Nie tylko cła hamują wzrost PKB w strefie euro

Przeczytaj także: Wzrost gospodarczy nieznacznie przyspieszy

1. Nierównomierne tempo wzrostu w regionie

Tempo wzrostu PKB w strefie euro utrzymuje się na umiarkowanym poziomie 0,2–0,4% kw/kw. Wciąż widoczne są różnice między krajami – liderami wzrostu są Polska, Chorwacja i Hiszpania, podczas gdy Niemcy oraz część państw Europy Środkowo-Wschodniej (m.in. Austria, Rumunia i Węgry) notują stagnację. Słabe wyniki sektora przemysłowego w tych krajach znajdują odzwierciedlenie w spadku eksportu i inwestycji.

Różnice w tempie wzrostu utrzymają się w tym roku, ale będą się zmniejszać w latach kolejnych. Zgodnie z prognozami EY, w Hiszpanii wzrost PKB spowolni z 3,2% w 2024 r. do 2,9% w 2025 r. i 1,5% w 2027 r. W Niemczech, gospodarka pozostanie w stagnacji w br., ale dzięki ekspansji fiskalnej dynamika PKB powinna wzrosnąć do 1,1% w przyszłym roku i do ponad 2% w 2027 r. We Francji oczekiwany wzrost wynosi 0,9% w 2025 r., 1,4% w 2026 r i 1,3% w 2027 r., a we Włoszech odpowiednio 0,4%, 0,7% i 0,5%. Wśród średnich gospodarek liderem pozostanie Polska – prognozowany wzrost to 3,4–3,5% w latach 2025–26. Kraje nordyckie także odnotują lekkie ożywienie, choć słabsze wyniki sektora ropy i farmacji ograniczą wzrost ich PKB w 2025 r.

2. Inflacja blisko celu, ale presja na ceny usług utrzymuje się

Zarówno inflacja ogółem, jak i inflacja bazowa stopniowo zbliżają się do celu ustalonego przez Europejski Bank Centralny (EBC) na poziomie 2%.

Oczekujemy, że inflacja ogółem w strefie euro utrzyma się w okolicach 2% w całym 2025 r. Inflacja bazowa będzie jednak nieco podwyższona – w pobliżu 2,5% r/r. Jej spadku do 2% średniorocznie można spodziewać się w przyszłym roku – tłumaczy Marek Rozkrut, Partner EY, szef Zespołu Analiz Ekonomicznych, Główny Ekonomista EY na Europę i Azję Centralną. 

Główne źródła presji inflacyjnej to ceny usług i podwyżki podatków pośrednich. W krajach Europy Środkowo-Wschodniej, takich jak Polska czy Czechy, inflacja usług pozostaje podwyższona (4-6%) ze względu na silny wzrost wynagrodzeń.

Poza strefą euro, inflacja wykazuje znaczne zróżnicowanie. Czechy i Polska zbliżają się do celów inflacyjnych, natomiast Rumunia i Bułgaria pozostają w tyle – głównie ze względu na utrzymującą się znaczną inflację bazową. Najniższa presja cenowa występuje w krajach nordyckich i Szwajcarii. Wysoka inflacja utrzymuje się natomiast na Kaukazie i w Azji Centralnej.

3. Przestrzeń do łagodzenia polityki monetarnej

W reakcji na ustabilizowaną inflację i umiarkowany wzrost, EBC obniżał stopy procentowe o 25 punktów bazowych na każdym posiedzeniu w tym roku, sprowadzając stopę depozytową w kwietniu do poziomu 2,25%. Oczekiwane są kolejne cięcia w czerwcu i we wrześniu, z docelowym poziomem 1,75%. Bank Anglii kontynuował łagodzenie polityki i tu również oczekiwane są kolejne, łącznie trzy cięcia stóp procentowych. Banki centralne w krajach nordyckich powinny natomiast powrócić do łagodzenia polityki pieniężnej jesienią. W Polsce, Rada Polityki Pieniężnej, w reakcji na niższą od oczekiwanej inflację, po długiej przerwie także obniżyła stopy o 50 pb. Przewidywane są dalsze cięcia, łącznie o 75 pb w tym roku oraz o 100 pb w roku przyszłym.

4. Polska powinna utrzymać wysoki wzrost PKB

Polska pozostaje jednym z liderów wzrostu gospodarczego w UE, z prognozowanym tempem wzrostu PKB na poziomie 3,5% w 2025 i 3,4% w 2026 r. Kluczowym czynnikiem wspierającym krajową konsumpcję będzie spadek inflacji i poprawa dochodów realnych. Inwestycje, po wyraźnym spadku w 2024 r., powinny silnie wzrosnąć wraz z przyspieszeniem wydatkowania środków z Funduszu Odbudowy UE. Mimo silnych fundamentów wzrostu, strukturalne ograniczenia po stronie podaży pracy oraz słabe wyniki eksportu pozostaną istotnym wyzwaniem dla polskiej gospodarki.

5. Amerykańskie cła kluczowym ryzykiem dla wzrostu

Zmiana polityki handlowej USA staje się jednym z głównych czynników ryzyka dla gospodarki europejskiej. Administracja amerykańska wprowadziła 10% cła na większość towarów z (niemal) wszystkich krajów. Dodatkowo, nowe taryfy celne objęły stal, aluminium, pojazdy oraz szereg produktów z Chin, Kanady i Meksyku. Choć część ceł została ostatnio obniżona, efektywna stawka celna w USA pozostaje najwyższa od lat 40. XX wieku.

Szacujemy, że w naszym scenariuszu bazowym nowe bariery handlowe obniżą wzrost PKB UE o ok. 0,5 pkt proc. w 2026 r., bo to właśnie w przyszłym, a nie bieżącym roku ten efekt będzie najsilniejszy. Nastąpi to głównie poprzez ograniczenie eksportu i spadek aktywności inwestycyjnej. W Europie, wpływ na PKB będzie najsilniejszy w krajach takich jak Irlandia, Słowacja, Czechy i Węgry. Gdyby natomiast przyjąć, że w życie weszłaby ostatnia groźba prezydenta Trumpa dotycząca 50% ceł na towary z UE, negatywny efekt dla PKB UE byłby znacznie silniejszy i wyniósłby dodatkowe -0,6 pkt. proc w 2026 r.– dodaje Marek Rozkrut.

Obok ryzyk związanych z handlem międzynarodowym, EY wskazuje również na inne zagrożenia dla scenariusza bazowego. Należą do nich m.in.: niestabilność geopolityczna (w tym wojna w Ukrainie i konflikty na Bliskim Wschodzie), niepewność co do dalszej ścieżki konsumpcji prywatnej, ryzyko długotrwałego spowolnienia w przemyśle oraz strukturalna utrata konkurencyjności w części sektorów gospodarki europejskiej. Do czynników, które dotąd regularnie pojawiały się jako sprzyjające wyższemu wzrostowi, takich jak automatyzacja i rozwój sztucznej inteligencji, doszły nowe: zwiększone wydatki militarne w UE i ekspansja fiskalna Niemiec.

W ocenie ekonomistów EY, bilans ryzyka dla prognozowanego w Europie wzrostu gospodarczego oraz inflacji jest skierowany w dół.