Europa: wydarzenia tygodnia 2/2012

Przeczytaj także: Europa: wydarzenia tygodnia 1/2012

• Agencja ratingowa S&P obniżyła ratingi 9 krajom UE. Ratingi Francji i Austrii spadły z najwyższego poziomu AAA o jeden poziom, o dwa poziomy obniżono ratingi Hiszpanii, Portugalii, Cypru i Włoch. O jeden poziom obniżono rating Słowacji, Słowenii i Malty. Nie został obniżony rating gospodarki UE niemieckiej. Spodziewane jest też obniżenie ratingów europejskich krajów przez agencję Fitch.
• Według federalnego urzędu statystycznego w 2011 roku PKB Niemiec wzrósł o 3 proc. chociaż w IV kwartale gospodarka Niemiec skurczyła się o ok. 0,25 proc. Siłą napędową wzrostu gospoarczego były wydatki konsumpcyjne oraz inwestycje. Eksport wzrósł o 8,2 proc. r/r., a import o 7,2 proc. r/r. Deficyt spadł poniżej 3 proc. PKB. Inflacja wyniosła 2,3 proc.
• Według Eurostatu w listopadzie stopa bezrobocia w strefie euro wyniosła 10,3 proc., a w całej Unii 9,8 proc. W krajach Unii Europejskiej 23,7 mln osób aktywnych zawodowo nie miało pracy, a w strefie euro 16,37 mln. Najwyższe bezrobocie jest w Hiszpanii (22,9 proc.), Grecji (18,8 proc.) i na Litwie (15, 3 proc.), a najniższe było w Austrii (4 proc.), Luksemburgu i Holandii (4,9 proc.) oraz w Niemczech (5,5 proc.).
• W UE trwają przygotowania do wprowadzenia embarga na irańską ropę w związku z ich programem nuklearnym. Jest propozycja, aby europejskie firmy mogły nadal otrzymywać od irańskich przedsiębiorstw spłatę długu w postaci dostaw ropy. Wiele wskazuje na to, że zakaz importu ropy naftowej ma wejść w życie po sześciu miesiącach, a zakaz dostaw produktów petrochemicznych - po trzech miesiącach. Ostateczne decyzje zostaną podjęte na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych UE 23 stycznia. Iran dziennie sprzedaje ok. 450 tys. baryłek ropy naftowej do Unii Europejskiej (jest to 18 proc. irańskiego eksportu). Głównymi odbiorcami są Włochy, Hiszpania i Grecja.
• Według agencji ratingowej Fitch Francja jest najsłabszym krajem w Europie, które mają u niej rating kredytowy AAA, chociaż ostatnio agencja obniżyła ten rating zmianą perspektywy ze stabilnej na negatywną. Francja ma największy strukturalny deficyt budżetowy w tej grupie krajów, chociaż ma lepszą sytuację niż Wielka Brytania i USA. Przewiduje się, że w 2014 roku zadłużenie Francji osiągnie poziom 92 proc. PKB.
• Ukraina obniża pobór gazu z Rosji z 100-110 mln m sześc. gazu dziennie nawet do ok. 27 mln m sześc. Przyczyną jest wysoka cena gazu, niechęć Gazpromu do obniżki cen i trudna sytuacja finansowa Ukrainy. Podjęto decyzję o zwiększeniu poboru energii z elektrowni opalanych ukraińskim węglem (znacznie tańszym).
• W ciągu 2011 roku wzrosło o ok. 10 proc zagraniczne zadłużenie Rosji do ok. 539 mld USD. Na ten poziom zadłużenia i jego wzrost składa się zadłużenie rosyjskich prywatnych firm (w 2011 r. wzrosły o 31,5 mld USD do kwoty 329,7 mld USD). Rosyjskie banki zwiększyły zagraniczne długi o 19,8 mld USD., do kwoty 164 mld USD. Instytucje państwowe Rosji w 2011 roku zmniejszyły zagraniczne zadłużenie o 959 mln USD do ok. 33,6 mld USD na początku 2012 r.
• Niemcy i Francja forsują podatek od transakcji finansowych (Financial Transaction Tax - FTT). Ma on obowiązywać w strefie euro, a nie w całej UE, bo przeciwna temu jest Wielka Brytania. Koncepcję wprowadzenia w tym roku tego podatku skrytykowało Paris Europlace - francuskie stowarzyszenie rynku kapitałowego twierdząc, że taki podatek będzie szkodliwy dla gospodarki Francji. Podatek ten określa się mianem podatku Tobina, od nazwiska amerykańskiego laureata Nobla z dziedziny ekonomii Jamesa Tobina,
• Norweski koncern paliwowy Statoil poinformował o odkryciu nowego złoża na Morzu Barentsa. Zasoby tego złoża (zawierającego ropę i gaz) oszacowano na 200-300 milionów baryłek ropy. Dostęp do Morza Barentsa mają Norwegia i Rosja.

