Gabinet Cieni BCC publikuje rekomendacje dla rządu nowej kadencji

Przeczytaj także: Gabinet Cieni BCC publikuje nowe wskazania dla rządu

Niezależnie od powyższego, należy podjąć lub zintensyfikować następujące działania:

• zmniejszać „klin podatkowy” (pozapłacowe koszty pracy), w szczególności podnieść znacząco kwotę wolną od podatku, która w Polsce, mimo podwyżki tej kwoty, jest nadal znacząco niższa niż w innych krajach Unii Europejskiej,
• zwiększać mobilność pracowników dojeżdżających do pracy poprzez rozwój komunikacji pracowniczej o rozkładach jazdy dostosowanych do potrzeb dojeżdżających pracowników
• dofinansowywać wynajem mieszkań i kwater,
• myśleć perspektywicznie o imigrantach do Polski – by (szczególnie „ci najlepsi”) pozostali w Polsce, a nie reemigrowali do innych krajów,
• zreformować Kodeks pracy tak, by wspomagał (ułatwiał) relacje pracodawca – pracownik,
• reformować publiczne służby zatrudnienia, oceniając ich działanie poprzez konkretne efekty zatrudniania ich klientów: poszukujących pracy i bezrobotnych,
• stworzyć powszechny, jednolity system ubezpieczeń społecznych a ZUS podzielić na dwie instytucje: socjalną i ubezpieczeniową,
• rozwijać (budować) system opieki nad ludźmi tego wymagającymi: dziećmi w wieku przedszkolnym, młodzieżą szkolną, niepełnosprawnymi, chorymi i seniorami,
• uszczelniać system zwolnień lekarskich,
• rozwijać system profilaktyki zdrowotnej, promować go i tam, gdzie możliwe - powiązać go z zakładami pracy (firmami).

Przedsiębiorczość i innowacje

BOŻENA LUBLIŃSKA-KASPRZAK, minister ds. przedsiębiorczości i innowacji w Gospodarczym Gabinecie Cieni BCC

1. Podjęcie długofalowych działań zwiększających innowacyjność gospodarki.

Konieczne jest podjęcie długofalowych i realnych działań na rzecz zwiększenia innowacyjności polskiej gospodarki z uwzględnieniem wszystkich czynników mających wpływ na jej wzrost. Rekomendujemy opracowanie wieloletniej strategii innowacyjności polskiej gospodarki i konsekwentne jej wdrażanie. Polska nadal zajmuje niskie pozycje w rankingach innowacyjności. W ostatnich latach nastąpił nawet spadek m.in. w Europejskim Rankingu Innowacyjności 2019 (European Innovation Scoreboard-EIS). Szczególnie słabo Polska wypada w takich obszarach jak finansowanie innowacji, w tym szczególnie niski jest poziom inwestycji VC, wdrażanie patentów, liczba doktorantów zagranicznych i nowych doktoratów, poziom kształcenia ustawicznego, innowacyjność i współpraca MSP.

Według danych GUS (grudzień 2018) w latach 2015-2017 nastąpił spadek innowacyjności polskich przedsiębiorstw; zmniejszyły się istotnie nakłady poniesione na działalność́ innowacyjną w grupie przedsiębiorstw przemysłowych, nastąpił również istotny spadek współpracujących w obszarze innowacyjności przedsiębiorstw. Z instrumentu ulgi na wydatki B+R, wprowadzonego i modyfikowanego w kolejnych latach, nadal nie korzysta wiele firm m.in. z powodu licznych wątpliwości interpretacyjnych. Różnica między nakładami przedsiębiorstw na działania B+R a kwotami zgłoszonymi do ulgi B+R w 2017 roku była znacząca a z ulgi skorzystało niewiele ponad 1000 firm (wobec ponad 2 mln wszystkich firm w Polsce). Nie zostały do tej pory w Polsce wdrożone (są na etapie pilotażowym lub po pierwszych edycjach np. Govtech) instrumenty wspierania innowacyjności takie jak zamówienia przedkomercyjne oraz pozostałe innowacyjne sposoby wykorzystania możliwości Prawa zamówień publicznych.

