Czy Internet zabija świat kultury?

Przeczytaj także: Wydatki na kulturę w Polsce w 2010 r.

• Badanie nie potwierdziło tezy o zastępowaniu obiegów formalnych przez nieformalne. Osoby najintensywniej uczestniczące w nieformalnych obiegach treści, tj. internauci ściągający pliki, są największym segmentem wśród kupujących. Stanowią 32% kupujących książki, 31% kupujących filmy i ponad połowę grupy osób kupujących muzykę. Stanowią oni również największy segment wśród osób pożyczających sobie treści. Osoby znajdującej się w tej grupie traktują najprawdopodobniej różne obiegi treści jako komplementarne. Co istotne, podobnie jak w przypadku przeciwstawnej grupy osób – korzystających z obiegu nieformalnego, ale nie z formalnego – istnieje związek między odsetkiem korzystających a wiekiem: największy procent jednocześnie kupujących i korzystających w Sieci stanowi grupa wiekowa 15–24 lata.
• Większość Polaków – aż 62% – nie uczestniczy ani w formalnych, ani w nieformalnych obiegach treści kulturowych. Ich główną formą aktywności kulturowej jest zapewne oglądanie telewizji, którą na potrzeby tego badania wyłączyliśmy z kategorii formalnego obiegu treści. Natomiast jedna czwarta Polaków to osoby, które uczestnicząc w nieformalnym obiegu, nie kupują żadnych treści w obiegu formalnym. Przynależność do tej grupy jest silnie związana z wiekiem – odsetek takich osób jest dużo wyższy w młodszych pokoleniach, a spada gwałtownie powyżej 50. roku życia.
• Czynnikiem dramatycznie różnicującym zainteresowanie treściami kultury – oczywiście powiązanym m.in. z wiekiem i z wykształceniem – jest korzystanie z internetu. W porównaniu z osobami niekorzystającymi z internetu przeciętny internauta niemal trzykrotnie częściej kupuje książki i filmy, aż siedmiokrotnie częściej kupuje muzykę. Co istotne, w wypadku form dostępu do treści kultury niewymagających nakładów finansowych, czyli pożyczania książek, filmów czy nagrań audio, te różnice są jeszcze większe.
• Wyraźniejszy kontrast uwidocznia rozróżnienie internautów i aktywnych internautów, którym poświęcono drugą część badania. Aktywni internauci okazali się być grupą wyjątkowo kulturalną – np. 89% tej grupy deklaruje, że w minionym roku przeczytało książkę. Równocześnie udział w nieformalnym obiegu treści jest wśród aktywnych internautów niemal powszechny. Najwięcej z nich – 88% – uczestniczy w nieformalnym obiegu muzyki; 73% w nieformalnym obiegu książek; 78% w nieformalnym obiegu filmów (wszystkie dane dotyczą aktywności w ostatnich 3 miesiącach przed realizacją badania). Obiegi te obejmują zarówno ściąganie treści z Internetu, korzystanie z treści ściągniętych przez innych domowników, kopiowanie treści od rodziny i znajomych, ale też na przykład kserowanie i skanowanie książek, pożyczanie sobie płyt CD i DVD lub korzystanie z biblioteki. Jeśli połączymy aktywność w tych trzech obszarach, to 72% respondentów deklaruje ściąganie plików z internetu – na przykład z sieci wymiany plików lub ze stron z plikami.
• Jeśli udział w tych obiegach zdefiniujemy jeszcze szerzej, tak by objął wszelkie nieformalne kanały dostępu do treści (a więc też na przykład streaming, wymienianie się plikami przez znajomych itd.), to udział w takich obiegach deklaruje 92% przebadanych aktywnych internautów. Uwzględniając także nieformalne obiegi treści w formatach fizycznych (np. wymianę i kopiowanie książek lub płyt CD i DVD), to w tak zdefiniowanych obiegach uczestniczą praktycznie wszyscy przebadani (95%). Badanie dowodzi więc, że wśród osób korzystających na co dzień z internetu nieformalna, pozarynkowa ekonomia treści kulturowych jest normą. Dodatkowo trzy czwarte badanych deklaruje udział w obiegach związanych ze ściąganiem treści.
• Jak badani uzasadniają swój udział w nieformalnym obiegu treści? Dla trzech czwartych najważniejszymi powodami są cena oraz większy wybór treści dostępnych w internecie, dwie trzecie wskazuje na większą aktualność oferty z Sieci.
• Nowe technologie nie pozostają bez wpływu na sposoby korzystania z treści, czego dobrym przykładem jest muzyka. Zaledwie 8% osób pobierających muzykę z Sieci, ściąga wyłącznie całe albumy. 31% zarówno całe albumy, jak i pojedyncze pliki, za to aż 61% ściąga tylko pojedyncze pliki z muzyką! Fragmentaryzację albumów z muzyką widać też w strukturach kolekcji.
• Spośród osób korzystających w ostatnim miesiącu na komputerze z pliku z filmem, muzyką lub książką, aż 59% pożyczyło lub skopiowało filmy lub seriale od znajomych. Widać więc wyraźnie, że na techniczne sieci wymiany plików nakładają się sieci społeczne – wymiana filmów jest częścią życia rodzinnego i towarzyskiego.
• Jaki jest stosunek aktywnych internautów do obiegu nieformalnego? Dwie ekstremalne postawy reprezentują fani obiegu nieformalnego (8%), uważający, że „przecież i tak wszyscy ściągają”, oraz zdecydowani krytycy (11%), zdaniem których ściąganie jest kradzieżą, a prawo powinno być surowsze dla osób pobierających z Internetu nieautoryzowane treści. Zdaniem trzeciej grupy (13%) „ściąganie jest łatwiejsze” – do obiegu formalnego zniechęca ich nie cena, lecz niewygody związane z korzystaniem z oficjalnej oferty, jakich nie widzą w obiegu nieformalnym. Ostatnia – i zarazem najliczniejsza, bo obejmująca aż połowę aktywnych internautów – grupa twierdzi, że nieformalny obieg po prostu poszerza ich horyzonty. Za kluczowy uważają fakt, że dzięki Internetowi znają więcej i wiedzą więcej – a nie, że mogą pozyskiwać treści za darmo.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. mat. prasowe

Uczestnictwo w różnych obiegach treści ze względu na wiek (n=1004)

Młody wiek najsilniej wiąże się z uczestnictwem w nieformalnych obiegach sieciowych

Kliknij, aby przejść do galerii (5)

Przeczytaj także: Kultura w Polsce w 2018 r.