Praca w finansach: tu też nie istnieje równość i jawność wynagrodzeń?

Przeczytaj także: Kobiety na rynku pracy w sektorze finansowym: walka o pozycję trwa

Problem zaniżonych wynagrodzeń kobiet jest jednym z najczęściej podnoszonych aspektów w kontekście nierówności płciowych. Jest to problem globalny, a najczęściej wymieniane czynniki, które mogą mieć na niego wpływ, to: mniejsze zaangażowanie kobiet w życie zawodowe (w tym praca w niepełnym wymiarze etatu) powiązane z nierównym podziałem obowiązków domowych i opiekuńczych, większy udział kobiet w gorzej opłacanych specjalizacjach, dyskryminacja kobiet lub gorsze umiejętności negocjacyjne oraz brak przejrzystości i jawności wynagrodzeń.

Nierówność szans zawodowych czy stereotypy związane z płcią to częste przyczyny nierówności płacowych, które niestety widoczne są też w sektorze finansowym. Są one dodatkowo wzmacniane przez zaangażowanie kobiet w tradycyjne role związane z rodziną - np. opiekę nad dziećmi czy osobami starszymi. O wyrównywaniu szans mówi i słyszy się od lat, a mimo to temat cały czas jest aktualny. Tymczasem równość płci i płac w organizacji nie tylko korzystnie wpływa na rozwój kariery zawodowej kobiet, ale także przyczynia się do zwiększenia efektywności i konkurencyjności firm, a tym samym wpływa na rozwój całej gospodarki – mówi Agnieszka Bukowska, Dyrektor Zarządzająca Zasobami Ludzkimi w Banku BPH SA.

Równość wynagrodzeń oczami specjalistów od finansów

W IV edycji badania „Kobiety w Finansach” 45 proc. respondentów wskazało, że pracodawcy zapewniają równość wynagrodzeń na tych samych stanowiskach bez względu na płeć, natomiast 26 proc. uważa, że pracodawcy nie zapewniają tej równości. Opinie kobiet i mężczyzn na ten temat są zróżnicowane – równość płac wskazało 38 proc. kobiet i 69 proc. mężczyzn. Warto wziąć pod uwagę, że 84 proc. badanych wskazało, że nierówności płacowe wpływają na sytuację kobiet świadczących pracę w finansach.

Co więcej, niemal 80% badanych mężczyzn wskazuje, że wolne miejsca w firmie są powierzane najlepszym możliwym kandydatom bez względu na płeć, jednocześnie tak samo uważa połowa kobiet. Ogółem według obserwacji 18 proc. badanych, pracodawcy biorą pod uwagę płeć kandydata podczas rekrutacji na wolne stanowiska.

Uwarunkowania w rozwoju kariery

Ponad połowa mężczyzn zgadza się ze stwierdzeniem, że łatwo jest im rozwijać karierę (55 proc.), podczas gdy wśród kobiet z tym zdaniem zgadza się 40 proc., a prawie tyle samo uważa, że rozwijanie kariery stanowi wyzwanie i nie jest tak proste. Wśród mężczyzn tylko ¼ ma takie samo zdanie.

Godziny nieodpłatnej pracy w gospodarstwie domowym zdecydowanie wpływają na opinie badanych na temat łatwości rozwijania ich karier. Im więcej godzin badany poświęca na prowadzenie gospodarstwa domowego, tym większą odczuwa trudność w budowaniu swojej ścieżki biznesowej. 70 proc. kobiet mających trudności w rozwoju kariery, na nieodpłatną pracę w gospodarstwie domowym poświęca 4 lub więcej godzin.

Z badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego wnika, że Polki często „wypadają” z rynku pracy z powodu kolizji życia zawodowego z rodzinnym. Międzypłciowa luka zatrudnienia wyraźnie rośnie wraz z pojawianiem się kolejnych dzieci. I tak współczynnik zatrudnienia matek jednego dziecka spada o 3 proc., ale u matek trójki dzieci to już 35 proc. Kobiety te z czasem wracają na rynek pracy, jednak zwykle musi minąć sporo czasu. Czasami kilkanaście lat dezaktywacji zawodowej. Mamy po 10 latach od urodzenia dziecka zarabiają średnio 20 proc. mniej niż kobieta, która nie zdecydowała się na macierzyństwo. Niemniej jednak patrząc z perspektywy wieloletniej, ostatnie 10 - 20 lat, możemy mówić o znacznym postępie w zakresie zrównoważonego udziału mam na rynku pracy.

Kobiety pełnią funkcje wspierające?

