Edukacja w Polsce: co wpływa na decyzje Polaków?

Przeczytaj także: Polska szkoła w oczach Polaków. Co do poprawy?

Projekt badawczy Uwarunkowania decyzji edukacyjnych dostarcza cennych informacji o tym, jak Polacy rozwijają swoje umiejętności i kompetencje z perspektywy decyzji podejmowanych w rodzinie. Tak wielkiego badania, poza badaniami Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce nie było od dawna.

Badanie pozwoli określić, jak sytuacja rodzinna wpływa na edukację Polaków – dlaczego wybierają określone szkoły, czemu część kończy edukację na gimnazjum czy szkołach ponadgimnazjalnych, a inni studiują. Jakie znaczenie ma dla edukacji zawarcie małżeństwa, rozwód czy narodziny dziecka. Kiedy i dlaczego ludzie przerywają naukę i co sprawia, że dokształca się tak niewielu dorosłych Polaków.

– W obecnych badaniach najczęściej przyglądamy się samym uczniom, rzadko badamy rodziny. A to właśnie w rodzinach są podejmowane decyzje, które mają wpływ na wykształcenie jej członków – wskazuje dr Agnieszka Chłoń-Domińczak, lider Zespołu Edukacji i Rynku Pracy IBE. – Dzieci uczą się od rodziców i dziadków. Ze wstępnych badań jakościowych wynika np., że wiele zależy od tego, czy rodzice zachęcają dzieci do nauki. Czasem też młodzi ludzie wbrew rodzicom sami inwestują we własny rozwój i często wspierają ich w tym nauczyciele.

W pierwszej rundzie badania UDE były szczegółowo zbierane dane o historii edukacyjnej, rodzinnej, zawodowej i migracyjnej respondentów. Wiedza, jak kształtowały się losy Polaków w tych czterech obszarach, pozwoli rekomendować działania, które ułatwią Polakom realizować swoje aspiracje dotyczące rozwoju osobistego W kolejnych latach, wracając do respondentów badania, naukowcy będą przyglądać się, jak przeszłe wydarzenia, ale także bieżące doświadczenia, wpływają na podejmowane decyzje.

Kogo i jak badano

Badanie objęło łącznie 33 631 gospodarstw domowych, w tym 60 586 osób urodzonych między 1947 a 1997 rokiem. W pierwszej rundzie badania, przeprowadzonej w 2013 r., za pomocą kwestionariusza gospodarstwa domowego, zebrane zostały informacje o składzie gospodarstw domowych wylosowanych do próby, ich sytuacji dochodowej, oraz biografie i dane o sytuacji edukacyjnej dzieci do 15 lat będących członkami tych gospodarstw. Z kwestionariusza indywidualnego pochodzą z kolei informacje o biografiach edukacyjnych, rodzinnych, zawodowych oraz migracyjnych dorosłych członków gospodarstw domowych (osób w wieku 15-65 lat), a także charakterystyki rodziny pochodzenia respondentów oraz ich domu rodzinnego i niektórych uwarunkowań decyzji edukacyjnych.

Środowisko rodzinne mocno wpływa na inwestycje w edukację dzieci

Awans edukacyjny dorosłych członków gospodarstw domowych jest wyraźnie związany z poziomem wykształcenia rodziców. Wśród młodszych respondentów (w wieku 25-44 lat), którzy osiągnęli tylko wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne, nastąpił regres edukacyjny. Znaczna część ich rodziców ma wykształcenie zawodowe, a tylko niewielki odsetek z nich – na wyższych poziomach. Być może zubożenie oferty szkolnictwa w latach 90. i później, ograniczyło możliwości uzyskania wykształcenia zawodowego osobom, których rodzice posiadali wykształcenie zawodowe, często pochodzącym z rodzin o niskim statusie społeczno-ekonomicznym.