2. Wykorzystanie środków publicznych, w tym pochodzących z Unii Europejskiej, na wsparcie przedsiębiorczości i innowacyjności. Przyspieszenie prac nad programami operacyjnymi, legislacją i procedurami do uruchomienia finansowania w ramach nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2021-2027 tak, aby rozpoczęcie konkursów z nowej perspektywy nastąpiło bez zbędnej zwłoki. W związku z toczącymi się intensywnymi pracami nad programami nowej perspektywy finansowej 2021-2027 należy zwrócić szczególną uwagę na jakość i funkcjonowanie administracji odpowiedzialnej za wdrażanie programów oraz podjęcie istotnych uproszczeń i ułatwień systemowych, które wpłyną na efektywność wydatkowania środków publicznych i UE oraz chęć i łatwość korzystania z tych środków. W dalszym ciągu programy, procedury ich realizacji i harmonogramy ich realizacji nie są kompatybilne i synergiczne (zwłaszcza programy krajowe vs regionalne) oraz nie są dostosowane bardzo często do warunków biznesowych i realnych potrzeb i oczekiwań przedsiębiorców. Utrzymywane są ograniczenia, które nie wynikają z założeń programowych a z braku, bardzo często, zrozumienia czy porozumienia między instytucjami zarządzającymi programami. Ograniczenia programowe i słabości instytucjonalne mają wpływ na niski poziom realizacji i słabe tempo wykorzystania środków unii europejskiej z perspektywy finansowej 2014-2020, w szczególności w działaniach w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój. Dotychczas, wykorzystano na poziomie kontraktacji 27,87 mld zł, co stanowi około 80%. Na poziomie płatności złożono wnioski o wartości 7,9 mld złotych, co stanowi 28% wartości programu i 28,4% wartości podpisanych umów.

Ubezpieczenia społeczne

DR WOJCIECH NAGEL, minister ds. ubezpieczeń społecznych Gospodarczy Gabinet Cieni BCC

1. Odstąpienie od zmian, które spowodują osłabienie konkurencyjności polskiej gospodarki oraz mogą spowodować odpływ lub zmianę metody rozliczania wynagrodzenia za wykonywaną pracę (usługi).

Do projektowanych, niekorzystnych dla przedsiębiorczości i kreatywnych firm oraz ich pracowników należy w szczególności zapowiadane zniesienie tzw. 30-krotności wpłat na ZUS. Zgodnym stanowiskiem pracodawców i reprezentacji związkowych był i jest sprzeciw wobec projektowanej zmiany. Nie należy jej wprowadzać.

Argumenty za utrzymaniem limitu tzw. 30-krotności wpłat do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych można sformułować następująco:

Poprzez zniesienie limitu, przedsiębiorcy i obywatele będą finansować deficytowy FUS, który otrzyma od nich przeciętnie dodatkowo 7,3 mld zł rocznie w okresie 10 lat. Uwzględniając obniżenie wpływów na rzecz PIT, do przychodów FUS uzyskane może być per saldo ok. 5,5 mld zł rocznie. Środki te będą finansować, poza systemową, bez kryterium dochodowego, tzw. 13. emeryturę. Podniesienie kosztów zatrudnienia dla firm o ponad 1 mld zł rocznie w najbliższych 10 lat obniży ich konkurencyjność.

Projektowana zmiana zniechęci wszystkie grupy pracownicze, w tym także najlepiej zarabiającą populację pracowników do oszczędzania w nowej formie Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). Program PPK kierowany jest do ponad 11,5 mln osób zatrudnionych ogółem, w tym do ponad 8 mln osób zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw oraz około 2 mln osób z jednostek sektora finansów publicznych.

