Rynek sztuki 2014

Przeczytaj także: Polski rynek sztuki na czele Europy Środkowej

Na drugim miejscu w zestawieniu artystów o największej wartości obrotów znalazł się Roman Opałka – dwanaście prac i 2,05 mln złotych. Na wynik ten wpływ miała przede wszystkim rekordowa sprzedaż jego obrazu „Detail 2890944-2910059”, który w grudniu nabyto w Desie Unicum za 1,75 mln złotych. Tym samym stał się on najdroższym kupionym w Polsce dziełem współczesnego artysty. Mimo, iż przed aukcją oczekiwania wydawały się nieco wyższe, to transakcję tę traktować można jako bardzo ważny krok w rozwoju polskiego rynku sztuki. Do tej pory sprzedawały się bowiem jedynie niewielkie prace Opałki na papierze. Te najsłynniejsze, pochodzące z „liczonej” serii były jak na skromny rodzimy rynek zbyt drogie.

Niewiele gorszy wynik wypracowały prace Andrzeja Wróblewskiego, które sprzedały się za łączną kwotę 2,01 mln złotych. W mijającym roku na rynek trafiło wyjątkowo wiele prac tego artysty, głównie za sprawą organizowanej przez Desę Unicum aukcji prac na papierze jego autorstwa. Osiągane na niej ceny wahały się od 18 do 80 tys. złotych. Na grudniowej licytacji w tym samym domu aukcyjnym niewiele zabrakło, by pobity został wynoszący 490 tys. złotych rekord za pracę Wróblewskiego. Obraz „Pejzaż z wysokim niebem” (1953) sprzedano bowiem za 480 tys. złotych.

Dzieła sztuki w Polsce wciąż są relatywnie tanie – w 2014 r. aż 84,3% z nich sprzedano za ceny poniżej 5 tys. złotych. Najwięcej, bo 43%, stanowiły transakcje poniżej 1 tysiąca złotych. Za względnie drogie jak na nasz rynek uznać więc można obiekty już od 5 tys. - łącznie było ich jedynie ok. 16%. Z kolei prace najdroższe, czyli te, których ceny przekroczyły pułap 50 tys. złotych stanowiły zaledwie 1,9% całkowitej liczby dzieł sprzedanych na aukcjach w Polsce. Na taki rozkład cen znaczący wpływ ma rosnąca popularność aukcji młodej sztuki. Sprzedaje się na nich bowiem duża liczba prac, osiągają one jednak stosunkowo niskie ceny. W 2014 r. na polskim rynku aukcyjnym za pojedynczą pracę trzeba było zapłacić średnio 6232 zł (za młodą sztukę 1538 zł), mediana cen wyniosła natomiast 1100 zł. Nie oznacza to jednak, że w 2014 r. nie byliśmy świadkami kilku cenowych rekordów. Wręcz przeciwnie, prace artystów na aukcjach radziły sobie wyjątkowo dobrze.

Dobrą passę z 2013 r. kontynuował przede wszystkim Ryszard Winiarski. Jego „Obszary” już drugi rok są jednymi z najchętniej kupowanych przez kolekcjonerów. W grudniu po raz kolejny padł rekord – za „Obszar 178” (1973) zapłacono 220 tys. złotych.

Na tej samej aukcji w Desie Unicum rekordowe ceny padły również za prace Jana Tarasina – obraz „Komplikacja II” (1991) sprzedany został za 190 tys. złotych, a „Relief nr 10” (1964) Henryka Stażewskiego osiągając cenę 520 tys. złotych trzykrotnie pobił poprzedni rekord za prace tego artysty, stając się jednym z najdroższych dzieł współczesnego polskiego artysty.

Wśród rekordowych transakcji na uwagę zasługują także sprzedaż obrazu Mojżesza Kislinga „Naga” (1920), który na grudniowej aukcji w Polswiss Art osiągnął cenę 1,22 mln złotych, czy wystawiany niedawno w krakowski MOCAK-u „Ochotnik” (1965) Władysława Hasior, który w październiku wylicytowano w Desie Unicum za 120 tys. złotych.

Podobnie jak w poprzednich latach, w roku 2014 na aukcjach w Polsce dominowało malarstwo. Kategoria ta odpowiadała za 63% ogólnej liczby sprzedanych obiektów, wyprzedzając grafikę i rysunek, które stanowiły 17%, a także fotografię (5%) i rzeźbę (2%). Aż 13% spośród kupionych na aukcjach obiektów nie reprezentowało jednak żadnej w wymienionych kategorii. Były to przede wszystkim licytacje mebli, wyposażenia wnętrz, antyków, biżuterii, designu i sztuki użytkowej, varia itp.

Biorąc pod uwagę wartość obrotów, dominacja malarstwa była jeszcze wyraźniejsza. Ich suma dla tej właśnie kategorii wyniosła 42,9 mln zł, co oznacza, że odpowiadało ono za 79% wartości wszystkich transakcji w 2014. To znacznie więcej niż w przypadku rynku globalnego, gdzie udział ten w ostatnich latach kształtuje się przeważnie na poziomie 50 - 54%. Grafika i rysunek, które łącznie sprzedały się za 5,2 mln zł odpowiadają za 10% wartości polskiego rynku (na świecie jest to około 35%). Z wynikiem 1,9 mln zł rzeźba ma 3% udziałów w rynku, dla fotografii natomiast jest to odpowiednio 1,05 mln zł i 2%.