Dzieci w Polsce w 2014 r.

Przeczytaj także: Dzieci w Polsce w 2013 r.

Dzieci w rodzinach migrantów

Emigracje czasowe nie pozostają bez wpływu na dzieci i rodzinę. Z jednej strony wyjazdy rodziców poprawiają sytuację materialną, z drugiej zmieniają normalny rytm życia rodziny. Często zostaje zakłócona funkcja wychowawcza rodziny – pozostałemu w kraju rodzicowi trudniej jest sprawować opiekę nad dziećmi. Znacznie gorzej jest w przypadku, gdy oboje rodzice przebywają za granicą, a opiekę nad dziećmi sprawują dziadkowie, dorosłe rodzeństwo lub dalsi krewni. Zdarza się, że dzieci trafiają do domów dziecka lub rodzin zastępczych ponieważ pracujący za granicą rodzice przestają się nimi interesować. Nawet krótkie wyjazdy powodują problemy rodzinne. Nieobecność rodziców wywiera również negatywny wpływ na efekty edukacyjne dzieci.

Dzieci, które wyjechały z rodzicami lub jednym z nich za granicę, nawet w sytuacji obiektywnej poprawy warunków materialnych, socjalnych czy edukacyjnych, również są narażone na negatywne skutki emigracji. Znalazły się przecież w obcym kraju, w innej kulturze, pozbawione kontaktów z kolegami oraz rodziną, która pozostała w kraju, często nie znają języka i trudno im nawiązać relacje z rówieśnikami, a do tego zapracowani rodzice poświęcają im zbyt mało czasu. Jednocześnie wyjazd za granicę jest również pewną szansą – dzieci mają m.in. możliwość nauki języka obcego, co z pewnością w przyszłości zwiększy ich szanse na rynku pracy.

Należy również zaznaczyć, że coraz więcej polskich dzieci rodzi się za granicą. Zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, w której począwszy od 2010 r., pod względem liczby urodzeń, Polki stanowią najliczniejszą wśród cudzoziemców grupę narodowościową. Według danych Urzędu Statystycznego Wielkiej Brytanii (ONS) w latach 2004-2008 Polki urodziły ponad 38 tys. dzieci, zaś w latach 2009-2013 – ponad 100 tys. dzieci. Wyjechali przecież za granicę głównie ludzie młodzi – w wieku, w którym zwykle planuje się powiększenie rodziny. Czy, a jeśli tak to kiedy, dzieci te powrócą do Polski – to pytania, na które trudno dziś znaleźć odpowiedzi. Decyzje o powrotach, podobnie zresztą jak i o wyjazdach, są uzależnione od bardzo wielu czynników społecznych i ekonomicznych.

Prognoza

Wyniki opublikowanej w październiku 2014 r. prognozy ludności Polski wskazują na istotne przemiany ludnościowe, jakich można oczekiwać w perspektywie horyzontu prognozy, tj. do 2050 r. Poza systematycznym zmniejszaniem się liczby ludności kraju, przewiduje się postępujący proces starzenia społeczeństwa. Oznacza to istotne zmiany struktury populacji według wieku – wzrost udziału generacji w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym obniżaniu odsetka dzieci i młodzieży.

Bardzo niski poziom urodzeń z przeszłości będzie przyczyną zmniejszającej się liczby dzieci i młodzieży. Podczas gdy w 2013 r. liczba osób w wieku 0-17 lata wynosiła prawie 7 mln osób, w 2050 r. będzie o 2 mln mniejsza. Oznacza to, w końcu horyzontu prognozy osoby w wieku przedprodukcyjnym będą stanowiły 71% stanu z 2013 r., z czego w miastach 68%, a na wsi 75%.

Na przestrzeni lat 2013-2050 liczba dzieci w wieku poniżej 7 lat będzie maleć i w końcu prognozowanego okresu będzie o 33,5% niższa niż w 2013 r. (wykres 26). Zmniejszy się również – o 27% – liczba dzieci i młodzieży w wieku 7-18 lat, natomiast przewidywana liczebność grupy w wieku 19-24 lata będzie prawie dwukrotnie niższa (spadek o 42,2%).

Natomiast zmiany wewnętrznej struktury subpopulacji osób w wieku 0-24 lata będą stosunkowo niewielkie. Odsetek dzieci w wieku 0-6 lat w omawianej zbiorowości w zasadzie nie ulegnie zmianie, natomiast dzieci i młodzieży w wieku nauki szkolnej (7-18 lat) zwiększy się kosztem potencjalnych studentów (19-24 lata) o ok. 4 pkt. proc.

Zmiany liczebności młodych generacji w przekroju województw pokrywają się z przewidywanym poziomem płodności. Im niższa prognozowana liczba urodzeń w danym roku, tym - w kolejnych latach - należy się spodziewać większych ubytków populacji w wieku 0-17 lat.

Rozkład przestrzenny opisanych zmian charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem. Województwa północnej i północno-zachodniej Polski (pomorskie i kujawsko-pomorskie), tak jak południowo-wschodnie rejony (podkarpackie) były w 2013 r. obszarami o najwyższym odsetku osób w wieku 0-17 lat – ponad 19%. Na drugim krańcu – w województwach południowo–zachodniej części kraju (opolskie oraz śląskie i dolnośląskie), a także w łódzkim – udział najmłodszych generacji w strukturze ogółem w 2013 r. nie przekraczał 17%. Przewidywany przebieg procesów ludnościowych spowoduje, znaczne obniżenie odsetka populacji 0-17 lat w 2050. Obszar zmienności będą wyznaczały województwa opolskie (12,2%) oraz pomorskie (16,4%). Najwyższe ubytki wystąpią w województwie podkarpackim – udział tej grupy wieku ludności zmniejszy się o 5,5 pkt. proc., najniższe w województwie śląskim – zmniejszenie o 2,6 pkt. proc.