Projektowana zmiana pogorszy sytuację najbardziej kreatywnej, przedsiębiorczej grupy pracowniczej. Jej wdrożenie oznaczać będzie ograniczenie inicjatywy i przedsiębiorczości tej części Polaków, która stanowi awangardę każdej gospodarki. Projektowane zmiany mają objąć ok. 350 tys. pracowników, którzy należą do różnych sektorów, nie tylko w części korporacyjnej i budżetowej ale i w firmach wysokich technologii, innowacyjnej gospodarki i nowoczesnych usług.
Wzrost opodatkowania – osoby zarabiające około 2,1-krotność przeciętnego jak dotąd były objęte drugim progiem podatkowym w PIT. Projektowane zmiany obejmą tym progiem osoby zarabiające już 1,8 krotność przeciętnego wynagrodzenia. Oznacza to pogłębienie tzw. klina podatkowego dla wyżej zarabiających.

Nie wycofanie się z projektowanej zmiany, może spowodować demotywację do udziału w PPK i zmianę formy zatrudnienia z etatowej na samozatrudnienie. To jest też istotny test na wiarygodność obietnic wobec przedsiębiorców, którzy byli przekonywani, iż zniesienie limitu – nie nastąpi.

2. Przeprowadzenie zmian w OFE, zgodnie z przedstawioną w 2019 r. koncepcją, z uwzględnieniem uwag zgłoszonych przez pracodawców.

Koncepcja zmian zawiera możliwość wyboru pomiędzy otrzymaniem środków z OFE na cele emerytalne – na prywatne konta emerytalne, a ich przekazaniem na wypłatę emerytury z ZUS. Uczestnicy OFE będą mieli wybór pomiędzy:

• domyślnym przekazaniem środków OFE na IKE, czyli operacji na kształt ich (środków) uwłaszczenia, a
• złożeniem stosownej deklaracji i wyborem ZUS. Środki będą przekazane wówczas z OFE do ZUS i zapisane na podstawowym koncie emerytalnym uczestnika w FUS.

Każdy z Otwartych Funduszy Emerytalnych zostanie przekształcony w Otwarty Fundusz Inwestycyjny, funkcjonujący na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych. Będzie on nadzorowany przez KNF. Z kolei Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE) zarządzające OFE zostanie przekształcone w Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI). Tym samym zachowana zostanie ciągłość zarządzania aktywami przez poszczególne towarzystwa.

Fundusze inwestycyjne zarządzające aktywami z OFE odnotują, zmniejszające się w układzie wieloletnim, minimalne progi zaangażowania w krajowe akcje. Proces ten będzie postępował w tempie blisko 2,5% rocznie, celem zabezpieczenia ryzyka tzw. nadpodaży akcji na GPW i co za tym idzie ich spadku wartości na koncie uczestnika. Korzystnym rozwiązaniem jest projektowana likwidacja tzw. suwaka. Całość składki 19,52% będzie wpływać na konto i subkonto w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zaprojektowanie tzw. opłaty przekształceniowej w wysokości 15% wartości środków na rachunku OFE (2 raty po 7,5% w 2020 i 2021), która ma być przekazana do FUS wzbudziło kontrowersje. Od strony podatkowej – stawka zryczałtowana opłaty przekształceniowej 15% obiektywnie jest niższa od stawek 18% i 32% – w przypadku opodatkowania wypłaty emerytury z FUS. Wedle wyliczeń projektodawców, efektywne, średnie opodatkowanie wynosi około 15-16%. Zmiany w OFE zaoferują możliwość akumulowania dodatkowych oszczędności na IKE na rzecz ich przyszłej wypłaty bez podatku od zysków kapitałowych – wypłaty jednorazowej lub w ratach po osiągnięciu wieku emerytalnego. Wypłata ta, uwzględniając opłatę przekształceniową, wyniesie przeciętnie ok. 8,7 tys. zł na uczestnika. Stanowić to będzie ok. cztery przeciętne miesięczne świadczenia emerytalne i być może dla wielu osób będzie podstawą dodatkowego oszczędzania na przyszłość.