Molestowanie seksualne w miejscu pracy

Przeczytaj także: Molestowanie w pracy: problem czy nie?

Opisywane w literaturze przypadki molestowania seksualnego dotyczą - co nie powinno być zaskoczeniem - najczęściej kobiet. Ofiarami stają się w przeważającej większości kobiety młode w miejscu ich pierwszej pracy lub kobiety powracające do pracy po dłuższym urlopie.

Według raportu z badań amerykańskiego Funduszu na Rzecz Obrony Prawnej i Edukacji ponad 50% kobiet - ofiar przemocy odchodzi z pracy właśnie z powodu występującego tam molestowania seksualnego, a ponad 70% zatrudnionych kobiet przyznaje się do tego, że były ofiarami przemocy w miejscach swojej pracy. Jeśli doda się do tego dane na temat gwałtów i przemocy seksualnej poza miejscami pracy - wyłania się tragiczny obraz. "Tradycyjnie uważa się, że przemoc wobec kobiet może się zdarzyć na ulicy lub w domu - głosi raport - tymczasem spotyka ona kobiety we wszystkich aspektach ich życia, a miejsce pracy wcale nie jest ostatnim, gdzie przemoc może wystąpić. Psychiczne i fizyczne skutki takiej przemocy wpływają nie tylko na zdrowie i bezpieczeństwo socjalne kobiet i ich rodzin, ale także na produkt krajowy. Molestowanie seksualne w miejscu pracy przekłada się bowiem na setki tysięcy dni opuszczonych w ciągu roku w pracy, powodując częste zmiany miejsca zatrudnienia i w konsekwencji sprzyjając bezrobociu.[3]

W ostatnich latach rośnie jednak liczba tych przypadków molestowania seksualnego, w których ofiarami są mężczyźni (ok.12% przypadków) oraz osoby tej samej płci, co sprawca molestowania.

Pierwszy proces sądowy związany z molestowaniem seksualnym odbył się w USA w 1976r. Wtedy też prawnie uznano to zjawisko za przejaw dyskryminacji płciowej. Niemniej molestowanie seksualne znane jest od pradziejów, albowiem już Księga Rodzaju (39.1-39.20) opisuje kazus - jakbyśmy to dzisiaj nazwali - molestowania seksualnego. Jest nim przypadek Józefa, zatrudnionego jako zarządca majątku Potifara, który utracił pracę i został uwięziony wtedy, gdy odmówił świadczenia usług seksualnych żonie swego pracodawcy.

Problem molestowania został silnie nagłośniony w latach dziewięćdziesiątych, kiedy to w USA w 1994r. powstał film w reżyserii Barrego Levinsona, ukazujący szantaż seksualny, chociaż nie w jego stereotypowej postaci.[4] W Polsce film był rozpowszechniony pod tytułem "W sieci". Pokazuje on typowe dla molestowania seksualnego zachowania, a powtarzane na ekranie sformułowania: "podłożem molestowania nie jest seks - jest nim władza", akcentuje złożoną problematykę motywów, jakimi kieruje się sprawca (Demi Moore, grająca rolę przełożonej, molestuje podległego sobie kierownika działu - w tej roli Michael Douglas). W psychologicznych genezach molestowania seksualnego akcentuje się także znaczenie czynników indywidualnych, sytuacyjnych i kulturowych. Szczególnie ważny okazuje się właśnie fenomen statusu i władzy. Przyjmuje się tutaj hipotezę o poznawczym podłożu molestowania, wyrażającym się w istnieniu u sprawców poznawczej korelacji między seksualnością a władzą (dominacją). Oznacza to, iż sprawcy posiadają powiązane ze sobą schematy poznawcze seksu i dominacji, a więc nie tylko "nie wyobrażają sobie" seksu bez dominacji, ale i przeciwnie - statusu władzy bez seksu.

W analizach molestowania seksualnego podkreśla się także uwarunkowania kulturowe związane z różnicami w społecznym statusie kobiet i mężczyzn oraz akceptacji agresywności, także seksualnej u mężczyzn. Kobiety w pracy powinny zajmować podporządkowane stanowiska, być opiekuńcze i lojalne, a także "dostępne seksualnie".

W kulturach nowoczesnych zwraca uwagę bogaty repertuar zachowań na różnych stadiach intymności oraz niskie wskaźniki przemocy seksualnej, w kulturach tradycyjnych istnieje uboga etykieta i brutalizacja w postępowaniu.

Różnice między sprawcami -kobietami i mężczyznami -molestowania seksualnego dotyczą głównie statusu. Mężczyźni są zazwyczaj przełożonymi swoich ofiar, kobiety często nie różnią się od molestowanych przez siebie statusem zawodowym.