Wciąż istnieje przekonanie, że kobiety lepiej sprawdzają się w segmentach wspierających działalność firm. Opinię potwierdzają wyniki badania - większość respondentek wskazała, że kobiety mają umiarkowany wpływ na rozwój sektora, zajmując głównie funkcje wspierające – 66%. W wynikach badania uwagę zwraca bardzo duża różnica w ocenie wpływu kobiet na rozwój sektora finansowego i zajmowanie strategicznych miejsc w podziale na płeć. Wśród badanych mężczyzn aż 56% (wzrost o 18 p.p.) uważa, że kobiety mają duży wpływ w tej dziedzinie, zaś analogicznie tylko 19% kobiet jest tego samego zdania.

Potwierdzenie obecnego stanu rzeczy mamy w liczbie aplikacji na poszczególne ogłoszenia. Na stanowiska związane z bankowością inwestycyjną od zawsze aplikuje zdecydowana większość mężczyzn. Natomiast kobiety najczęściej aplikują na stanowiska w obszarach związanych z administracją, księgowością oraz do działów tzw. back office. W procesie rekrutacji płeć nie ma w tym momencie znaczenia, liczą się kompetencje. Ciekawe są przypadki, w których taki stereotyp zostanie złamany. Zazwyczaj kandydatki/kandydaci mierzący się z „nie swoją” specjalizacją bardzo pozytywnie wyróżniają się na tle konkurencji, którą spotykają w procesach rekrutacyjnych – mówi Artur Skiba, Prezes Antal.

Stereotypy zawodów męskich i kobiecych

Co więcej, z 4. edycji badania „Kobiety w Finansach” wynika, że w dalszym ciągu występują dość duże dysproporcje w poszczególnych obszarach zawodowych, a także istnieje podział na zawody bardziej „kobiece” i „męskie”. Do kobiecych obszarów należą księgowość i tzw. back office, w równowadze pozostaje obszar podatkowy. W finansach aż 7 na 10 obszarów jest określanych jako męskich. Najsilniej: trading, zarządzanie funduszami/aktywami, zarząd/wyższa kadra menedżerska. Jeśli chodzi o branże, to jako najbardziej kobiece wskazywane są centra usług wspólnych, a męskie — działalność maklerska.

Wciąż istnieje przekonanie, że kobiety lepiej sprawdzają się w segmentach wspierających działalność firm takich jak księgowość czy back office, a obszary lepiej opłacane, takie jak zarządzanie funduszami, trading czy działalność maklerska są specjalnością męską. Co więcej, determinację kobiet w dążeniu do przebicia się w „męskich” obszarach, niejednokrotnie owocuje akceptacją gorszych warunków pracy – komentuje Monika Grabek, Executive Director CFA Society Poland.

Co ułatwia kobietom rozwój zawodowy w finansach?

Do najważniejszych aspektów wpływających na sytuację kobiet należy dostępność rozwiązań pracy elastycznej (89 proc.– suma odpowiedzi „bardzo ważny” i „raczej ważny”), rosnący przychód na rodzinę, pozwalający na zatrudnienie np. opiekunki dla dziecka (87 proc.). Dwa kolejne czynniki to rosnąca reprezentacja kobiet na stanowiskach strategicznych w biznesie oraz kierowniczych w firmach (analogicznie oba po 86 proc.), a także zmniejszające się nierówności płacowe pomiędzy kobietami a mężczyznami – 84 proc.

Na zwiększenie na rynku pracy udziału osób mających obowiązki opiekuńcze ma wpływ rozpowszechnianie elastycznych form wykonywania pracy. Rozwiązanie to przysłużyć się może zniwelowaniu trudności związanych z powrotem do aktywności zawodowej osób, które przez dłuższy okres pełniły obowiązki opiekuńcze, np. opiekunów osób z niepełnosprawnościami, rodziców w rodzinach wielodzietnych. Kolejnym czynnikiem jest promowanie udziału kobiet w procesach podejmowania decyzji: upowszechnianie wśród przedsiębiorstw korzyści wynikających z udziału kobiet w gremiach decyzyjnych oraz realizowanie inicjatywy na rzecz zwiększenia aktywności zawodowej kobiet oraz ich liczby na wszystkich szczeblach zarządzania – mówi Małgorzata Rusewicz, prezes IZFiA.

Czwarta edycja raportu „Kobiety w Finansach" powstała na bazie badania przeprowadzonego w dniach 14.12.22-22.01.23 metodą CAWI wśród 766 respondentów reprezentujących sektor finansowy. Badanie przeprowadzone zostało przez Antal wraz z CFA Society Poland, we współpracy z Bankiem BPH i Izbą Zarządzających Funduszami i Aktywami (IZFiA). Celem badania jest analiza obecnej sytuacji na rynku pracy oraz wyróżnienie czynników determinujących karierę kobiet.