Jakość życia i spójność społeczna w Polsce 2011

Przeczytaj także: Polskie miasta: znamy liderów jakości usług komunalnych i społecznych

Materialne aspekty jakości życia gospodarstw domowych

Materialne warunki bytu, a w szczególności sytuacja finansowa gospodarstw domowych, determinują wiele innych aspektów składających się na jakość życia. Dostępność oraz poziom konsumpcji dóbr i usług zależą w dużej mierze od możliwości finansowych rodziny, a stabilność finansowa zwiększa poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia z różnych aspektów życia.

Źródła dochodów

Z badania wynika, że na początku 2011 r. prawie połowa (48%) gospodarstw domowych w Polsce utrzymywała się głównie z pracy najemnej. W miastach praca najemna stanowiła najważniejsze źródło utrzymania dla ok. 50% rodzin, natomiast na wsi – dla ok. 43%. Praca na własny rachunek poza rolnictwem była głównym źródłem dochodów dla ok. 8 % rodzin, a praca w użytkowanym gospodarstwie rolnym – dla nieco ponad 4 % gospodarstw domowych w kraju. Na wsi dochody z rolnictwa stanowiły przeważające źródło utrzymania dla co dziewiątej rodziny (ponad 11%). Świadczenia emerytalne stanowiły podstawę utrzymania dla 29% gospodarstw domowych (w miastach ok. 30%, na wsi ok. 27%) natomiast renty – dla niecałych 7% (w miastach ok. 6%, na wsi ok. 8%). Dla co pięćdziesiątego gospodarstwa domowego najważniejszym źródłem dochodów były różnego rodzaju świadczenia dla bezrobotnych lub świadczenia społeczne (w tym świadczenia z pomocy społecznej i zasiłki rodzinne).

Subiektywne oceny sytuacji dochodowej

Sytuacja dochodowa rodzin jest zróżnicowana. Na podstawie deklaracji respondentów szacuje się, że ok. 15 % gospodarstw domowych żyje w dostatku, a w tym co pięćdziesiąta rodzina może sobie pozwolić na pewien luksus. Jednocześnie jednak trzydzieści na sto gospodarstw domowych żyje na co dzień raczej skromnie (gospodarstwo musi codziennie bardzo oszczędnie gospodarować pieniędzmi), a w 6 % gospodarstw domowych pieniędzy nie starcza nawet na podstawowe potrzeby.

Najlepiej swoją sytuację dochodową oceniają mieszkańcy dużych miast, a relatywnie najgorzej – mieszkańcy małych miast i wsi. Najwyższym odsetkiem rodzin żyjących na wysokim poziomie odznacza się region centralny, na co decydujący wpływ ma relatywnie wysoki poziom dochodów w aglomeracji warszawskiej. Jednocześnie region centralny (woj. mazowieckie i woj. łódzkie) charakteryzuje wysoki udział gospodarstw domowych, którym nie starcza pieniędzy nawet na podstawowe potrzeby. Świadczy to o dużym wewnętrznym zróżnicowaniu sytuacji dochodowej w tym regionie.
Postrzeganie nierówności dochodowych

Badanie spójności społecznej wskazuje na powszechne poczucie zbyt dużego zróżnicowania dochodowego w Polsce i na wysoki poziom egalitaryzmu. Prawie 90% osób w wieku 16 lat i więcej zgadza się ze stwierdzeniem, że różnice dochodów w Polsce są zbyt duże. Bez mała cztery piąte osób w tym wieku uważa, że do obowiązków państwa powinno należeć zmniejszenie dysproporcji w tym zakresie, a w opinii 83% osób państwo powinno zapewnić każdemu podstawowe minimum dochodów.