Szara strefa a wyroby akcyzowe 2010

Przeczytaj także: Przemyt papierosów w Polsce

Problem szarej strefy, względnie ograniczony w skali całej gospodarki Polski, zyskuje jednak szczególne znaczenie w odniesieniu do towarów akcyzowych, w tym zwłaszcza branży tytoniowej, paliwowej oraz spirytusowej. Branże te obciążone są, w porównaniu do innych sektorów gospodarki, nieproporcjonalnie wysokimi ciężarami podatkowymi. Udział podatków w cenie detalicznej produktu końcowego sięga niekiedy nawet 80-90%. Tak znaczna skala opodatkowania wynika zarówno z przyczyn historycznych (np. dawne państwowe monopole), jak i z łatwości ściągania podatków (ograniczona liczba przedsiębiorców) i tym samym prostoty przysporzenia znacznych dochodów podatkowych.

Istotnym czynnikiem wpływającym na wysokość opodatkowania są również kwestie regulacyjne oraz realizacja celów polityki gospodarczej danego państwa (np. promo wanie określonych typów paliw czy ograniczanie spożycia niektórych towarów). Zarówno w przypadku Polski jak i innych państw członkowskich UE istotnym czynnikiem determinującym wartość akcyzy są regulacje minimalnych stawek narzucanych przez prawo europejskie. Poziom tych stawek jest jednolity dla całej Europy i nie uwzględnia w pełni różnic w poziomie dochodów mieszkańców, jak i potencjalnej dostępności przemytu z krajów leżących poza granicami UE.

Specyfika szarej strefy

Zjawisko szarej strefy w branży tytoniowej, a w szczególności przemyt papierosów i innych wyrobów tytoniowych, należy do największych problemów państw członkowskich Unii Europejskiej. Wśród podrobionych towarów zabezpieczonych w 2010 r. na terenie UE, aż 42% stanowiły papierosy i inne wyroby tytoniowe. Straty budżetu UE i budżetów państw członkowskich tylko z tytułu przemytu papierosów szacuje się na 10 mld euro. Komisarz Unii Europejskiej ds. podatków i służby celnej Algirdas Semeta uznał niedawno publicznie, że przemyt wyrobów tytoniowych jest dla podległej mu jednostki szczególnym wyzwaniem. Dostępne dane wskazują, iż w skali całej Unii nielegalnie sprowadzone wyroby tytoniowe stanowią corocznie 15% legalnej sprzedaży. Głównym źródłem przemytu nielegalnych towarów akcyzowych na teren Unii Europejskiej są Chiny, jednak największe problemy w zakresie przeciwdziałania i zwalczania nielegalnego obrotu towarami akcyzowymi mają miejsce na wschodniej granicy UE, gdyż większość tych towarów pochodzi z Rosji, Białorusi, Ukrainy oraz Mołdawii. Polska znajduje się w strategicznej pozycji, gdyż wiodą przez nią główne szlaki przemytu.