Podział obowiązków domowych a dzietność. Jak są powiązane?

Przeczytaj także: Urlop macierzyński w Polsce na bogato

Kobiety pracują w domu dużo więcej niż mężczyźni

Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, dominuje model, w którym kobiety wykonują większą część obowiązków domowych i opiekuńczych. Obciążenie kobiet pracą w domu i obowiązkami opiekuńczymi w Polsce utrzymuje się pomimo rosnącej aktywności zawodowej kobiet i zmiany oczekiwań społecznych dotyczących tradycyjnie postrzeganych ról płciowych.

Zarówno Polki, jak i Polacy deklarują relatywnie wysokie zaangażowanie w obowiązki domowe i opiekuńcze na tle innych krajów europejskich. Jest to aż 37 godz. tygodniowo w przypadku kobiet i 22 godz. w przypadku mężczyzn, podczas gdy w Danii i Holandii zaledwie 19 godz. w przypadku kobiet i 13 godz. w przypadku mężczyzn.

Kobiety w Polsce średnio poświęcają więcej czasu na prace domowe i opiekuńcze, natomiast mężczyźni – na pracę zawodową. Według danych GUS z 2023 r., kobiety w Polsce wykonywały obowiązki domowe i opiekuńcze średnio przez 4,2 godz. dziennie, podczas gdy mężczyźni – 2,4 godz. Jednocześnie na obowiązki domowe i opiekuńcze kobiety poświęcają średnio 15 godz. więcej tygodniowo niż mężczyźni.

Wyniki badań wskazują, że choć w ostatnich dekadach odnotowano wzrost zaangażowania mężczyzn w obowiązki domowe, to nierówności wciąż pozostają wyraźne. Choć nierówności między płciami utrzymują się również wśród osób bezdzietnych, to matki są znacznie bardziej obciążone obowiązkami domowymi i opiekuńczymi niż ojcowie oraz kobiety bezdzietne. Wykonywanie większości prac domowych i opiekuńczych wskazuje aż 63 proc. kobiet i tylko 10 proc. mężczyzn. Jedynie 9 proc. kobiet twierdzi, że ich partnerzy przejmują większość tych obowiązków. Przekonanie, że w rodzinie obowiązki są dzielone po równo ma tylko 27 proc. matek i 36 proc. ojców małych dzieci – zauważa Iga Rozbicka, starsza analityczka w zespole ekonomii behawioralnej Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Mimo że tylko w około 1/3 badanych gospodarstw domowych udaje się zrealizować równy podział obowiązków, to zadowolenie z podziału deklaruje 64 proc. kobiet i aż 89 proc. mężczyzn. Oznacza to, że wbrew rosnącej popularności egalitarnych postaw, równość podziału nie jest wyznacznikiem satysfakcji.

Wpływ obciążenia obowiązkami domowymi na decyzje o powiększeniu rodziny

Zadowolenie z podziału obowiązków domowych i opiekuńczych jest pozytywnie związane z chęcią posiadania kolejnego dziecka.

Jednym z kluczowych czynników zwiększających chęć posiadania kolejnego dziecka jest zadowolenie z podziału obowiązków pomiędzy partnerami. Osoby zdecydowanie zadowolone z podziału obowiązków są o ok. 16 pkt. proc. bardziej skłonne do dalszego powiększenia rodziny niż niezadowolone z podziału. Warto zauważyć, że chęć posiadania kolejnego dziecka silnie zależy od satysfakcji z podziału obowiązków, a nie od ich rzeczywistego rozkładu. Nawet przy równym podziale, jeśli respondenci są niezadowoleni, to nie deklarują większej gotowości do posiadania kolejnego dziecka – zauważa dr Agnieszka Wincewicz-Price, kierownik zespołu ekonomii behawioralnej.

Chęć posiadania kolejnego dziecka zależy także od płci respondentów, liczby posiadanych dzieci, wieku najmłodszego dziecka oraz mieszkania we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami lub teściami. Z przeprowadzonej przez PIE analizy wynika, że mężczyźni częściej wyrażają chęć posiadania kolejnego dziecka niż kobiety. Najbardziej skłonni do powiększenia rodziny są rodzice jednego dziecka. Istotny jest również wiek najmłodszego dziecka – im starsze jest najmłodsze dziecko w rodzinie, tym mniejsza jest skłonność do decyzji o kolejnym. Ponadto wspólne mieszkanie z rodzicami lub teściami sprzyja decyzji o kolejnym dziecku.