej i kobiecej potwierdza wspomniane badanie Great Place to Work® „Kobiety w biznesie” przeprowadzone we Francji. Wiarę w tę zasadniczą różnicę podziela aż 71% Francuzów. W ogólnym przeświadczeniu zarządzanie w wersji kobiecej ma jednak także wiele zalet. Są to: umiejętność słuchania, zdolności komunikacyjne oraz wspomniana już empatia. Znacznie gorzej oceniane jest strategiczne myślenie czy zwykły pragmatyzm.

To może świetnie tłumaczyć podziały na zawody bardziej damskie i męskie. Wiele kobiet znajduje zatrudnienie w branży związanej z mediami i komunikacją czy HR, podczas gdy im bliżej stanowisk oznaczających konkretną władzę, tym mniej tam kobiet.

A jednak coraz więcej badań i analiz pokazuje, że obecność kobiet na wysokich stanowiskach zarządczych wpływa pozytywnie nie tylko na funkcjonowanie społeczne firmy, ale i na jej wyniki ekonomiczne. Amerykańscy eksperci z przeanalizowali dane pozyskane od pracowników firm, które znalazły się na liście Fortune’s 100 Best Companies to Work For. Okazało się, że atmosfera i jakość pracy były przez pracowników wyżej oceniana w tych firmach, w których zarządach zasiadały kobiety.

Symptomatyczne było także porównanie dwóch rankingów. Gdy przyjrzano się bliżej firmom z listy Fortune 500 (coroczny ranking 500 największych amerykańskich przedsiębiorstw), okazało się, że aż w 14,2% z nich nie było żadnej kobiety w zarządzie. W przypadku listy Fortune’s 100 Best Companies to Work For (lista 100 Najlepszych Miejsc Pracy w USA przygotowywana w oparciu o badanie Great Place to Work® i publikowana corocznie przez Fortune) ten odsetek spadał do 3,7%. Ta różnica ponad 10 punktów procentowych pozwala postawić tezę, że kobiety we władzach firmy odgrywają olbrzymią rolę i że ich obecność sprzyja budowaniu great place to work.

W badaniu przeprowadzonym przez Great Place to Work® we Francji, tym razem wśród specjalistów HR, znalazło się pytanie o najważniejsze cechy menedżerskie, jakie powinien mieć lider przyszłości. Wśród piątki najczęściej wymienianych cech znalazły się tzw. umiejętności miękkie, w tym inteligencja emocjonalna, umiejętność negocjacji oraz pracy w zespole. Większość ekspertów z obszaru HR zgodnie potwierdza, że to właśnie umiejętności miękkie, czyli kompetencje społeczne, wzbudzają coraz większe zainteresowanie pracodawców. W czasach, kiedy coraz więcej mówi się o sztucznej inteligencji i cyfrowym świecie, miękkie umiejętności mogą zyskiwać na wartości. Wydaje się, że drzwi do awansu na najwyższe stanowiska otwierają się szeroko dla obu płci. Warto, aby kobiety były świadome tych zmian i swojej w nich roli.