Komentarz do wydarzeń gospodarczych

---

ZMIANY NA WĘRZECH. DO CZEGO ZMIERZA V. ORBAN I FIDESZ?

Aktywność węgierskiego rządu Viktora Orbána jest ostatnio obserwowana przez Europę z coraz większą uwagą, ale i niepokojem. Kilka miesięcy temu z dużą krytyką także w społeczności międzynarodowej spotkały się decyzje rządu skierowane w stronę węgierskich mediów, które praktycznie ograniczają ich niezależność. Te zmiany zostały też negatywnie ocenione w Brukseli. Ostatnio do tamtych działań doszły ustawa zmieniająca ustrój banku centralnego i zmiany w węgierskiej konstytucji. Uległ też zmianie system wyborczy na korzyść partii Orbána i ograniczona została niezależność szeregu naczelnych instytucji. Ten zestaw decyzji w dużym stopniu zmieniający system polityczny na Węgrzech zbiegł się z szybko pogarszająca się sytuacją gospodarczą....

Po ostatnich wyborach na Węgrzech powstała specyficzna sytuacja polityczna. Wybory zdecydowanie wygrała partia Fidesz, a autorski rząd stworzył przywódca tej partii Viktor Orban. Zwycięska partia uzyskała większość w parlamencie i jest to większość konstytucyjna. Tę przewagę wykorzystano przeciw opozycji w pierwszej kolejności wprowadzając regulacje uderzające w niezależność mediów. W konstytucji umieszczono też zapis na trwale piętnujący partię opozycyjną (jako organizację przestępczą). Wprowadzono również nową ordynację wyborczą i podział na okręgi wyborcze, które są korzystne dla partii rządzącej.

Wobec sporów rządu z bankiem centralnym, rządząca partia też wprowadziła nowe regulacje w tym zakresie. W ich wyniku praktycznie zwiększono kontrolę rządu nad tym bankiem, zmieniono zakres kompetencji i rozwiązania organizacyjne w obszarze działania banku centralnego i nadzoru bankowego, ograniczono też kompetencje prezesa banku centralnego (przy okazji znacznie zmniejszono jego zarobki...).

Wprowadzone zmiany w różnych obszarach życia od początku krytykuje tak opozycja (co jest normalne) jak i opinia międzynarodowa. Wielu komentatorów uważa, że wprowadzane kolejno zmiany ustawowe zmierzają w kierunku rządów autorytarnych. Krytycznie o tych działaniach wypowiadają się też politycy unijni.

Szczególnej krytyce poddano ostatnio wprowadzone zmiany ustawowe związane z systemem bankowym. Jednak obecnie powstała szczególnie korzystna sytuacja, by skłonić węgierski rząd do wycofania się z niektórych podjętych decyzji. V. Orban poprosił MFW o nową linię kredytową wartą 20 mld euro. Jednak negocjacje w tej sprawie zostały zawieszone, a MFW i UE stwierdziły, że wprowadzone zmiany dotyczące banku centralnego uderzają w jego niezależność i dają rządowi wpływ na politykę monetarną. Oświadczyły, że w tej sytuacji nie zamierzają tych negocjacji wznowić, dopóki kraj nie zmieni reguł dotyczących banku centralnego. Nie mając innego wyjścia węgierski rząd poinformował o gotowości do modyfikacji niektórych kontrowersyjnych zapisów dotyczących systemu bankowego i banku centralnego. Jednak według obserwatorów jest jeszcze spory obszar spraw, w których stanowiska węgierskiego rządu oraz MFW i KE są odległe od siebie i to uniemożliwia powrót do stołu rozmów.

Ostatnio także przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso zapowiedział, że UE użyje wszystkich dostępnych środków, aby skłonić Węgry przestrzegają zasad unijnych. Będziemy śledzili rozwój sytuacji na Węgrzech...